Historia Rosji

obowiązkowe

kierunek studiów: filologia wschodniosłowiańska

specjalność studiów: filologia rosyjska (studia niestacjonarne)

I stopień

Zapoznanie się z procesem powstania i rozwoju państwowości rosyjskiej

Przekazanie wiedzy z zakresu historii Rusi Kijowskiej, Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Federacji Rosyjskiej

Utrwalenie podstawowych wydarzeń i faktów historycznych

Poznanie głównych kierunków rosyjskiej i radzieckiej polityki zagranicznej

Zapoznanie się z biografiami znaczących postaci

II rok

nie

Zainteresowania historyczno-kulturologiczne, ogólne kompetencje humanistyczne.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień

Wykład konwersatoryjny

Wykład problemowy

Dyskusja

Praca z tekstem

Demonstracje dźwiękowe i/lub video

Ruś w okresie przedpaństwowym;

Powstanie państwa – teoria normańska i antynormańska;

Zarys dziejów politycznych Rusi Kijowskiej – proces konsolidacji państwa, pierwsi władcy;

Chrzest Rusi;

Podział dzielnicowy państwa – zasada pryncypatu i senioratu;

Wojny wewnętrzne;

Mozaika księstw i ich dzieje;

Republika Nowogrodzka i jej specyfika.

Zwierzchnictwo mongolskie nad Rusią

Osłabienie Złotej Ordy;

Proces zjednoczenia ziem wielkoruskich;

Zrzucenie zwierzchnictwa mongolskiego.

Panowanie Iwana Groźnego

Wielka smuta

Panowanie nowej dynastii

Michał Romanow i jego następcy;

Reforma Nikona;

Piotr I. Regencja Zofii; Pierwsze lata panowania; Wojna Północna 1700 - 1721; Reformy; Petersburg; Okres przewrotów pałacowych.

Panowanie Katarzyny II. Piotr III; Polityka wewnętrzna; Powstanie Pugaczowa; Polityka zagraniczna; Wojny z Turcją i rozbiory Polski; Niemcy w Rosji; Paweł I.

Aleksander I – car liberał? Reformy; Wojna 1812 roku i jej następstwa; Powstanie dekabrystów; Ruch rewolucyjny w Rosji – rewolucjoniści szlacheccy, raznoczyńcy, narodnictwo, terroryzm.

Panowanie Mikołaja I, Teoria oficjalnej ludowości;

Aleksander II – car reformator. Wiosna posewastopolska; Manifest z 19 lutego 1861 r. i reforma agrarna; Reformy lat 1864 – 1874; Rosja po zniesieniu poddaństwa; Rozwój kapitalizmu w Rosji i powstanie ruchu robotniczego; Polityka zagraniczna; Carobójstwo; Kontrreformy Aleksandra III.

Rządy Mikołaja II.Wojna z Japonią;Rewolucja 1905 roku i jej następstwa;Powstanie konstytucjonalizmu rosyjskiego;Duma państwowa i działalność partii politycznych;Piotr Stołypin.

Rok 1917 w Rosji. Rewolucja lutowa i obalenie caratu; Dwuwładza – działalność Rządu Tymczasowego i Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich; Rewolucja październikowa czy przewrót bolszewicki?

Pierwsze lata władzy radzieckiej

Powstanie Rady Komisarzy Ludowych; Dekrety; Czerwony terror i utworzenie Czeki; wojna domowa; Komunizm wojenny; NEP; powstanie ZSRR – radziecki federalizm; Polityka zagraniczna Rosji Radzieckiej; Konstytucje radzieckie; Lenin a kultura; Bolszewicy wobec religii; Śmierć Lenina.

Stalinizm

Walka o władzę po śmierci Lenina; Kolektywizacja i industrializacja; Wielki głód na Ukrainie; terror stalinowski; Gułag.

Wielka Wojna Ojczyźniana

17 września 1939; Blitzkrieg, początkiem końca fałszywej przyjaźni dwóch żywiołów totalitarnych, Oblężenie Leningradu; Obrona Moskwy; Znaczenie Stalingradu i operacji kurskiej; Zwycięska koalicja antyfaszystowska – Teheran, Jałta, Poczdam.

Rządy Chruszczowa

Śmierć Stalina; XX Zjazd KPZR i jego następstwa; odwilż i destalinizacja; osobowość Nikity Sergiejewicza; reformy – „dogonimy i przegonimy”

Epoka zastoju – Breżniew i jego następcy

Realny socjalizm i epoka zastoju; rolnictwo i przemysł w ZSRR; patologie władzy – era nomenklatury i „gerontokracji”; „homosovieticus”; kult Breżniewa. Jurii Andropow i Konstantin Czernienko, Ruch dysydencki; Zimna wojna i detente.

Gorbaczow (1985-1991)

Pierestrojka, głasnost, uskorienie – powrót do Lenina; „Gorbimania” i świat zachodni; nowa polityka zagraniczna Jesień ludów; Rozpad ZSRR; WNP.

Powstanie Federacji Rosyjskiej;

Prezydentura Jelcyna (1991-1999); demokratyzacja i liberalizacja państwa. Reformy Gajdara i ekonomiczne perturbacje państwa rosyjskiego; prywatyzacja; krach finansowy 1998 roku. Kryzysy polityczne; Wybory do Dumy Państwowej (1993) i powstanie partii politycznych.

Podręczniki akademickie:

1. Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wrocław 2005;

2. Bazylow L., Historia Rosji, t. 1-2, Warszawa 1983;

3. Heller M., Historia Imperium Rosyjskiego, Warszawa 2002;

4. Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego,t. 1-2;

5. Marples D. R., Historia ZSRR od rewolucji do rozpadu, Wrocław 2006;

6. Ochmański J., Dzieje Rosji do roku 1861, Poznań 1981;

7. Pichoja R.G., Historia władzy w Związku Radzieckim 1945-1991, Warszawa 2011;

8. Riasanovsky N. V., Steinberg M. D., Historia Rosji, Kraków 2009;

9. Smaga J., Rosja w XX stuleciu, Kraków 2002;

10. Smaga J., Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917 – 1991, Kraków 1992;

11. Smoleń M., Stracone Dekady. Historia ZSRR 1917 – 1991, Warszawa 1994;

Lektura uzupełniająca:

­ Appelbaum A., Gułag, Warszawa 2005;

­ Bratkowski S., Pan Nowogród Wielki, Warszawa 1999;

­ Czerska D., Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004;

­ Heller M., Siódmy sekretarz. Blaski i nędza Michaiła Gorbaczowa, Lublin 1993;

­ Kijas A., Chrzest Rusi, Poznań 2006;

­ Pipes R., Rosja carów, Warszawa 2006;

­ Pipes R., Rewolucja Rosyjska, Warszawa 2006;

­ Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2005;

­ Pipes R., Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów, Kraków 2002;

­ Radziński E., Rasputin, Warszawa 2000;

­ Rybakow B., Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983;

­ Serczyk W. A., Katarzyna II. Carowa Rosji, Wrocław 1989

­ Reportaże: m.in.: Mariusza Wilka, Macieja Jastrzębskiego, Krystyny Kurczab-Redlich, Wacława Radziwinowicza, Jacka Hugo-Badera, R. Kapuścińskiego i innych, np:

- M. Jastrzębski, Matrioszka Rosja i Jastrząb, Gliwice 2013;

- K. Kurczab-Redlich, Pandrioszka, Warszawa 2008;

- K. Kurczab-Redlich, Głową o mur Kremla. Nowe fakty, Warszawa 2012;

- K. Kurczab-Redlich, Wowa, Wołodia, Władimir, Warszawa 2014

- B. Włodarczyk, Nie ma jednej Rosji, Kraków 2013;

- W. Radziwinowicz, Creme de la Kreml. 172 opowieści o Rosji, Warszawa 2016;

Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student /-ka:

Zna podstawową terminologię z zakresu historii i historiografii, antropologii kulturowej i wiedzy o kulturze.

Dostrzega historyczne współzależności między poszczególnymi społeczeństwami i państwami regionu postradzieckiego, zna i rozumie zróżnicowane podstawy tożsamości historycznej narodów regionu postradzieckiego

Wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje dotyczące obszaru postradzieckiego w zasobach informacji pisanych i elektronicznych

Potrafi dokonać krytyki i interpretacji źródeł historycznych dotyczących państw i narodów obszaru postradzieckiego

Potrafi dokonać analizy wydarzeń i procesów historycznych na obszarze postradzieckim na zasadzie porównawczej i przyczynowo-skutkowej w oparciu o literaturę przedmiotu

Efektywnie ocenia własną pracę i krytycznie ocenia jej stopień zaawansowania

Potrafi współtworzyć trafne decyzje dotyczące kontaktów Polska-Wschód na poziomie indywidualnym i na poziomie przedsiębiorstwa, instytucji lub organizacji pozarządowej

Ma świadomość złożoności historycznych i współczesnych stosunków polsko-rosyjskich, polsko-litewskich, polsko-białoruskich i polsko-ukraińskich, ma świadomość znaczenia dobrosąsiedzkich stosunków z państwami obszaru postradzieckiego dla polskiej racji stanu, ma świadomość konieczności kierowania się w życiu zawodowym naukowym obiektywizmem oraz ogólnoludzkimi i europejskimi wartościami demokracji i tolerancji.

Ma świadomość szczególnych więzi łączących Polskę i Unię Europejską z obszarem postradzieckim, szczególnie z Rosją, Litwą, Ukrainą i Białorusią, rozumie znaczenie polskiego dziedzictwa kulturowego na Wschodzie oraz dziedzictwa kulturowego narodów Wschodu w Polsce.

Posiada wiedzę na temat węzłowych problemów historii państw i narodów obszaru postradzieckiego, dostrzega historyczne współzależności między poszczególnymi społeczeństwami i państwami regionu postradzieckiego, zna i rozumie zróżnicowane podstawy tożsamości historycznej narodów regionu postradzieckiego.

Podstawowe kryteria:

- obecność na zajęciach,

- aktywny udział i zaangażowanie w trakcie zajęć,

- znajomość zalecanej literatury przedmiotu,

- zaliczenie egzaminu końcowego.

Kryteria jakościowe i ilościowe / skala ocen:

ocena: bardzo dobry (5,0)

kryterium ilościowe: przynajmniej 92%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały w pełni osiągnięte. Dopuszczalne są pojedyncze nieścisłości, które nie mają istotnego znaczenia dla osiągnięcia ocenianego /-ych efektu /-ów uczenia się określonych dla przedmiotu/modułu

ocena: dobry plus (4,5)

kryterium ilościowe: przynajmniej 84% i mniej niż 92%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z nielicznymi błędami, o małym znaczeniu merytorycznym.

ocena: dobry (4,0)

kryterium ilościowe: przynajmniej 76% i mniej niż 84%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z szeregiem niezbyt poważnych błędów lub/i pojedynczymi niedociągnięciami.

ocena: dostateczny plus (3,5)

kryterium ilościowe: przynajmniej 68% i mniej niż 76%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z istotnymi błędami i/lub brakami.

ocena: dostateczny (3,0)

kryterium ilościowe: przynajmniej 60% i mniej niż 68%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z poważnymi błędami i/lub brakami (tj. minimalny akceptowalny poziom osiągnięcia efektów uczenia się)

ocena: niedostateczny (2,0)

kryterium ilościowe: poniżej 60%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się nie zostały osiągnięte