Tendencje rozwojowe współczesnego języka polskiego

studia podyplomowe nauczania języka polskiego jako obcego

- zaznajomienie słuchaczy z najważniejszymi tendencjami rozwojowymi we współczesnej komunikacji językowej oraz z podstawowymi pojęciami z zakresu kultury języka;

- wskazanie cech charakterystycznych dla codziennej i oficjalnej komunikacji językowej;

- ukazanie zależności między sytuacją komunikacyjną a poziomem normy językowej, zwłaszcza w kontekście nauczania języka polskiego jako obcego;

- wykształcenie umiejętności wskazywania w tekstach i interpretowania funkcjonalnego cech charakterystycznych dla współczesnych tendencji rozwojowych;

- kształtowanie świadomości językowej wspomagającej komunikację międzykulturową i międzyludzką

wiedza o języku (poziom szkoły średniej)

wykład, lektura indywidualna, dyskusja w grupie

lektura indywidualna,

praca indywidualna poza godzinami kontaktowymi

praca zespołowa poza godzinami kontaktowymi

suma godzin: 40

ETCS: 1

Podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka polskiego: etyka słowa, estetyka słowa; system, norma, uzus, tekst; stosunek normy do pozostałych płaszczyzn języka; innowacja językowa, zmiana językowa, błąd językowy; typy błędów językowych.

Dwupoziomowość normy językowej: norma wzorcowa i norma użytkowa (potoczna) a typy sytuacji komunikacyjnych; jednostki jednokształtne i jednostki wielokształtne wchodzące w skład normy; normy cząstkowe: fonetyczna, słowotwórcza, fleksyjna, składniowa, leksykalna, frazeologiczna, stylistyczna.

Kryteria oceny innowacji językowych: kryterium wystarczalności języka, ekonomiczności środków językowych, funkcjonalne, uzualne, autorytetu kulturalnego, estetyczne; różne podejście językoznawców normatywistów do kryterium narodowego.

Innowacje skracające jako przejaw wewnętrznojęzykowej tendencji do ekonomiczności języka: skróty, skrótowce, uniwerbizmy (sposoby uniwerbizacji), derywaty z formantami o funkcji kondensacyjnej, derywaty wsteczne i dezintegralne oraz ich zróżnicowanie funkcjonalne, skróty składniowe, skracające innowacje frazeologiczne.

Innowacje precyzujące jako przejaw wewnętrznojęzykowej tendencji do precyzji semantycznej i przeciwdziałania zbytniej wariantowości normy językowej: repartycja semantyczna wariantów normy na poziomie fonetycznym, słowotwórczym, fleksyjnym, składniowym i leksykalnym.

Innowacje uzupełniające i związane z nimi zewnętrznojęzykowe tendencje rozwojowe w zasobie słownym: internacjonalizacja (globalizacja), terminologizacja (technologizacja), demokratyzacja (kolokwializacja, potocyzacja), marketyzacja i mediatyzacja; typy innowacji uzupełniających (neologizmy słowotwórcze, semantyczne i frazeologiczne, zapożyczenia); zjawisko mody językowej.

Tendencje związane z nowym modelem grzeczności językowej: upraszczanie grzecznościowych aktów mowy (wpływ tendencji wewnętrznych) i zmniejszanie się ich repertuaru (wpływ tendencji zewnętrznych); tendencje globalizacyjne a zmiany w modelu polskiej grzeczności językowej.

Samodzielna lingwistyczna analiza współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie komunikacyjnym, z uwzględnieniem wewnętrzno- i zewnętrznojęzykowych tendencji rozwojowych polszczyzny XXI wieku.

Przygotowanie zespołowej prezentacji wskazującej na najważniejsze problemy w przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia z zakresu kultury komunikacji językowej, z uwzględnieniem wewnętrzno- i zewnętrznojęzykowych tendencji rozwojowych polszczyzny XXI wieku.

J. Bartmiński, Styl potoczny, w: Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001, s. 115-134.

Grzeczność nasza i obca, pod red. M. Marcjanik, Warszawa 2005.

M. Marcjanik, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa 2007.

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.

K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, wyd. 3., Rzeszów 2007.

K. Waszakowa, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005.

A. Witalisz, Anglosemantyzmy w języku polskim – ze słownikiem, Kraków 2007.

D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

słuchacz potrafi:

wykorzystywać w toku nauczania języka polskiego jako obcego wiedzę o najnowszych tendencjach rozwojowych polszczyzny XXI wieku w kontekście kultury języka i kultury komunikacji językowej

wyjaśniać zależność między poziomem normy językowej a typem sytuacji komunikacyjnej; dobierać odpowiednie narzędzia do oceny innowacji językowych

czytać ze zrozumieniem opracowania teoretyczne i podręcznikowe z zakresu kultury języka i kultury komunikacji językowej, krytycznie oceniać ich przydatność w nauczaniu języka polskiego jako obcego, a także prawidłowo posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z tego zakresu wiedzy o języku

dokonać lingwistycznej analizy współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie kultury języka i kultury komunikacji językowej

przygotować prezentację wskazującą na węzłowe problemy w przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia z zakresu kultury języka i kultury komunikacji językowej, ze szczególnym uwzględnieniem tendencji rozwojowych w polszczyźnie XXI wieku

czynnie uczestniczyć w zespołowym rozwiązywaniu problemów z zakresu lingwistycznej interpretacji współczesnych tekstów polskich na poziomie kultury języka i kultury komunikacji językowej

sprawność w zakresie lingwistycznej analizy współczesnego tekstu w języku polskim na poziomie komunikacyjnym, polegająca na umiejętnym formułowaniu i interpretacji problemów z wykorzystaniem terminologii naukowej;

wartość merytoryczna prezentacji wskazującej na węzłowe problemy w przedstawianiu cudzoziemcom wybranego zagadnienia z zakresu kultury komunikacji językowej, z uwzględnieniem wewnętrzno- i zewnętrznojęzykowych tendencji rozwojowych polszczyzny XXI wieku