Wielkie tematy sztuki europejskiej i film

obowiązkowe

filmoznawstwo i kultura mediów

II stopień

Cele modułu kształcenia:

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z różnorodnymi przykładami relacji między biografiami i dziełami wybitnych malarzy a filmami. Studenci mają uzyskać wiedzę na temat sposobów istnienia w filmach: obrazów i rzeźb, technicznych aspektów tworzenia, odniesień do biografii i biograficznych legend, rozmaitych kontekstów epoki. Poznają także rolę literatury jako swoistego mediatora między malarstwem i rzeźbą a medium filmu. Głównym celem jest wydobycie i utrwalenie w świadomości słuchaczy najważniejszych tematów sztuki europejskiej (w tym malarstwa i filmu), takich jak: artysta i twórczość, początek i koniec, światło i ciemność, brutalność i czułość, miłośći nienawiść, wojna, spotkanie, sen, przemiana, natchnienie, wędrówka.

II rok

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

1. "Andriej Rublow" (1866, reż. Andrieja Tarkowskiego) wobec tradycji ikony ("Święta Trójca" Andreja Rublowa). Idea świętości sztuki. Wielkie tematy: ukrzyżowanie, apokalipsa i oczyszczenie, mnich - artysta - błazen - książę: zależności i spory.

2. "Udręka i ekstaza" (1965, reż. Carola Reeda) wobec książki Irvinga Stone'a oraz biografii i twórczości Michała Anioła. Relacja między mecenasem a artystą. Kulminacja i kryzys renesansu. Wielkie tematy: zmaganie z materią, koniec i początek, ciało, świętość i grzech.

3. "Młyn i krzyż" (2011, reż. Lecha Majewskiego) wobec "Drogi krzyżowej" Pietera Bruegla. Ruch i zatrzymanie. Zauważenie niewidocznego. Mnogość ludzkich historii. Wielkie tematy: droga, śmierć, przeznaczenie, czas, zbawienie.

4. "Caravaggio" (1986, reż. Dereka Jarmana) wobec biografii i dzieł artysty. Obrazy w przestrzeni miasta. Teatralność, żywe obrazy. Wielkie tematy: przemoc i czułość, grzech i świętość, ciemność i światło.

5. "Artemisia" (1997, reż. Agnès Merlet) wobec biografii i dzieł artysty. Przykład trywializacji fascynującej biografii. Wielkie tematy sztuki: siła i piękności kobiecości, sprawiedliwość i zemsta, bycie artystką.

6. "Nightwatching" (2007, reż. Petera Greenawaya) wobec biografii i dzieł artysty. Sportretować zbiorowość. Wielkie tematy: publiczna ostentacja, emocje i tajemnica, konwencja i eksperyment.

7. "Pan Turner" (2014, reż. Mike'a Leigh) wobec biografii i dzieł Williama Turnera. Fenomen artysty w centrum i na marginesie oficjalnego życia światowej metropolii, pospolitość i wyjątkowość. Wielkie tematy: krajobraz, żywioły, światło, przemijanie, prędkość.

8. "Mansarda" (1963, reż. Konrada Nałęckiego) wobec biografii i dzieł Maksymiliana Gierymskiego. Przekleństwo perfekcjonizmu. Wielkie tematy: światło, realność świata, miasto, natura.

9. "Vincent&Theo" (1990, reż. Roberta Altmana) wobec biografii i dzieł Vincenta van Gogha. Stopniowy, pracochłonny rozwój indywidualnego stylu. Filmowy obraz aktu tworzenia. Wielkie tematy: heroizm koncentracji na pracy, samotność i izolacja artysty.

10. "Camille Claudel. 1915" (2013, reż. Bruno Dumonta) i "Camille Claudel" (1988, reż. Bruno Nuyttena) wobec biografii i dzieł artystki. Namiętność i pasja. Dialog i walka dwojga artystów. Wielkie tematy: ból, smutek, odrzucenie i wierność.

11. "Sny" (1990, reż. Akiry Kurosawy) wobec biografii i dzieł Vincenta van Gogha. Akcja filmu osadzona w przestrzeni malarskiego obrazu. Wielkie tematy: przeczucie, lęk, szaleństwo, śmierć.

Zalecana literatura:

Andriej Tarkowski, Scenariusze, red. Zbigniew Benedyktowicz, Seweryn Kuśmierczyk, Warszawa 1998.

Andriej Tarkowski, Czas utrwalony, Warszawa 2007.

Irving Stone, Udręka i ekstaza, Warszawa 2011.

Dmitrij Mereżkowski, Michał Anioł, Warszawa 2019.

Witold Kawecki, Tajemnice Caravaggia, Kielce 2019.

Stefano Zuffi, Caravaggio. Zbliżenia, przeł. Łukasz Szulim, Warszawa 2019.

Michael Francis Gibson, Lech Majewski, Młyn i Krzyż, Lesko 2010.

Alexandra Lapierre, Artemizja¸ Poznań 2002.

Fernandez Carmen Camara, Rembrandt. Życie i twórczość, Warszawa 2015.

Stefano Zuffi, Rembrandt, przeł. Tamara Łozińska, Warszawa 2000.

Martina Padberg, J.M.W. Turner, przeł. Agnieszka Gadzała, Warszawa 2019.

Ewa Micke-Broniarek, Aleksander Gierymski, Wrocław 2004.

Aleksander Gierymski 1850–1901, katalog pod red. Ewy Micke-Broniarek, Warszawa 2014.

Agnieszka Stabro, Masz na imię Camille, Warszawa 2017.

Umberto Eco, Historia piękna, przeł. Agnieszka Kuciak, Poznań 2004.

Umberto Eco, Historia brzydoty, przeł. Justyna Czaplińska, Poznań 2007.

Umberto Eco, Na ramionach olbrzymów, przeł. Krzysztof Żaboklicki, Warszawa 2019.

Bożena Fabiani, Gawędy o sztuce. Dzieła, twórcy, mecenasi. Włochy XIII–XV wiek, Warszawa 2010, Moje gawędy o sztuce. Dzieła, twórcy, mecenasi. Wiek XV–XVI, Warszawa 2012, Dalsze gawędy o sztuce. XVII wiek, Warszawa 2013, Dalsze gawędy o sztuce. VI–XX wiek, 2013.

Ernst H.Gombrich, O sztuce, przeł. Monika Dolińska i in, Poznań 2008.

Cesare Ripa, Ikonologia, przeł. Ireneusz Kania, Kraków 2013.

Aby Warburg, Atlas obrazów Mnemosyne, przeł. Paweł Brożyński, Małgorzata Jędrzejczyk, Kraków 2016.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę przedmiotową i metodologiczną nauk humanistycznych, w tym filmoznawstwa i historii sztuki, oraz złożone zależności między nimi,

- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specjalistyczną terminologię wykorzystywaną w badaniach tekstów kultury, głównie malarskich i filmowych,

- zna i rozumie w pogłębionym stopniu powiązania filmoznawstwa z historią sztuki oraz literaturoznawstwem, pozwalające na integrowanie wiedzy z zakresu rozmaitych dyscyplin naukowych, a także dostrzeganie złożonych zależności między nimi,

- zna i rozumie w pogłębionym stopniu związki filmu z innymi sztukami i mediami oraz złożone zależności między nimi, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstów malarskich,

- zna i rozumie w pogłębionym stopniu specyfikę nowych i tradycyjnych mediów komunikacyjnych, ich historię oraz uwarunkowania etyczne i społeczno-kulturowe,

- potrafi samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i integrować informacje z wykorzystaniem nowej wiedzy (z zakresu filmoznawstwa i historii oraz obszarów pokrewnych), a także formułować na tej podstawie krytyczne sądy,

- potrafi innowacyjnie analizować, syntetyzować i interpretować określone treści, z wykorzystaniem właściwych metod i narzędzi badawczych, pozwalających na oryginalne rozwiązywanie złożonych i nietypowych problemów w zakresie filmoznawstwa i dyscyplin pokrewnych (np. literaturoznawstwa, historii sztuki),

- potrafi przeprowadzić zaawansowaną, krytyczną analizę, interpretację i syntezę różnych rodzajów wytworów kultury, ze szczególnym uwzględnieniem kultury filmowej, medialnej, literackiej i artystycznej, z uwzględnieniem nowych osiągnięć humanistyki,

- jest gotów do inspirowania oraz organizowania działań mających na celu kultywowanie tradycji i dorobku swego regionu i kraju oraz zachowania dziedzictwa kulturowego w wymiarze lokalnym, ogólnopolskim i europejskim,

- jest gotów do świadomego kształtowania i pielęgnowania własnych upodobań kulturalnych, zwłaszcza filmowych i literackich, wykorzystywania ich w ramach zainicjowanych przez siebie zadań naukowo-badawczych oraz popularyzatorskich.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): studentka/student zna różnorodne przykłady relacji między biografiami i dziełami wybitnych malarzy a filmami. Potrafi uzyskać wiedzę na temat sposobów istnienia w filmach: obrazów i rzeźb, technicznych aspektów tworzenia, odniesień do biografii i biograficznych legend, rozmaitych kontekstów epoki. Rozumie rolę literatury jako swoistego mediatora między malarstwem i rzeźbą a medium filmu. Potrafi na przykładach wskazać najważniejsze tematy sztuki europejskiej (w tym malarstwa i filmu), takich jak: artysta i twórczość, początek i koniec, światło i ciemność, brutalność i czułość, miłośći nienawiść, wojna, spotkanie, sen, przemiana, natchnienie, wędrówka.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami w zakresie zdobytej w ramach zajęć wiedzy i umiejętności ich prezentacji.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: mniej szczegółowa wiedza o wielkich tematach sztuki europejskiej i filmu, słabsza umiejętność prezentacji zdobytej wiedzy.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca wiedza o wielkich tematach sztuki europejskiej i filmu, i zadowalająca umiejętność prezentowania zdobytej wiedzy.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca wiedza o wielkich tematach sztuki europejskiej i filmu (możliwe są drobne błędy merytoryczne i logiczne) i zadowalająca umiejętność prezentowania zdobytej wiedzy.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza o wielkich tematach sztuki europejskiej i filmu, w zakresie badań nad arcydziełami literackimi, aksjologią literacką oraz nad problematyką tradycji literackiej (poważne błędy merytoryczne i logiczne) i niezadowalająca umiejętność prezentowania zdobytej wiedzy.