Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego

obowiązkowe

kierunek studiów: filologia wschodniosłowiańska

specjalności studiów:

- filologia rosyjska

- filologia ukraińska

- filologia białoruska

- filologia rosyjska z filolgią angielską

- filologia ukraińska z filologią angielską

- filologia rosyjska z lingwistyką stosowaną

- filologia rosyjska z filologią ukraińską

I stopień

zapoznanie z wiadomościami ogólnymi na temat języka staro-cerkiewno-słowiańskiego oraz przekazanie wiedzy z zakresu gramatyki języka scs.

wyrobienie umiejętności czytania i dokonywania transkrypcji tekstu cyrylickiego

rozwinięcie zdolności tłumaczenia tekstu cyrylickiego na język polski

rozwinięcie zdolności objaśniania zjawisk fonetycznych i fonologicznych w staro-cerkiewno-słowiańskich formach wyrazów

rozwinięcie umiejętności właściwej interpretacji staro-cerkiewno-słowiańskich form gramatycznych

rozwinięcie umiejętności wskazywania w tekście cyrylickim konstrukcji składniowych charakterystycznych dla języka scs.

przygotowanie do samodzielnego przeprowadzenia pełnej analizy językowej tekstu cyrylickiego

rozwijanie umiejętności pracy w grupie polegającej na zespołowej analizie tekstu cyrylickiego

rozwinięcie umiejętności komunikacji oraz właściwej postawy i odpowiedzialnego stosunku do zajęć

II rok

nie

Podstawowa wiedza i umiejętności z zakresu gramatyki współczesnego języka rosyjskiego. Gotowość do aktywnego udziału w konwersatorium.

materiały do zajęć będą udostępniane na platformie MS Teams lub przesyłane na adresy grupowe studentów.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień

Wykład konwersatoryjny

Dyskusja

Praca z tekstem

Metoda analizy przypadków

Metoda ćwiczeniowa

Praca w grupach

Zaznajomienie studentów z najdawniejszymi zjawiskami fonetycznymi, fleksyjnymi, morfologicznymi i znaczeniowymi, jakie miały miejsce w języku scs. i innych językach słowiańskich, zdobycie przez studentów umiejętności czytania tekstów scs. i ich analizy gramatycznej.

1. Wiadomości ogólne o języku scs. (misja wielkomorawska, działalność Konstantyna-Cyryla i Metodego, powstanie alfabetów słowiańskich, znaczenie języka scs. w okresie cyrylometodejskim).

2. Język scs. na tle pozostałych języków słowiańskich i języków indoeuropejskich, rola języka scs. w badaniach paleoslawistycznych

pismo scs. (charakterystyka głagolicy i cyrylicy), piśmiennictwo scs. (kanon zabytków), zasady czytania i transkrypcji tekstu cyrylickiego, przekład na język polski.

3. System wokaliczny języka scs. (pochodzenie samogłosek).

4. System konsonantyczny języka scs. (charakterystyka spółgłosek).

5. Zagadnienia z fonetyki i fonologii: prawo sylaby otwartej, zanik i wokalizacja jerów, palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych, palatalizacja spółgłosek z j, rozwój nagłosowych grup *orT-, *olT-, metateza grup typu *TorT, *TerT, *TolT, *TelT, uproszczenia grup spółgłoskowych, asymilacja, dysymilacja spółgłoskowa.

6. Charakterystyka systemu deklinacyjnego języka scs., analiza form gramatycznych.

7. Osobliwości odmiany staro-cerkiewno-słowiańskich przymiotników, analiza form gramatycznych.

8. System koniugacyjny języka scs., charakterystyka form: praesens, imperfectum, aoristus, perfectum, plusquamperfectum, futurum, indicativus, imperativus, conditionalis, infinitivus, supinum, participia; analiza form gramatycznych.

9. Odmiana zaimków w języku scs., analiza form gramatycznych.

10. Analiza językowa tekstu cyrylickiego.

11. Charakterystyka staro-cerkiewno-słowiańskiej składni.

­Cz. Bartula, Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej, Warszawa 2004.

­T. Friedelówna, Cz. Łapicz, Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2008.

­H. Karaś, Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Warszawa 2001.

­J. Kobylińska, Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego z ćwiczeniami, Kraków 1988.

J. Strutyński, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Kraków 1996.

­T. Brajerski, Język staro-cerkiewno-słowiański, Lublin 1990.

­T. Lehr-Spławiński, Zarys gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na tle porównawczym: (głosownia – fleksja), Kraków 1949.

­Z. Stieber, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 1989

­L. Moszyński, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984.

­M. Wójtowicz, Najstarsze datowane inskrypcje słowiańskie X-XIII wiek, Poznań 2005.

­M. Wójtowicz, Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

­S. Słoński, Wybór tekstów starosłowiańskich, Warszawa 1952.

­Г.А. Хабургаев, Старославянский язык, Москва 1986.

­А.М. Селищев, Старославянский язык. В 2-х частях, Москва 1951–1952.

­A. Ваян, Руководство по старославянскому языку, Москва 1952.

­С. Д. Никифоров, Старославянский язык, Москва 1955.

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student potrafi:

- zna tło historyczne powstania alfabetów słowiańskich i rozwoju języka scs;

- potrafi określić miejsce języka scs. wśród pozostałych języków słowiańskich oraz języków indoeuropejskich;

- rozumie rolę języka scs. w badaniach historyczno-porównwczych języków słowiańskich i indoeuropejskich;

- prawidłowo czyta teksty cyrylickie, dokonuje transkrypcji fonetycznej

tłumaczy teksty cyrylickie na język polski;

- objaśnia zjawiska fonetyczne i fonologiczne występujące w tekstach cyrylickich;

- właściwie interpretuje staro-cerkiewno-słowiańskie formy gramatyczne;

- wskazuje i objaśnia właściwości staro-cerkiewno-słowiańskiej składni

stosuje zdobytą wiedzę podczas pisania pracy semestralnej, polegającej na przeprowadzeniu pełnej analizy językowej tekstu cyrylickiego, samodzielnie i zespołowo.

Podstawowe kryteria:

- obecność na zajęciach

- aktywny udział i zaangażowanie w trakcie zajęć

- znajomość zalecanej literatury przedmiotu

Kryteria oceniania kolokwium ustnego:

ocena: bardzo dobry (5,0)

- doskonała, wyczerpująca odpowiedź na trzy zadane pytania

- wypowiedź świadcząca o doskonałym rozumieniu omawianych zagadnień oraz umiejętności samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków

- wypowiedź językowo nienaganna, płynna, nasycona terminologią z zakresu przedmiotu

ocena: dobry plus (4,5)

- prawidłowa odpowiedź na trzy zadane pytania

- wypowiedź świadcząca o dobrym rozumieniu omawianych zagadnień oraz umiejętności samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków

- wypowiedź językowo poprawna, płynna, z użyciem odpowiedniej terminologii z zakresu przedmiotu

- drobne braki w wypowiedzi

ocena: dobry (4,0)

- poprawna odpowiedź na trzy zadane pytania

- wypowiedź świadcząca o dobrym rozumieniu omawianych zagadnień oraz umiejętności samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków

- wypowiedź językowo poprawna, świadcząca o znajomości podstawowych terminów naukowych z zakresu przedmiotu

- braki i błędy w wypowiedzi

ocena: dostateczny plus (3,5)

- poprawna odpowiedź na dwa zadane pytania lub częściowa odpowiedź na trzy pytania

- wypowiedź częściowo świadcząca o rozumieniu omawianych zagadnień, a częściowo odtwórcza, świadcząca o wyuczeniu się treści „na pamięć”, trudności z formułowaniem wniosków

- wypowiedź chaotyczna, pozbawiona płynności, braki w zakresie znajomości podstawowej terminologii

- braki i częste błędy w wypowiedzi

ocena: dostateczny (3,0)

- poprawna odpowiedź na dwa zadane pytania lub częściowa odpowiedź na trzy pytania

- wypowiedź w dużym stopniu odtwórcza, świadcząca o wyuczeniu się treści „na pamięć”, a nie rozumieniu zagadnień, trudności z formułowaniem wniosków

- wypowiedź chaotyczna, pozbawiona płynności, poważne braki w zakresie znajomości podstawowej terminologii

- braki i poważne błędy w wypowiedzi

ocena: niedostateczny (2,0)

- niepoprawna odpowiedź lub brak odpowiedzi na dwa spośród trzech pytań

- wypowiedź świadcząca o przyswojeniu wiedzy w stopniu niewystarczającym dla uzyskania oceny dostatecznej

- nieprzystąpienie do zaliczenia