Lingwistyka tekstu i dyskursu

obowiązkowe

polonistyczno-filozoficzne studia nauczycielskie

II stopień

Cele systemowe:

- kształcenie zdolności do samodzielnej pracy, zdobywanie umiejętności zastosowania wiedzy z zakresu językoznawstwa w praktyce,

- kształcenie postawy skłaniającej do samodzielnego zgłębiania wiedzy językoznawczej,

- kształcenie umiejętności wskazywania i nazywania współcześnie zachodzących przemian w obszarze dyskursu, tekstu i gatunku.

Cele instrumentalne:

- zdobywanie wiedzy z zakresu języka polskiego i jego odmian dyskursywnych, tekstologii, a także genologii lingwistycznej.

Cele interpersonalne:

- nabywanie zdolności krytycznych oraz umiejętności pozwalających na interdyscyplinarnym łączeniu wiedzy językoznawczej z elementami wiedzy medioznawczej, psycholingwistycznej i socjolingwistycznej,

- nabywanie zdolności krytycznego wykorzystania tekstów naukowych, a także ich stosowanie w argumentowaniu.

I rok

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda ćwiczeniowa, metoda badawcza (dociekania naukowego), praca w grupach.

4

Treści programowe dla przedmiotu:

- tekst, dyskurs, komunikacja,

- typy tekstów,

- tekst i kontekst,

- metatekst,

- odmiany dyskursu,

- jak analizować dyskurs? - różne koncepcje badawcze,

- podmiot w języku i tekście,

- intencjonalność i problemy modalności; rama modalna,

- gatunek-styl-tekst,

- typologia gatunków,

- operacje na tekście (np. streszczenie, dekompozycja, transformacje).

Zalecana literatura:

Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2009.

Dyskurs i jego odmiany, red. B. Witosz i in., Katowice 2016.

Dyskurs jako struktura i proces, red. T. Van Dijk, Warszawa 2001.

GajdaS., Gatunkowe wzorce wypowiedzi, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, red. W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga, Kraków 2016 (wybór).

Labocha J., Tekst, wypowiedź, dyskurs, [w:] Styl a tekst, red. S. Gajda, S. Balowski, Opole 1996.

Polska genologia lingwistyczna, red. D. Ostaszewska i R. Cudak, Warszawa 2008.

Wilkoń A., Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu, Kraków 2002.

Witosz B., Gatunek – sporny (?) problem współczesnej refleksji tekstologicznej, „Teksty Drugie”, 2001 nr 5.

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice 2005 (wybór).

Wojtak M., Analiza gatunków prasowych, Lublin 2008 (wybór).

U. Żydek-Bednarczuk: Typy, odmiany, klasy... tekstów. W poszukiwaniu kryteriów, w: Stylistyka a pragmatyka, red. B. Witosz. Katowice 2001.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- rozumie i poprawnie stosuje pojęcia: tekst, dyskurs, komunikacja, styl i gatunek w celu opisu omawianych zjawisk językowych charakterystycznych dla współczesnej polszczyzny,

- potrafi wskazać różne typy dyskursów i scharakteryzować je,

- zna różne koncepcje gatunku, rozumie wieloaspektowość opisu gatunków; potrafi wskazać wyznaczniki gatunkowe, a także zanalizować zmiany (w tym zjawisko hybrydyzacji) w obrębie wybranych gatunków,

0 zna i potrafi wskazać różne sposoby badania dyskursu wynikające z tradycji francuskiej i anglosaskiej (m.in. krytyczna analiza dyskursu, narzędzia kognitywne w analizie dyskursu i in.),

- potrafi zdefiniować tekst z perspektywy lingwistycznej (relacja tekst a inne jednostki języka, w tym zdanie) i semiotycznej, a także wskazać wykładniki tekstowości,

- umie wyróżnić i nazwać typy tekstów charakterystyczne dla różnych dyskursów,

- potrafi wskazać relację między tekstem a kontekstem, zna różne sposoby definiowania kontekstu, a także potrafi wykorzystać kontekst do analizy tekstu,

- potrafi zinterpretować i zanalizować dowolny tekst, korzystając z różnych metodologii językoznawczych (w tym strukturalizm, pragmatyka, kognitywizm),

- rozumie pojęcie metatekstu i umie określić rolę metatekstyzmów w tekście,

- potrafi określić rolę i funkcję podmiotu w tekście, a także określić jej wpływ na kształtowaną relację nadawczo-odbiorczą,

- potrafi scharakteryzować i wykonać wybrane operacje na tekście (w tym streszczenie, dekompozycja, transformacje),

- potrafi poprawnie korzystać z przedstawianej na zajęciach terminologii językoznawczej,

- potrafi czytać artykuły dotyczące różnych sposobów analizy i interpretacji wybranych tekstów, dyskutując z przyjętymi założeniami; wskazywać ich zastosowanie w praktyce,

- umie powiązać wiedzę z zakresu językoznawstwa z elementami wiedzy historycznoliterackiej i teorii literatury, a także medioznawstwa, psycholingwistyki i socjolingwistyki,

- rozumie problem modalności i intencjonalności tekstu i potrafi pokazać różnice między typami modalności obecne w analizowanym tekście.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0)

dobry plus (+db; 4,5)

dobry (db; 4,0)

dostateczny plus (+dst; 3,5)

dostateczny (dst; 3,0)

niedostateczny (ndst; 2,0)