Wprowadzenie do nauki o teatrze

obowiązkowe

Wiedza o teatrze

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- zapoznanie osób studiujących z podstawowymi pojęciami używanymi w teatrologii,

- przeglądowe omówienie najważniejszych przemian w teatrze polskim i światowym ostatnich dekad, które przygotuje osoby studiujące do analizy współczesnych zjawisk z obszaru sztuk performatywnych,

- zapoznanie osób studiujących z mapą poznańskich instytucji teatralnych i ich specyfiką,

- omówienie najważniejszych baz danych i rodzajów źródeł niezbędnych do studiowania na kierunku wiedza o teatrze oraz sposobów ich zastosowania w analizach ustnych i pisemnych.

I rok

Ćwiczenia prowadzone w trybie konwersatoriów z elementami wykładu, nie przewiduje się e-learningu.

Materiały są dostępne w bibliotekach (WFPiK, Uniwersyteckiej i innych).

Dyskusja, praca z tekstem, pokaz i obserwacja, demonstracje dźwiękowe i/lub video.

1

Treści programowe dla przedmiotu:

- typy widowisk teatralnych i przedmiot badań teatrologii; teatrologia wśród nauk humanistycznych,

- znaczące w teatrze - tekst wśród innych znaków teatralnych i ewolucja jego roli we współczesnym teatrze,

- najważniejsze pojęcia służące do opisu i analizy spektakli teatralnych, np. reinterpretacje, remix, dramaturg, tekst dla teatru,

- najważniejsze teatrologiczne czasopisma, portale internetowe i bazy danych - tematyka, charakterystyka, dostępność,

- najważniejsze poznańskie instytucje teatralne - lokalizacja i charakterystyka.

Wprowadzenie do nauki o teatrze jest przedmiotem, w trakcie którego studenci dowiedzą się czym jest teatrologia i jakie są przedmioty jej badań, zapoznają się także z historią tej dyscypliny. Dowiedzą się czym jest znak teatralny, w jaki sposób można analizować przedstawienie. Nabędą podstawową wiedzę z zakresu terminologii teatralnej (np: przedstawienie, inscenizacja, performans, ruch sceniczny itd.). Poznają metody badania historii teatru.

Część zajęć poświęcona będzie wybranym elementom spektaklu teatralnego - posłuży to nie tylko jako materiał do dodatkowej analizy, ale wprowadzi także podstawowe pojęcia i tematy, które będą rozwijane w dalszym toku studiów.

Temat 1. Teatrologia i jej przedmioty badań:

Erika Fischer-Lichte, Prolog w teatrze; Badania nad rytuałem na początku XX wieku, Teatr jako przedstawienie – narodziny teatrologii [w:] tejże, Performatywność. Wprowadzenie przeł. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Kraków 2018, s. 11-28.

Temat 2. Znak w teatrze:

Kowzan Tadeusz, Znak w teatrze, [w:] Problemy teorii dramatu i teatru, wyb. i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988, s. 351-374.

Temat 3. Historia i performatywność:

Marina Abramović. Artystka obecna, reż. Matthew Akers, 2012 [film]; Amelia Jones, „Artystka obecna”: artystyczne rekonstrukcje i niemożliwość obecności, przeł. Agnieszka Sosnowska, [w:] Re//mix. Performans i dokumentacja, red. Dorota Sajewska i Tomasz Plata, Warszawa 2014, s. 71-105.

Temat 4. Dramat – sługa dwóch panów?:

Dobrochna Ratajczakowa, Sługa dwóch panów: dwoisty żywot dramatu, [w:] Tejże, W krysztale i w płomieniu. Studia i szkice o dramacie i teatrze, t. 1, Wrocław 2006, s.81-89.

Temat 5. Gender:

Agata Adamiecka-Sitek, Gender jako narzędzie badania teatru i jako strategia inscenizacyjna, [w:] Wędrowanie. Dziesięć wykładów. Teksty wykładów gościnnych a latach akademickich 2008/2009 i 2009/2010, Białystok 2010, s. 65-77.

Temat 6. Aktorzy w pracy:

Blok wywiadów Moniki Kwaśniewskiej z aktorami w „Didaskaliach”: wywiady z Janem Sobolewskim i Jaśminą Polak nr136/2016, s. 7-21, wywiad z Dominiką Biernat nr 139-140/2017, s. 51-61.

Temat 7. Choreografia:

Jérôme Bel, Veronique Doisneau, 2004 [nagranie].

Temat 7. Muzyka w teatrze:

Anna Róża Burzyńska, Polski teatr współczesny z ducha muzyki, „Teatr” nr 11/2015, s. 32-36 lub http://www.teatr-pismo.pl/ludzie/1277/polski_teatr_wspolczesny_z_ducha_muzyki/

Temat 8. W przestrzeni teatralnej:

Dominika Łarionow, Co to jest scenografia? Kilka uwag historycznych i metodologicznych [w:] Odsłony współczesnej scenografii. Problemy – sylwetki – rozmowy, pod red. Katarzyny Fazan, Agnieszki Marszałek i Jadwigi Rożek-Sieraczyńskiej, Kraków 2016, s. 19-36.

Temat 9. Narodowy czy publiczny? Teatr jako instytucja:

Joanna Krakowska, Teatr publiczny. Konflikt i konsens, 2015. http://www.ptbt.e-teatr.pl/files/zjazd2_pdf/Krakowska-Teatr_publiczny_konflikt_i_konsens.pdf

Tematy 10-15. Analiza wybranych dramatów oraz inscenizacji teatralnych (lektury zostaną podane później w trakcie semestru).

Poza wymienionymi wyżej lekturami na zajęcia, studenci mogą sięgnąć także do:

Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. zbiorowe, red. Leszek Kolankiewicz, Warszawa 2010;

Balme Christopher, Wprowadzenie do nauki o teatrze, przeł. Wojciech Dudzik, Małgorzata Leyko, Warszawa 2005.

Erika Fischer-Lichte, Performatywność. Wprowadzenie przeł. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Kraków 2018;

Fischer-Lichte Erika, Teatr i teatrologia. Podstawowe pytania, przeł. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Wrocław 2012;

Performatyka. Terytoria, pod red. Ewy Bal i Dariusza Kosińskiego, Kraków 2017;

Problemy teorii dramatu i teatru, wyb. i oprac.. Janusza Deglera, Wrocław 1988;

Ratajczakowa Dobrochna, Galeria gatunków widowiskowych, teatralnych i dramatycznych, Poznań 2015;

Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się osoba studiująca:

- zna i rozumie podstawowe zagadnienia obejmujące specyfikę przedmiotową badań nad teatrem oraz wybraną terminologię niezbędną do poruszania się w ich obszarze; zna usytuowanie badań nad sztukami performatywnymi wśród innych nauk humanistycznych,

- potrafi wyszukiwać i syntetyzować informacje pochodzące z fundamentalnych dla teatrologii źródeł (także elektronicznych), dokonywać oceny ich przydatności oraz wykorzystywać je do omawiania zjawisk z obszaru sztuk performatywnych,

- jest gotowa korzystać z wiedzy i umiejętności ekspertów (m.in. pracowników poznańskich instytucji teatralnych) i potrafi w ten sposób wypracowywać narzędzia do samodzielnej pracy i poszerzania swoich kompetencji w przyszłym życiu zawodowym.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobry poziom znajomości problematyki teoretycznej poruszanej na zajęciach i umiejętności korzystania z różnych źródeł (także eksperckich), bardzo dobra znajomość charakterystyki czasopism i baz danych oraz poznańskich instytucji kulturalnych.

dobry plus (db+; 4,5): jak wyżej, ale z możliwymi drobnymi niedociągnięciami i usterkami.

dobry (db; 4,0): dobry poziom znajomości problematyki teoretycznej poruszanej na zajęciach i umiejętności korzystania z różnych źródeł (także eksperckich), dobra znajomość charakterystyki czasopism i baz danych oraz poznańskich instytucji kulturalnych (możliwy szerszy zakres niedociągnięć).

dostateczny plus (dst+;3,5): zadowalająca znajomość materiału, ujawniające się sporadyczne problemy z umiejętnością korzystania z różnych źródeł (także eksperckich) i ich charakteryzowania lub sporadyczne, ale istotne błędy wynikające ze słabszej znajomości literatury przedmiotowej albo specyfiki poznańskich instytucji kulturalnych.

dostateczny (dst; 3,0): jak wyżej, przy czym istotne błędy wynikające ze słabej znajomości problematyki lub słabo rozwiniętych umiejętności korzystania z różnych źródeł i ich charakteryzowania pojawiają się w większej liczbie.

niedostateczny (ndst; 2,0): niewystarczająca znajomość problematyki teoretycznej poruszanej na zajęciach, charakterystyki czasopism i baz danych oraz poznańskich instytucji kulturalnych, niewystarczające umiejętności korzystania z różnych źródeł (także eksperckich), zasadnicze błędy w rozwiązywaniu zadań.