Zagadnienie tożsamości jako fundament relacji społeczno-kulturowych

Tematem wykładu jest przedstawienie zagadnienia tożsamości, jako sfery przyczynowej dla różnych zachowań społeczno-kulturowych, co w pewnym uproszczeniu ujawnia się w postaci kilku typów tożsamości mających wpływ na tworzenie się relacji społecznych i międzykulturowych. Dotyczy to przede wszystkim ukazania kształtowania się tożsamości jednostkowej jako nadrzędnej dla innych typów tożsamości, w charakterystyce której kluczową rolę pełni zagadnienie świadomości i samoświadomości. Istotne w tym względzie są również tzw. strategie budowania tożsamości, które w dalszej kolejności warunkują sposób odniesienia do innych w obrębie własnej kultury, jak również w stosunku do przedstawicieli innych kultur

Opis treści kształcenia

Wprowadzenie w problematykę tożsamości – główne wymiary i ogólna charakterystyka zagadnienia

Typologia tożsamości

Modele teoretyczne tożsamości

Wybrane współczesne koncepcje tożsamości – koncepcja tożsamości M. Castellsa

Zasady organizacji życia społecznego

Procesy kształtujące społeczeństwa wielokulturowe oraz główne mechanizmy uniwersalizacji kulturowej

Kryteria wyodrębnienia i rodzaje grup kulturowych

Jednostki i grupy w określonej orientacji kulturowej

Kategorie relacji społeczno-kulturowych

Procesy poznawcze w kształtowaniu tożsamości i tworzeniu relacji społeczno-kulturowych – zagadnienie świadomości

Procesy poznawcze w kształtowaniu tożsamości i tworzeniu relacji społeczno-kulturowych – charakterystyka aktu poznawczego

Procesy poznawcze w kształtowaniu tożsamości i tworzeniu relacji społeczno-kulturowych – problem „Ja - świat”

Strategie budowania tożsamości – uwarunkowania podmiotowe i przedmiotowe

Strategie budowania tożsamości – analiza wybranych przykładów

Znaczenie światopoglądu i zaangażowania religijnego w problematyce kulturowej

Zagadnienie dialogu międzykulturowego i dialogu międzyreligijnego wobec wyzwań współczesnego świata: wybrane problemy i analiza zjawiska

Zalecana literatura

E. Aronson, Człowiek – istota społeczna, Warszawa 2005

M. Golka, Imiona wielokulturowości, Warszawa 2010

J. Nikitorowicz, Pogranicze. Tożsamość. Edukacja międzykulturowa, Białystok 1995

A. Suchocka, I. Królikowska, Kreowanie tożsamości kulturowej jako wyzwanie XXI, (w:) „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” kwartalnik 4/2014, https://bibliotekanauki.pl/articles/418869

W. J. Burszta, Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań 2004

M. Wójcicka, Tożsamość w procesie komunikacji, (w:) Problemy i perspektywy badawcze humanistyki, „Artes Humanae” vol. 1 (2016), https//journals.umcs.pl/arte/article/view/1618/2642

M. Piłat-Borcuch, Pomiędzy tożsamością osobową a postawą społeczną, (w:) „Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska” 2013/65, https://bibliotekanauki.pl/articles/326877

J. A. Majcherek, Kultura, osoba, tożsamość. Z zagadnień filozofii i socjologii kultury, Kraków 2009

T. Paleczny, Socjologia tożsamości, Kraków 2008

T. Paleczny, Wymiary analizy relacji międzykulturowych, (w:) M. Banaś, F. Czech (red.), Relacje międzykulturowe jako przedmiot badań „Relacje międzykulturowe” 1/2017, Instytut Studiów Międzykulturowych – Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, Kraków 2017

K. Joniec-Bubula, Obraz świata w procesie tworzenia się tożsamości: światopogląd i ideologia, (w:) A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka, „Psychologia Osobowości” t. 4, Kraków 2000

E. Firlit, Kłopoty z tożsamością w ponowoczesnym świecie, (w:) E. Firlit, J. Gładys-Jakóbik (red.), Wybrane problemy współczesnego świata w refleksji socjologicznej, Warszawa 2016

M. Banaś, F. Czech (red.), Relacje międzykulturowe jako przedmiot badań, „Relacje międzykulturowe” 1/2017, Instytut Studiów Międzykulturowych – Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, Kraków 2017

K. Waszczyńska, Wokół problematyki tożsamości, (w:) „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2014/6, https://bibliotekanauki.pl/articles/466704

L. Wciórka, Teoria poznania, Poznań 1996

L. Wciórka, Filozofia człowieka, Warszawa 1982

J. Dębowski, O naturze świadomości. Samoświadomość – jej główne odmiany i funkcje, (w:) „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” nr 20, Olsztyn 2014

S. Judycki, Świadomość i pamięć. Uzasadnienie dualizmu antropologicznego, Lublin 2004

S. Judycki, Natura relacji epistemicznej, „Analiza i Egzystencja” 17 (2012), Szczecin 2012

S. Kowalczyk, Podstawy światopoglądu chrześcijańskiego, Wrocław 1995

M. Rusecki (red.), Z zagadnień światopoglądu chrześcijańskiego, Lublin 1989

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student:

Zna wybrane pojęcia z filozofii kultury, teorii poznania, antropologii i socjologii ze szczególnym uwzględnieniem przedmiotu modułu

Rozumie współczesny pluralizm kulturowy, a także zna problematykę z tym związaną

Zna pojęcie tożsamości oraz proces kształtowania się różnych rodzajów tożsamości w zależności od określonego środowiska kulturowego

Rozumie znaczenie religii i doświadczenia religijnego w kształtowaniu się tożsamości i tworzeniu relacji społeczno-kulturowych

Zna różne rodzaje relacji i oddziaływań międzykulturowych

Dostrzega znaczenie światopoglądu w wymiarze jednostkowym i społecznym w kontekście problematyki przedmiotu modułu

Zna wybrane zagadnienia z teorii poznania i filozofii umysłu związane z tematyką przedmiotu modułu

Rozumie znaczenie i wpływ nowych środków przekazu na współczesną kulturę oraz możliwości ich oddziaływania na człowieka

Zna podstawy antropologii ze szczególnym uwzględnieniem antropologii chrześcijańskiej

Zna warunki dialogu międzykulturowego oraz potrafi wskazać na przeszkody, które go uniemożliwiają