Protection of archaeological heritage in Europe: methodological background

Metodyczne podstawy ochrony dziedzictwa archeologicznego w Europie to moduł dydaktyczny składający się z 9 przedmiotów cząstkowych, takich jak:

1. Sposoby i metody pozyskiwania danych z zakresu dziedzictwa archeologicznego: metody nieinwazyjne - zdjęcia lotnicze

2. Sposoby i metody pozyskiwania danych z zakresu dziedzictwa archeologicznego: metody nieinwazyjne - metody geofizyczne

3. Sposoby i metody pozyskiwania danych z zakresu dziedzictwa archeologicznego: metody nieinwazyjne - lotnicze skanowanie laserowe

4. Interpretacja danych teledetekcyjnych

5. Sposoby i metody pozyskiwania danych z zakresu dziedzictwa archeologicznego - AZP

6. Archiwalne dane kartograficzne (dane przestrzenne)

7. Zarządzanie danymi - komputerowe bazy danych

8. Integracja danych dla praktyki konserwatorskiej

9. Praktyka konserwatorska/muzealna; Profilaktyka konserwatorska/muzealna.

Treści modułu

Wykorzystanie archeologicznych danych przestrzennych pozyskanych przy pomocy rozmaitych metod (zdjęcia lotnicze, zobrazowania satelitarne, LiDAR, mapy archiwalne, metody geofizyczne, AZP)

Wykorzystanie informacji niezbędnych w celu prowadzenia racjonalnej polityki zarządzania dziedzictwem archeologicznym i jego efektywną ochroną

Wprowadzenie wiedzy na temat najnowszych metod prospekcji archeologicznej (zdjęcia lotnicze, zobrazowania satelitarne, LiDAR, geomatyka, geofizyka) oraz możliwości integracji pozyskanych danych w ramach przestrzennej bazy danych

Wiedza na temat możliwości efektywnego zarządzania dziedzictwem w warunkach dynamicznego rozwoju gospodarczego i społecznego

Wiedza na temat praktyki ochrony dziedzictwa archeologicznego ze szczególnym nastawieniem na formy i sposoby ochrony przestrzeni kulturowej, oceny oddziaływania i zagrożeń wynikających ze współczesnego rozwoju

1. Konias A. 2010. Kartografia topograficzna państwa i zaboru pruskiego od II połowy XVIII wieku do połowy XX wieku, Słupsk: Akademia Pomorska.

2. Sirko M. 1999. Zarys historii kartografii, Lublin

3. Longley A., Goodchild M. F., Maguire D. J., Rhind D. W. 2006. GIS. Teoria i praktyka, Warszawa.

4. Świątkiewicz A. 1977. Fotogrametria, Warszawa.

5. Sanecki J. (red.) 2006. Teledetekcja: pozyskiwanie danych: praca zbiorowa, Warszawa.

6. Hodder I. 1999. The Archaeological Process. An Introduction. Blackwell, Oxford.

7. Rączkowski W. 2006. Towards integration: two prospection methods and some thoughts, [w:] From Space to Place. 2nd International Conference on Remote Sensing in Archaeology, (eds) S. Campana, M. Forte. Oxford: Archeopress, s. 203–206.

8. Schiffer M.B. 1987. Formation processes of the archaeological record. University of New Mexico Press, Albuquerque.

9. Jaskanis D. 1996. (red.) Archeologiczne Zdjęcie Polski – metoda i doświadczenia. Próba oceny. Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Generalny Konserwator Zabytków.

10. Kobyliński Z. 2001. Teoretyczne podstawy konserwacji dziedzictwa archeologicznego. Warszawa: Fundacja Res Publica Multiethnica, IAiE PAN.

11. Prinke A. 2002. Szansa na komputerową mapę archeologiczną Wielkopolski: program mAZePa – koncepcja i stan zaawansowania, Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski 1: 158-168.

12. Palmer R., Cox C. 1993. Uses of Aerial Photography in Archaeological Evaluations, IFA Technical Papers 12, 1–12.

13. Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski W. (red.) 2005. Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, Poznań: IP UAM, OODA, MAB, PTP.

14. Wilson D.R. 2000. Air Photo Interpretation for Archaeologists. Stroud: Tempus Publishing Ltd, (2. wydanie).

15. Lasaponara R., Masini N. (red.) 2012. Satellite Remote Sensing: A New Tool for Archaeology. Remote Sensing and Digital Image Processing. Springer, London.

16. Parcak S. 2009. Satellite Remote Sensing for Archaeology. Routledge, New York.

17. Crutchley S., Crow P. 2009. The Light Fantastic: Using airborne laser scanning in archaeological survey, English Heritage, Swindon.

18. Lock G. 2001. Theorising the practice or practicing the theory: archaeology and GIS, Archaeologia Polona, 39, 153-164.

19. Cowley D. (red.) 2011. Remote Sensing for Archaeological Heritage Management, Bruxelles: Archaeolingua.

20. Kobyliński Z. 2009. Własność dziedzictwa kulturowego: idee–problemy –kontrowersje, Warszawa.

21. Kobyliński Z. (red.) 1999. Krajobraz archeologiczny: ochrona zabytków archeologicznych jako form krajobrazu kulturowego, Warszawa.

22. Zeidler K., Trzciński M. 2009. Wykład prawa dla archeologów, Warszawa.

Po zakończeniu modułu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

ma wiedzę na temat istniejących aktualnie możliwości wykorzystania metod nieinwazyjnych w pozyskiwaniu rozmaitych danych o stanowiskach archeologicznych i przeszłych krajobrazach oraz ich aplikacji w obowiązującym systemie prawnym

dysponuje wiedzą o możliwościach wykorzystania wielu metod nieinwazyjnych (zdjęcia lotnicze, dane: geofizyczne, LiDAR-owe, zobrazowania satelitarne itp.) w studiach nad przeszłością i aplikacji tej wiedzy w konstruowaniu strategii ochrony dziedzictwa archeologicznego

dysponuje umiejętnością określenia potencjału i zakresu wykorzystania metod nieinwazyjnych, w tym: dokumentowania przebiegu badań wykopaliskowych, dokumentowania znanych obiektów, odkrywania nowych stanowisk, odkrywania nowych typów obiektów, opiniowania inwestycji, monitorowania stanu zachowania stanowisk, określania granic stanowisk, oceny rangi poznawczej stanowiska, przygotowywania wniosków konserwatorskich (w tym wpis do rejestru), popularyzacji wiedzy o przeszłości

ma opanowane podstawy wykorzystania wyników metod nieinwazyjnych pod kątem potrzeb konserwatorskich

ma opanowane podstawowy umiejętności pracy w środowisku GIS i operowanie danymi znajdującymi się w przestrzennej bazie danych

dysponuje wiedzą o archiwalnych i współczesnych zasobach kartograficznych (np. mapy z XIX wieku czy współczesna ortofotomapa) oraz problemach związanych z ich integracją w środowisku GIS

dysponuje wiedzą o historycznie zmiennych sposobach zapisu informacji topograficznych na mapach jako odwzorowanie postrzegania przestrzeni i uwikłania go w relację wiedza-władza

potrafi przeprowadzić krytyczną analizę zapisu kartograficznego oraz interpretatywnego charakteru wiedzy o krajobrazach kulturowych

dysponuje podstawowymi umiejętnościami dotyczącymi formułowania własnych sądów na temat praktyki wykorzystania metod teledetekcyjnych w ochronie dziedzictwa archeologicznego oraz przygotowania podstawy dla własnych projektów badawczych

potrafi samodzielnie dobrać metody i narzędzia badawcze oraz źródła informacji niezbędne przy realizacji własnych projektów

potrafi tworzyć zespół interdyscyplinarny i integrować wiedzę pochodzącą z rozmaitych źródeł

rozumie konieczność ciągłej weryfikacji przyjętych założeń metodycznych zgodnie ze zmieniającymi się koncepcjami teoretycznymi, rozwojem technologicznym, a także funkcjonowania archeologii w określonym kontekście społecznym

końcowa praca zaliczeniowa (projekt) na ocenę na prawach egzaminu