Krytyczne studia kulturowe

monograficzne

Kulturoznawstwo ogólne - stacjonarne

I stopień

(C1) Prezentacja celów, założeń epistemologicznych, metod i kluczowych problemów badań uprawianych w nurcie krytycznych studiów kulturoznawczych (Critical Cultural Studies) lub kulturoznawstwa krytycznego;

(C2) Prezentacja głównych tradycji filozoficznych, metodologiczno-teoretycznych oraz głównych orientacji badawczych, do których sięgają współczesne badania z obszaru krytycznych studiów kulturowych;

(C3) Prezentacja autorskiego modelu takich badań, zaproponowanego przez prowadzącą zajęcia, określanego mianem kulturowych badań angażujących (opartych o filozofię praxis i teorię praktyk);

(C4) Krytyczna analiza wybranych zjawisk/problemów kultury najnowszej z zastosowaniem narzędzi krytycznych studiów kulturowych - praca metodą studium przypadku (w tym wprowadzenie do metody case study w studiach kulturowych/kulturoznawstwie).

- brak

1. Podstawowa wiedza ze wstępu do kulturoznawstwa;

2. Podstawowa wiedza z historii nauk o kulturze;

3. Podstawowa wiedza z historii filozofii;

4. Podstawowa wiedza z socjologii kultury;

5. Orientacja w historii najnowszej (XX i XXI wiek)

6. Orientacja w zjawiskach i problemach współczesnej sfery publicznej oraz w zjawiskach najnowszej kultury popularnej, artystycznej, mediów i debaty publicznej.

Prezentacje do zajęć i materiał ilustracyjny - udostępniane przez prowadzącą drogą mailową.

Literatura przedmiotu - dostępna w Lektorium IK UAM oraz w bibliotekach UAM. Lektury anglojęzyczne udostępniane w postaci elektronicznej przez wykładowcę (drogą mailową).

- wykład z prezentacją;

- praca w trybie seminaryjnym - krytyczna analiza przypadku, zaproponowanego przez studentów;

2

Wykład monograficzny Krytyczne studia kulturowe ma na celu wprowadzenie studentów do tradycji badań krytycznych w naukach humanistycznych i społecznych oraz wskazanie na ich wpływ na współczesne badania kulturoznawcze, określane dziś często mianem kulturoznawstwa krytycznego, realizowanego (zgodnie choćby ze wskazaniami A. Zeidler-Janiszewskiej) w dwóch wariantach:

- krytyki zjawisk kultury;

- krytyki społecznej podejmowanej z perspektywy teorii kultury.

Celem wykładu jest uzupełnienie wiedzy studentów z zakresu filozofii najnowszej o te nurty filozoficzne, w których deklarowano krytyczne cele poznania naukowego w obydwu powyższych wariantach.

Na tym tle zarysowany zostaje także projekt współczesnych studiów kulturowych oraz wyprowadzony z niego, autorski model kulturowych badań angażujących opartych o tradycję filozofii praxis i teorii praktyki.

Treści wykładu obejmują następujące zagadnienia:

(T1) Wprowadzenie do idei poznania jako krytyki począwszy od filozofii Oświecenia.

(T2) Historyczne warianty filozofii krytycznej (XIX i XXw.):

- marksizm;

- włoska filozofia praxis (Labriola, Gramsci);

- teoria krytyczna szkoło frankfurckiej;

- marksizm strukturalistyczny Louisa Althussera;

- teoria praktyki Pierre'a Bourdieu;

- teoria praktyki we wczesnej filozofii Jurgena Habermasa;

- poststrukturalizm w wariancie Michele'a Foucaulta;

- filozofia praxis Henri Lefebvre'a;

- poststrukturalizm w wariancie Michele'a deCerteau;

(T3) badania krytyczne w brytyjskich studiach kulturowych i amerykańskich critical cultural studies:

- Raymond Williams i Richard Hoggart;

- Stuart Hall;

- Lawrence Grossberg, Henry A. Giroux

- Jim McGuigan, Angela McRobbie

(T4) Współczesne badania krytyczne:

- gender studies, studia feministyczne;

- krytyczne studia rasy i etniczności;

- studia postkolonialne;

(T5) Badania krytyczne a posthumanistyka - zwrot ontologiczny:

- teoria aktora-sieci;

- neomaterialim;

- realizm spekulatywny;

Literatura podstawowa:

Skórzyńska Agata, Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących, IBL PAN, Warszawa 2017.

Szahaj Andrzej, Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Wprowadzenie, Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne, Warszawa 2008.

Konersmann Ralf, Krytyka kultury, tłum. Krystyna Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 2012.

Ścięgna konsumpcyjne. Próby z kulturoznawstwa krytycznego, red. Wojciech J. Burszta, Mariusz Czubaj, Wydawnictwo naukowe Katedra, Gdańsk 2013.

Odsłony nowoczesności. Próby z kulturoznawstwa krytycznego 2, red. A. Zeidler-Janiszewska, M. Skrzeczkowski, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2016.

Dziamski Grzegorz, Kulturoznawstwo, czyli wprowadzenie do kultury ponowoczesnej, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Warszawa 2016.

Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham, red. Michał Wróblewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.

Barker Chris, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, tłum. Agata Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.

Kultura popularna, 2014, T. 1, nr 39 („Co nam zostało po studiach kulturowych?” koncepcja numeru Samuel Nowak, Michał Guik).

Nowak Andrzej W., Wyobraźnia ontologiczna. Filozoficzna (re)konstrukcja fronetycznych nauk społecznych, Instytut Badań Literackich PAN/Wydawnictwo Naukowe UAM, Warszawa 2016.

Cultural studies, red. Lawrence Grossberg, Cary Nelson, Paula Treichler, Routledge, London – New York 1992.

McGuigan Jim, Cultural Analysis, SAGE, London-New York 2009.

McGuigan Jim, Cool Capitalism, Pluto Press, London – New York 2009

The Practice Turn in Contemporary Theory, red. Theodor R. Schatzki, Karin Knorr-Cetina, Eike von Savigny, Routledge: London – New York 2001.

During Simon, Cultural Studies: Critical Introduction, Routledge, London-New York 2005.

New Cultural Studies. Adventures in Theory, red. Gary Hall, Clare Birchall, Edinburgh University Press, Edinburgh 2006.

Uwaga: Literatura źródłowa zostanie uzgodniona po wyborze przypadku do analizy na potrzeby pracy semestralnej przez studenta/tkę.

Po zakończeniu kursu student/ka:

(EK1) zna najważniejsze tradycje filozofii krytycznej;

(EK2) zna i rozumie założenia ontologiczne i epistemologiczne badań, w których deklarowano krytyczne postulaty dla nauki, w tym postulat zmiany społecznej i emancypacji przez wiedzę;

(EK3) zna podobieństwa i różnice między polskim kulturoznawstwem a brytyjskimi (a późnej światowymi) studiami kulturowymi;

(EK4) zna i rozumie najważniejsze problemy społeczne współczesnego świata (w skali globalnej i lokalnej), na które usiłują odpowiadać współczesne badania krytyczne;

(EK5) potrafi dyskutować z kolegami i koleżankami podczas zajęć na temat tych problemów z użyciem aparatu pojęciowego badań krytycznych;

(EK6) zna i potrafi zastosować założenia metodologiczne badań typu case study;

(EK7) zna i potrafi zastosować założenia metodologiczne krytycznej analizy kulturowej wybranego przez siebie zjawiska bądź problemu współczesnej kultury i życia społecznego;

- forma zaliczenia: samodzielna, autorska pisemna analiza krytyczna wybranego przypadku;

Kryteria oceniania:

- oryginalność pomysłu;

- walor diagnostyczny - przypadek do analizy wybrany jest wg kryterium znaczenia dla współczesnego życia społecznego i kultury;

- umiejętność wykorzystania w analizie wybranych koncepcji i pojęć teoretycznych, realizacja założeń teoretycznych zgodnych z wybraną tradycją filozoficzną;

- umiejętność sprawnego pisania w języku polskim, konstruowania poprawnego eseju naukowego, posługiwania się aparaturą naukowo-badawczą (przypisy, bibliografia itp.).

UWAGA: Tematy prac są uzgadnianie z wykładowcą i konsultowane podczas zajęć.