Stary Testament-księgi prorockie

Cele modułu kształcenia:

a)przekazanie poszerzonej wiedzy o nurcie prorockim starożytnego Bliskiego Wschodu zwłaszcza zaś Izraela; prorocy według epok historii Izraela;

b) ukazanie głównych tematów teologicznych ksiąg prorockich w odniesieniu do historii Izraela

c) przekazanie poszerzonej wiedzy o teologii ksiąg głównych postaci nurtu prorockiego w Izraelu ze szczegółową egzegezą ważniejszych tekstów;

d) podanie rozszerzonej wiedzy o uniwersalizmie prorockim na tle uniwersalizmu Starego Testamentu wraz z interpretacją podstawowych tekstów tego nurtu

e) przekazanie rozszerzonej wiedzy o teologii mesjańskiej proroków na podstawie egzegezy tekstów mesjańskich Izajasza i ich roli w teologii Nowego Testamentu z odniesieniem do Jezusa Chrystusa;

f) nabycie umiejętności samodzielnej egzegezy tekstów literatury prorockiej, ich interpretacji w świetle teologii biblijnej Starego i Nowego Testamentu oraz problemów współczesnego świata i Kościoła;

Opis treści kształcenia

funkcjonowanie i charakterystyka profetyzmu starożytnego Bliskiego Wschodu i izraelskiego;

cechy literatury prorockiej, gatunki literackie, etapy tworzenia ksiąg prorockich; chronologii ksiąg;

teologia słowa prorockiego, Bóg w teologii proroków, teologia moralna proroków, eschatologia prorocka

teologia ksiąg Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela, Daniela, w tym teologia ważniejszych perykop biblijnych

teologia ksiąg proroków „mniejszych”

uniwersalizm ksiąg prorockich

teologia mesjańska proroków

Zalecana literatura

1. Profetyzm starożytnego Bliskiego Wschodu

Nawrot J., Profetyzm pozabiblijny na kartach Starego Testamentu, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 363-429.

Nissinen M., Seow C.L., Ritner R.K., Prophets and Prophecy in the Ancient Near East, Atlanta 2003.

Stanek T., Religie starożytnego Bliskiego Wschodu – zarys problematyki, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 21-38.

Stanek T., Asymilacja kulturowych i religijnych wartości ludów ościennych przez Izrael, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 39-65.

2. Charakterystyka literatury prorockiej

DeVries S. J., Prophet against Prophet, Grand Rapids 1978.

Jelonek T., Historia literacka Biblii, Kraków 2009, s. 81-108.

Petersen D. A., The prophetic Literature. An Introduction, Louisville 2002.

Sweeney M. A., The prophetic Literature, Nashville 2005.

Synowiec J. S., Gatunki literackie w Biblii, Kraków 2003.

Westermann C., Basic Forms of prophetic Speech, Louisville 1991.

3. Teologia proroków

Baraniak M., Prorok jak Mojżesz (Pwt 18,9-22). Hermeneutyka prawa o urzędzie proroka w Izraelu, RSB 19, Warszawa 2005.

Blenkinsopp J., Sage, Priest, Prophet. Religious and Intellectual Leadership in Ancient Israel, Louisville 1995, s. 115-165.

Blenkinsopp J., Une historie de la prophetie en Israël, LD 152, Paris 1993.

Heshel A. J., The Prophets, New York 2001.

Jasiński A. S., Prorocy epoki królewskiej wobec obcych narodów, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 163-194. Langkammer H., Życie po śmierci: eschatologia Starego i Nowego Testamentu, Lublin 2004.

Pr.zb. Prorocy dzisiaj, G. Witaszek, J. Suchy (red.), Lublin 1997.

Stachowiak L., Prorocy – słudzy słowa, Katowice 1980.

Witaszek G., Moc słowa prorockiego, Lublin 1995.

Witaszek G., Myśl społeczna proroków, Lublin 1998.

4. Księgi prorockie

Ben Zvi, E., Twelve Prophetic Books or “The Twelve”. A Few Preliminary Considerations, w: J. W. Watts – P. R. House (red.), Forming Prophetic Literature. Essays on Isaiah and the Twelve in Honor of John D. W. Watts (JSOTS 235), Sheffield 1996, s. 125-156;

Brzegowy T., Prorocy Izraela I-II, Tarnów 1999/2003.

Gądecki S., Wstęp do ksiąg prorockich Starego Testamentu, Gniezno 1993.

House P.R., The Character of God in the Book of the Twelve, SBLSP 37, Atlanta 1998, s. 831-849.

Jelonek T., Prorocy Starego Testamentu, Kraków 2007.

Pr.zb. Wielki świat starotestamentalnych proroków I. Od początków profetyzmu do Niewoli Babilońskiej, w: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 4-5, T. Brzegowy, A. Frankowski (red.), Warszawa 2001.

Pr.zb. Wielki świat starotestamentalnych proroków II. Od końca Niewoli Babilońskiej i proroctw Deutero-Izajasza do apokaliptyki Daniela, w: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych 4-5, T. Brzegowy, M. Gołębiewski, A. Strus (red.), Warszawa 2001.

Redditt P.L., The Formation of the Book of Twelve. A Review of Resaerch, w: P.L. Redditt, A. Schart (red.), Thematic Threads in the Book of the Twelve (BZAW 325), Berlin - New York 2003, s. 1-26.

Rumianek R., Prorocy okresu niewoli babilońskiej, Warszawa 2004.

Sweeney M.A., The Twelve Prophets, t. 1-2, Collegeville 2000.

Synowiec J. S., Prorocy Izraela: ich pisma i nauka, Kraków 1994.

5.Uniwersalizm w księgach prorockich

Kuśmirek A., Zbawienie narodów w Starym Testamencie, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 237-318.

Mielcarek K., Powszechna wola zbawcza Boga na przykładzie Niniwy, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 137-149.

Wróbel M. S., Uniwersalizm zbawczej ekonomii: Słowo, Mądrość, Duch, w: Stary Testament a religie, I.S. Ledwoń (red.), Lublin 2009, s. 125-135.

6.Idea mesjańska w księgach prorockich

Jelonek T., Mesjanizm, Kraków 2009.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:

wskazuje podstawowe cechy charakterystyczne poszczególnych form działalności prorockiej w Izraelu i na Bliskim Wschodzie; poprawnie umiejscawia historycznie poszczególnych proroków;

charakteryzuje cechy i etapy tworzenia ksiąg prorockich;

wymienia główne tematy teologiczne w księgach najważniejszych proroków ilustrując je przykładami z różnych ksiąg;

wylicza główne tematy teologiczne proroków „mniejszych”

definiuje najważniejsze tezy uniwersalizmu Starego Testamentu w relacji do teologii Nowego Testamentu;

potrafi uporządkować rozwój teologiczny idei mesjańskiej w poszczególnych księgach Starego Testamentu w odniesieniu do Jezusa Chrystusa jako zapowiadanego Mesjasza;

przeprowadza samodzielnie szczegółową egzegezę najważniejszych tekstów literatury prorockiej z zakresu całości omawianego materiału

potrafi przyporządkować właściwe teksty biblijne poszczególnym kwestiom teologicznym

interpretuje teologię proroków w świetle całości teologii biblijnej czasów Izraela

posiada zdolność do aktualizowania teologii proroków w życiu dzisiejszego człowieka i Kościoła; jest otwarty na dyskusje o współczesnych problemach moralnych i społecznych broniąc stanowiska Kościoła; postępuje zgodnie z nauczaniem Kościoła czerpiącym z teologii proroków;

Przykładowe zadania/pytania służące ocenie osiągnięcia opisanych efektów kształcenia.

Wskazać podstawowe cechy poszczególnych ksiąg prorockich pozwalające prawidłowo umiejscowić historycznie ich twórców

Ukazać linię rozwojową uniwersalizmu Starego Testamentu i miejsce w niej tekstów prorockich

Scharakteryzować fundamentalne cechy idei mesjańskiej w księgach prorockich

Prawidłowo umiejscowić teologię ważniejszych tekstów prorockich na tle myśli teologicznej danej księgi, Starego Testamentu a także całego orędzia biblijnego (w świetle Nowego, o ile istnieje taki rozwój)

Wskazać miejsce szczegółowego tekstu prorockiego w całości idei teologicznej, której jest częścią: co wnosi w daną ideę oraz: jak ona odbija się w strukturze i teologii tekstu

Kryteria oceniania

5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

4,5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

4,0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu

3,5 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami określone w efektach kształcenia tego modułu

3,0 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne, ale z licznymi błędami określone w efektach kształcenia tego modułu

2,0 – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne oraz społeczne określone w efektach kształcenia tego modułu