To Be a Good Pedagogue – Reflexions about Modern Pedagogy

Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy na temat powstających w Polsce i w świecie różnorodnych nowatorskich kierunków pedagogicznych, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które kładą największy nacisk na właściwą pracę pedagoga. Poprzez analizę najważniejszych nurtów w pedagogice, a także poglądów i doświadczeń pedagogicznych ich twórców, myślicieli, badaczy, głownie w zakresie edukacji innowacyjnej, studenci uzyskują wiedzę, która w ich przyszłej pracy zawodowej pozwoli wykorzystywać ją dla własnych nowatorskich poszukiwań i pracy pedagogicznej.

1. „Nowe wychowanie” początków XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem roli pedagoga (na przykładzie poglądów Ellen Key zawartych w manifeście ruchu – książce „Stulecie dziecka”)

2. Pedagogika pragmatyzmu – jako przykład „działania” w pracy pedagoga (John Dewey, William James, Eduard Claparede)

3. Wybrane koncepcje „niemieckiej pedagogiki reformy” – przeszłe doświadczenie pedagogiczne – refleksją dla współczesnych pedagogów (Herman Lietz, Gustaw Wyneken, Rudolf Steiner)

4. Pedagogika eksperymentalna – przykłady różnorodności jako impulsy dla współczesnego pedagoga (William Kilpatrick, Owidiusz Declory, Karol Linke, Helena Parkhurst, Peter Petersen, Józef Antoni Sickinger)

5. Pedagogika psychoanalityczna – znaczenie psychologii w pracy pedagoga (Zygmunt Freud, Oscar Pfister, Alfred Adler)

6. Biopsychologiczna pedagogika Janusza Korczaka – przykład pedagoga znakomitego

7. Pedagogika kultury – odwrót od pedagogiki subiektywnej – miejsce na kreatywność w pracy pedagoga (Wilhelm Dilthey, Sergiusz Hessen, Bogdan Nawroczyński, Bogdan Suchodolski)

8. Socjologizm pedagogiczny i pedagogika społeczna – szkoła jako miejsce uspołeczniania (Emil Durkheim, Ryszard Wroczyński, Helena Orsza Radlińska)

9. Od pedagogiki filozoficznej do pedagogiki empirycznej. Tradycje pedagogiki europejskiej i polskiej – znaczenie historycznej refleksji w pracy pedagoga

10. Pedagogika psychologiczna – interdyscyplinarność pedagogiki wartością dla zrozumienia natury dziecka

11. Ideologie wychowania narodowego i wychowania państwowego – jako przykład znaczenia ideologii w oddziaływaniu pedagogicznym

12. Ideologia socjalistyczna – jako przykład totalitaryzmu w nauczaniu i roli w nim nauczyciela

13. Pedagogika emancypacyjna – jako przykład istoty i znaczenia wolności w edukacji

14. Pedagogika krytyczna jako teoretyczny opór przeciwko oświacie systematycznej – jej założenia i kierunki realizacji

15. Antypedagogika i alternatywna pedagogika humanistyczna

Zalecana literatura:

Akimjakova A., Famuła-Jurczak A., Mazur P., Rackova O. (red.), Nauczyciel kreatorem zmiany, Ruzomberok 2013;

(dostęp i możliwość druku: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/11180/Nauczyciel%20kreatorem%20zmiany.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Barańska M., Nowak-Kluczyński K., Epizodysta naukowy – portret współczesnego nauczyciela akademickiego, (w:) A. Kamińska, P. Oleśniewicz (red.), Edukacja jutra. Wiedza i edukacja w egzystencji współczesnego człowieka, Sosnowiec 2018, ss. 37-48 (plik PDF)

Barańska M., Nowak-Kluczyński K., Epizodysta naukowy – o pracy nauczyciela akademickiego. Między dydaktyką a nauką (w:) „Studia Edukacyjne” 2019 nr 53, ss. 161-185 (plik PDF)

Bińczycka J., Janusz Korczak a pedagogika humanistyczna, (w:) W korczakowskim kręgu, 1989 nr 25, s. 69-84;

Brzezińska A. I. (red.), Niezbędnik dobrego nauczyciela, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014

(dostęp i możliwość druku: http://eduentuzjasci.pl/dziecko-nastolatek/index.php?n=ndn-seria)

Chmaj L., Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Warszawa 1962;

Być nauczycielem. Kompetencje współczesnego nauczyciela, red. M. Cywińska, Poznań 2013;

Gulczyńska J., Kobiety jako nauczycielki w gimnazjach poznańskich w okresie międzywojennym, (w:) Partnerka, matka, opiekunka – status kobiety w dziejach powszechnych, Bydgoszcz 2000, ss. 544-554; (plik PDF)

Gulczyńska J., Nauczyciele szkoły średniej ogólnokształcącej w Polsce w kontekście wydarzeń politycznych lat 1980 - 1983, (w:) Być nauczycielem- opiekunem - wychowawcą. Perspektywa historyczna, pod red. Danuty Apanel, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 142 – 164; (plik PDF)

Gulczyńska J., Jamrożek W., Opozycyjna działalność nauczycieli w Polsce w latach osiemdziesiątych (wprowadzenie do problemu), (w:) Zaangażowanie? Opór? Gra? Szkic do portretu nauczyciela w latach PRL-u, pod red. naukową Romualda Grzybowskiego, Toruń 2013, Tom IV, ss. 175-190; (plik PDF)

Gulczyńska J., Recepcja idei korczakowskich, „Biuletyn Historii Wychowania” 2012(28), Poznań 2012, ss. 153-162; (plik PDF)

Gulczyńska J., Społeczno – edukacyjna działalność sióstr Sokolnickich, (w:) Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej, (red.) W. Jamrożek, K. Kabacińska, W. Szulakiewicz, Poznań 2007, s. 137-145; (plik PDF)

Hubertus von Schoenebeck, Antypedagogika w dialogu. Wprowadzenie w rozmyślanie antypedagogiczne, przełożył D. Sztobryn, (W:) Studia Kulturowe i Edukacyjne UMK, Toruń 1991.

Hubertus von Schoenebeck, Kocham siebie takim, jakim jestem, Kraków 1994.

Illich I., Społeczeństwo bez szkoły, Warszawa 1976;

Juljańska A., Kwella M., Szymańska K., Pomocnik nauczyciela. Sprawdzone pomysły na zmotywowanie i zorganizowanie Twojej klasy, Łódź 2011;

W drodze do uczniowskiej szkoły COGITO, red. M. Kędra, Poznań 2018;

Ku pedagogii pogranicza, red. Z. Kwieciński i L. Witkowski. Toruń 1990;

Kunowski S., Problematyka współczesnych systemów wychowania, Kraków 2000;

Kupisiewicz Cz., Szkice z dziejów dydaktyki, Kraków 2010;

Okoń W., Dziesięć szkół alternatywnych, Warszawa 1997;

Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Naukowa Zbigniew Kwieciński i Bogusław Śliwerski, Warszawa 2003, t.1 – WERSJA NOWSZA PONIŻEJ;

Pedagogika. Podręcznik akademicki, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2019;

Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński i L. Witkowski, Warszawa 1993;

Pękała J., Współczesne dylematy polskiego nauczyciela, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2012, nr 2;

(dostęp i możliwość druku:

https://www.researchgate.net/publication/337890269_Wspolczesne_dylematy_polskiego_nauczyciela/link/5df0de354585159aa47445ea/download)

Retter H., John Dewey jako pedagog reform I wychowania do demokracji (w:) Z. Melosik, B. Śliwerski (red.), Edukacja alternatywna w XXI wieku, Poznań – Kraków 2010, s. 91-100,

(dostęp i możliwość druku:

https://www.researchgate.net/publication/334231622_John_Dewey_jako_pedagog_reform_i_wychowania_do_demokracji_John_Dewey_as_Progressive_Pedagogue_and_Educator_to_Democracy/link/5d1e1688299bf1547c987a8d/download)

Rohner R., Wenke H., Pedagogika planu daltońskiego, Łódź 2011;

Sowińska A., Sowiński R., Od nauczania do uczenia się. Nasz plan daltoński, Łódź 2017;

Suchodolski B., Wychowanie mimo wszystko, Warszawa 1991;

Surma B., Innowacyjne rozwiązania w metodzie Marii Montessori, „Edukacja elementarna w teorii i praktyce”, 2011, nr 4, s. 9-24;

(dostęp i możliwość druku:

https://www.researchgate.net/publication/322184545_Innowacyjne_rozwiazania_w_metodzie_Marii_Montessori

Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków 1992;

Szymański M. S., Niemiecka pedagogika reformy 1890 – 1933. Warszawa 1992;

Śliwerski B., Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki, Łódź 1992;

Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 1998.

Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku. Próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, Kielce 1998;

Zamojska E., Alternatywność i innowacyjność w edukacji współczesnej – na przykładzie Czech, „Kultura-Społeczeństwo-Edukacja” 2012, nr 1, s.105-119.

(dostęp i możliwość druku:

http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_kse_2012_1_07/c/10839-10422.pdf)

Nurty edukacji alternatywnej w świetle wiedzy o procesach uczenia się, red. M. Żylińska, Stary Toruń 2019;

Pozycje źródłowe:

Dewey J., Moje pedagogiczne credo, Warszawa 2005;

Dewy J., Szkoła a społeczeństwo, Warszawa 2005;

Key E., Stulecie dziecka, Warszawa 2005;

Korczak J., Jak kochać dziecko, Warszawa 2004, wyd. 5;

Korczak J., Notes Janusza Korczaka z fragmentami dzieł pedagogicznych i literackich, wybór tekstów Z. Bobowicz, Warszawa 2016.

Montessori M., Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa 2005.

Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, t.3, wybór i oprac. Stefan Wołoszyn, 1998, ale też inne wydania

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia student:

zna kierunki pedagogiczne, jakie występowały i występują w pedagogice współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które kładą największy nacisk na właściwą pracę pedagoga na kolejnych szczeblach edukacyjnych;

rozumie i posiada umiejętność określania i definiowania kierunków i prądów pedagogicznych oraz sprofilowania w odniesieniu do nich współczesnego pedagoga na przykładzie doświadczeń alternatywnych szkół Wielkopolski;

potrafi porównywać poszczególne kierunki pedagogiczne XX wieku i współcześnie pod względem merytorycznym, metodycznym i dydaktycznym;

zna innowacyjne kierunki i prądy pedagogiczne, systemy pedagogiczne i dydaktyczne w pracy współczesnego pedagoga/nauczyciela/wychowawcy;

potrafi wykorzystać w praktyce innowacyjne prądy i kierunki pedagogiczne ze szczególnym uwzględnieniem edukacji przedszkolnej oraz wczesnoszkolnej;

posiada umiejętność krytycznego analizowania poznanych nurtów pedagogiki XX oraz XXI wieku;

potrafi kreatywnie łączyć innowacyjność różnych kierunków i prądów pedagogicznych, systemów pedagogicznych i dydaktycznych, w odniesieniu do współczesnego szkolnictwa publicznego i prywatnego oraz edukacji domowej;

potrafi wykorzystywać w pracy pedagoga, w grupie swoją wiedzę na temat kierunków w pedagogice i innowacyjności pedagogicznej;

potrafi wykorzystać w swej przyszłej pracy zawodowej pozytywne innowacyjne zagadnienia dydaktyczno-wychowawcze stworzonych i sprawdzonych już wcześniej prądów pedagogicznych (poznanych podczas zajęć) ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń alternatywnych szkół Wielkopolski;

posiada umiejętność poszerzenia istniejącej oferty dydaktyczno-wychowawczej o nowatorstwo pedagogiczne w pracy zawodowej;

potrafi indywidualnie podejść do ucznia, zna ideę tutoringu;

absolwent jest zmotywowany do kreatywności w przyszłej pracy zawodowej w placówkach edukacyjnych i opiekuńczo-wychowawczych.

- dyskusja podczas konwersatorium;

- obserwacja postaw studentów podczas konwersatorium;

- obserwacja i ocena aktywności studentów podczas zajęć;

- ocena z pisemnego lub ustna kolokwium;

- ocena z pisemnego lub ustna egzaminu.