Gramatyka współczesnego języka rosyjskiego

kierunek studiów: filologia wschodniosłowiańska

specjalność studiów: filologia rosyjska (studia niestacjonarne)

I stopień

wprowadzenie i zapoznanie z morfologią języka rosyjskiego, przyswojenie podstawowych terminów z zakresu morfologii obejmujących autosemantyczne i synsemantyczne części mowy

przekazanie wiedzy o kategoriach gramatycznych poszczególnych części mowy, nabycie umiejętności wyróżniania ich w tekstach, zapoznanie z typami odmiany ze zwróceniem uwagi na nieregularności, umiejętność odmiany części mowy.

przygotowanie do interpretacji morfologicznej, właściwa analiza poszczególnych części mowy w zdaniach

wyrobienie umiejętności odmiany wyrazów

wyrobienie umiejętności rozpoznawania odmiennych i nieodmiennych części mowy i ich właściwy opis morfologiczny

rozwijanie zdolności identyfikowania różnych typów odmiany i ich utrwalanie poprzez ćwiczenia ustne i pisemne

utrwalanie umiejętności pisania opracowań naukowych i korzystania ze źródeł bibliograficznych

rozwijanie umiejętności komunikacji i pracy w grupie oraz właściwej postawy i odpowiedzialnego stosunku do zajęć

II rok

nie

podstawowa wiedza i umiejętności z zakresu morfologii języka polskiego, słowotwórstwa rosyjskiego oraz ogólna wiedza językowa.

Praca z tekstem

Metoda analizy przypadków

Metoda ćwiczeniowa

Metoda warsztatowa

Metody aktywizujące (np.: „burza mózgów”, technika analizy SWOT, technika drzewka decyzyjnego, metoda „kuli śniegowej”, konstruowanie „map myśli”)

Praca w grupach

Inne – omówienie pracy rocznej z morfologii

Miejsce morfologii w gramatycznym systemie języka. Pojęcie znaczenia, formy i kategorii gramatycznej. Autosemantyczne i synsemantyczne części mowy i relacje między nimi.

Rzeczownik jako część mowy . Kategorie gramatyczne i leksykalno-gramatyczne rzeczowników oraz typy ich odmiany. Substantywizacja przymiotników.

Przymiotnik jako część mowy. Leksykalno-gramatyczne klasy przymiotników. Kategoria liczby , rodzaju i przypadka przymiotników rosyjskich. Stopniowanie przymiotników. Pełne i krótkie formy przymiotników.

Liczebnik jako część mowy. Leksykalno-gramatyczne klasy liczebników. Odmiana liczebników i ich związki z innymi częściami mowy.

Zaimek jako część mowy. Typy zaimków. Schematy odmiany zaimków.

Czasownik jako część mowy. Bezosobowa forma czasownika i jej znaczenia. Kategorie gramatyczne czasowników. Odmiana czasowników w czasie teraźniejszym i przeszłych. Czasowniki bezosobowe i kategoria stanu.

Imiesłów jako część mowy. Rodzaje, tworzenie i odmiana imiesłowów. Adiektywizacja i substantywizacja imiesłowów.

Przysłówek jako część mowy. Leksykalno-gramatyczne klasy przysłówków. Tworzenie i stopniowanie przysłówków.

Przyimek jako synsemantyczna część mowy. Klasyfikacja i użycie przyimków.

Spójnik jako część mowy. Typy spójników i ich funkcje składniowe.

Partykuła jak część mowy. Klasyfikacja i znaczenie partykuł.

Wykrzyknik jako część mowy. Znaczeniowa klasyfikacja wykrzykników.

Praca roczna z zakresu morfologii.

Zalecana literatura: (DO WYBORU, przy przygotowywaniu się do zajęć oraz pisaniu prac rocznych z zakresu morfologii rosyjskiej):

1. Gramatyka współczesnego języka rosyjskiego, pod red. A. Bartoszewicza i J. Wawrzyńczyka, cz. 1-4, Warszawa 1986-1987.

2. Cz. Lachur, Współczesny język rosyjski. System gramatyczny (z ćwiczeniami), Opole 2002.

3. Русская грамматика, под ред. Н.Ю. Шведовой, т. I, Москва 1980.

4. S. Bałut, A. Bielanin, Современный русский язык. Словообразование. Морфология. Ćwiczenia z komentarzem cz. II, Rzeszów 1998.

5. S. Szadyko, Poradnik gramatyczny współczesnego języka rosyjskiego, Warszawa 2003.

6. Н.С. Валгина, Д.Э. Розенталь, Современный русский язык. Морфология, Москва 1979.

7. Н. С. Валгина, Д.Э. Розенталь, М. И. Фомина, Современный русский язык. Учебник , электронное издание, http://www.hi-edu.ru/e-books/xbook107/01/title.htm

8.М.А. Шелякин, Справочник по русской грамматике, Москва 2000.

9. А.Н. Гвоздев, Современный русский литературный язык, ч. 1, Фонетика и морфология, Москва 1967.

10. В.В. Виноградов, Русский язык. Грамматическое учение о слове, Москва 1986.

11. Н.С. Валгина, Д.Э. Розенталь, М.И. Фомина, Современный русский язык, Москва 2001.

12. Современный русский язык, под ред. В.А. Белошапковой, Москва 1997.

13. Русский язык конца ХХ столетия (1985-1995), Москва 1996.

14. Русский язык. Энциклопедия, ред. Ю.Н. Караулов, Москва 1997.

15. Cовременный русский язык, под ред. Д.Э. Розенталя, ч. 1, Москва 1979.

16. Краткий справочник по современному русскому языку, под ред. П.А. Леканта, Москва 1995.

17. Ф.К. Гужва, Современный русский литературный язык (Словообразование. Морфология), Киев 1967.

18. Русский язык, ч. 1, Лексикология, Стилистика и культура речи, Фонетика, Морфология, под ред. В.В. Виноградова, Москва 2000.

19. B. Rycielska, Morfologia współczesnego języka rosyjskiego. Podręcznik dla szkół wyższych, Łódź 2012.

20. Большой толковый словарь русских существительных, под ред. Л.Г. Бабенко, Москва 2005.

21. Грамматика современного русского литературного языка, ред. Н.Ю. Шведова, «Наука», Москва 1970.

22. Краткая русская грамматика, под ред. Н.Ю. Шведовой и В.В. Лопатина, «Русский язык», Москва 1989б (морфология: с. 146-344).

23. Л.К. Граудина, В.А. Ицкович, Л.П. Катлинская, Грамматическая правильность русской речи. Опыт частотно-стилистического словаря вариантов, «Наука», Москва 1976.

24. inna literatura z zakresu gramatyki języka rosyjskiego, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień morfologicznych.

Rosyjskie czasopisma językoznawcze (popularnonaukowe):

1. „Русская речь”

2. „Русский язык за рубежом”

3. „Русский язык в школе”

4. „Русское слово”

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student /-tka:

- zna podstawowe terminy z zakresu morfologii obejmujące autosemantyczne i synsemantyczne części mowy;

- posiada wiedzę o kategoriach gramatycznych poszczególnych części mowy oraz potrafi wyróżniać je w tekstach;

- analizuje i rozpoznaje różne typy odmiany, dostrzegając nieregularności;

- prawidłowo odmienia poszczególne części mowy;

- prawidłowo analizuje poszczególne części mowy w zdaniach;

- potrafi dobierać właściwe typy odmiany wyrazów prawidłowo uwzględniając rodzaj, liczbę, przypadek i inne kategorie gramatyczne;

- rozpoznaje wyrazy odmienne i nieodmienne i potrafi je zanalizować z punktu widzenia morfologii;

- korzysta ze źródeł bibliograficznych w języku polskim i rosyjskim;

- opracowuje pracę roczną z przeprowadzonych przez siebie badań z zakresu morfologii współczesnego języka rosyjskiego;

- stosuje zdobytą wiedzę w kształtowaniu i wzbogacaniu własnych wypowiedzi ustnych i wykonywaniu prac pisemnych, jest zorientowany na poprawność gramatyczną wypowiedzi.

Podstawowe kryteria:

- obecność na zajęciach,

- aktywny udział i zaangażowanie w trakcie zajęć,

- znajomość zalecanej literatury przedmiotu i umiejętność korzystania z niej,

- warunkiem zaliczenia przedmiotu są pozytywne oceny z testów i kolokwiów (student ma prawo do poprawy ocen z testów),

- napisanie pracy rocznej z morfologii rosyjskiej pod kierunkiem prowadzącego zajęcia,

- pozytywna ocena końcowa z egzaminu.

Kryteria oceniania / ocena wg skali stosowanej na UAM:

bardzo dobry (bdb; 5,0):

kryterium ilościowe: przynajmniej 96%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały w pełni osiągnięte. Dopuszczalne są pojedyncze nieścisłości, które nie mają istotnego znaczenia dla osiągnięcia ocenianego /-ych efektu /-ów uczenia się określonych dla przedmiotu/modułu

dobry plus (+db; 4,5)

kryterium ilościowe: przynajmniej 91% i mniej niż 96%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z nielicznymi błędami, o małym znaczeniu merytorycznym.

dobry (db; 4,0)

kryterium ilościowe: przynajmniej 81% i mniej niż 91%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z szeregiem niezbyt poważnych błędów lub/i pojedynczymi niedociągnięciami.

dostateczny plus (+dst; 3,5)

kryterium ilościowe: przynajmniej 73% i mniej niż 81%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z istotnymi błędami i/lub brakami.

dostateczny (dst; 3,0)

kryterium ilościowe: przynajmniej 61% i mniej niż 73%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się zostały osiągnięte z poważnymi błędami i/lub brakami (tj. minimalny akceptowalny poziom osiągnięcia efektów uczenia się)

niedostateczny (ndst; 2,0)

kryterium ilościowe: poniżej 61%

kryterium jakościowe: zakładane efekty uczenia się nie zostały osiągnięte