Teoretyczne podstawy kultury języka

fakultatywne

Cele modułu kształcenia:

- przekazanie wiedzy dotyczącej struktury i funkcjonowania współczesnej normy językowej, klasyfikacji błędów językowych, typologii innowacji językowych, kryteriów ich oceny, kodyfikacji i polityki językowej, postaw użytkowników wobec języka, zjawiska mody językowej, tendencji rozwojowych we współczesnej polszczyźnie,

- przekazanie wiedzy o zależności sposobu językowego kształtowania tekstu od sytuacji komunikacyjnej,

- wyrobienie umiejętności rozstrzygania problemów poprawnościowych z zakresu różnych poziomów języka w tekstach (wymowy, ortografii i interpunkcji, odmiany wyrazów, słownictwa i frazeologii, budowy zdań),

- doskonalenie umiejętności sprawnego, poprawnego, skutecznego i estetycznego posługiwania się polszczyzną w różnych sytuacjach komunikacyjnych, zarówno w mowie, jak i na piśmie,

- przygotowanie do właściwej interpretacji i oceny nowych środków językowych pojawiających się w różnych typach tekstów,

- wyrobienie nawyku korzystania z aktualnych źródeł ortoepicznych (słowników poprawnościowych, poradników językowych, internetowych poradni językowych itp.) i ciągłego aktualizowania lektur,

- uwrażliwienie na społeczną rolę językoznawcy w podnoszeniu poziomu świadomości i kompetencji językowych użytkowników polszczyzny.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład problemowy.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- przegląd ważniejszych wydawnictw z zakresu poprawności językowej; omówienie zawartości "Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN" pod red. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004 i wydania następne),

- kultura języka jako dyscyplina językoznawcza; podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka,

- struktura współczesnej normy językowej; typy norm językowych,

- typy innowacji językowych,

- innowacje uzupełniające w polszczyźnie XXI wieku,

- kryteria oceny innowacji językowych,

- współczesna norma frazeologiczna,

- kodyfikacja; polska polityka językowa,

- zjawisko mody językowej,

- zewnątrzjęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku,

- wewnątrzjęzykowe tendencje rozwojowe w polszczyźnie XXI wieku.

Zalecana literatura:

Jadacka Hanna, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.

Markowski Andrzej, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Wydanie nowe, Warszawa 2018.

Waszakowa Krystyna, Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny, Warszawa 2005.

Witalisz Alicja, Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim, Kraków 2016.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- potrafi właściwie zdefiniować podstawowe pojęcia związane z poprawną komunikacją językową,

- wyjaśnia zależności między sytuacją komunikacyjną a poziomami normy, stosowanymi kryteriami oceny innowacji językowych,

- rozpoznaje i rozróżnia widoczne w tekstach tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny,

- rozstrzyga problemy poprawnościowe, z którymi styka się w różnych typach tekstów,

- dobiera środki językowe optymalnie dostosowane do sytuacji komunikacyjnej,

- rozpoznaje innowacje i zmiany językowe występujące w tekstach mówionych i pisanych, także elektronicznych,

- wybiera właściwe narzędzia do oceny innowacji językowych, w tym błędów,

- korzysta z dostępnych źródeł ortoepicznych,

- potrafi podjąć dyskusję nad statusem poprawnościowym form językowych w różnych sytuacjach komunikacyjnych,

- przekonująco uzasadnia prezentowaną przez siebie postawę wobec języka,

- umie kompetentnie popularyzować wiedzę z zakresu kultury języka, przyczyniając się do podniesienia poziomu kultury komunikacji językowej w społeczeństwie.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0)

dobry plus (+db; 4,5)

dobry (db; 4,0)

dostateczny plus (+dst; 3,5)

dostateczny (dst; 3,0)

niedostateczny (ndst; 2,0)