Język łaciński. Tirones I (początkujący)

Celem kursu jest praktyczna nauka języka łacińskiego (zajęcia będą prowadzone z podręcznika „Familia Romana” H.H. Ørberga) i zdobycie w nim biegłości na poziomie podstawowym, tj. w zakresie stosowania i rozumienia wymienionych niżej środków językowych i słownictwa w obrębie tematów zmnajdujacych się w opisie.

I Imperium Romanum; - Litterae et numeri

- mapa Imperium Romanum za panowania Trajana i nazwy wybranych prowincji, - alfabet łaciński vs alfabet grecki

Baza słownikowa

- oppidum / fluvius / insula; - syllaba vs littera; - nazwy wybranych rzek, miast i kontynentów; nazwy wybranych prowincji;

Zawartość gramatyczna

- est vs sunt; nom. sg. i pl. rzeczowników i przymiotników I i II deklinacji; abl. sg. I i II deklinacji; orzeczenie imienne, zaprzeczenie, zdania pytajne z "-ne"; rodzaj gramatyczny;

II Familia Romana; - Liber tuus Latinus

- rodzina rzymska; - panowie i niewolnicy;

Baza słownikowa

- nazwy wybranych stopni pokrewieństwa (pater, mater, filius, filia); - niewolnicy i panowie; - zwój papirusu vs książka współczesna;

Zawartość gramatyczna

- genetivus sg. i pl. I i II deklinacji; - liczebniki unus, duo, tres, centum, mille; - użycie zaimka pytajnego quis? quid? oraz qui; enklityka –que

III Puer improbus

- rodzinna kłótnia;

Baza słownikowa

- słownictwo związane z bójką, wzywaniem mamy/ojca, wymierzenie kary (verberat), pochwała i nagana (probus/improbus)

Zawartość gramatyczna

- III pers. ind. praes. act. czasowników I-IV koniugacji; accusativus sg. I i II deklinacji; zaimek względny qui, quae, quod oraz pronomen determinativum is, ea, id i ich zastosowanie; budowa prostego zdania oznajmującego i pytającego z dopełnieniem bliższym; zdania pytajne z cur? i odpowiedzi na nie z quia

IV Dominus et servi

- kradzież pieniędzy i ucieczka niewolnika

Baza słownikowa

- liczenie pieniędzy w sakiewce (liczebniki 1-10 oraz 100), rozmowa pana z niewolnikiem, oskarżenie, pochwała niewolnika;

Zawartość gramatyczna

- vocativus I i II deklinacji, imperativus praesentis activi I-IV koniugacji, złożenia do esse: adest vs abest; definiowanie pojęć za pomocą zaimka względnego qui, quae, quod;

V Villa et hortus

- rzymska willa i jej części

Baza słownikowa

- układ rzymskiej willi, wybrane nazwy części rzymskiego domu; zbieranie kwiatów, przypadkowa kąpiej w impluvium;

Zawartość gramatyczna

- ablativus loci/originis i accusativus directionis; accusativus i ablativus pluralis I i II deklinacji; przyimek cum, ex, in,

VI Via Latina

- sieć rzymskich dróg; - podział obowiązków między ludzi wolnych i niewolników; los niewolnika)

Baza słownikowa

- słownictwo związane z podróżowaniem, niesieniem bagaży i lektyki;

Zawartość gramatyczna

- składnia miast, quo et unde?; praepositiones: ad, ante, post, inter, prope, circum, apud, per; wybrane formy zaimków osobowych; III pers. sg. et pl. ind. praes. pass.

VII Puella et rosa

- relacje rodzinne: rodzice i dzieci; - podarunki

Baza słownikowa

- kwiaty i owoce - częste czasowniki; - powrót do domu;

Zawartość gramatyczna

- dativus sg. i pl. I i II deklinacji; - użycie zaimków se i eum/eam; - abl. originis vs acc. directionis; - non solum... sed etiam; - użycie zaimków hic, haec, hoc; - dopełnienie dalsze;

VIII Taberna Romana

- handel w starożytnym Rzymie; - starożytna biżuteria

Baza słownikowa

- zakup i sprzedaż; - liczebniki; - nazwy palców u dłoni

Zawartość gramatyczna

- użycie zaimków: quis? quid? qui, is i ille vs hic; - podsumowanie deklinacji I i II; - accipio vs do et sumo; - złożenia do venire i ire; - num et nonne;

IX Pastor et oves

- wypas owiec; - różnice pomiędzy "familia urbana" i "familia rustica"; - życie niewolników na wsi i w mieście; - aktywności dnia codziennego; - rolnictwo i hodowla zwierząt; - villae

Baza słownikowa

- pole i życie na wolnym powietrzu

Zawartość gramatyczna

- deklinacja III, typ spółgłoskowy i mieszany; - relinquit et abit; - zaimek emfatyczny ipse, ipsa, ipsum - czasownik nieregularny ēsse - asymilacja spółgłosek w słowotwórstwie czasowników adc>acc, inp>imp - zdania czasowe z dum

X Bestiae et homines

- świat ludzi, bogów i zwierząt: jak się poruszają, gdzie żyją; - wypadek w domu; - postawa Rzymian wobec natury: wieś vs miasto; - rola zwierząt w świecie rzymskim: zwierzęta towarzyszące, dzikie itd.

Baza słownikowa

- rodzaje zwierząt i ich opis

Zawartość gramatyczna

- deklinacja III, tematy na spółgłoskę zębową, szczelinową i nosową - bezokolicznik czasu teraźniejszego strony czynnej i biernej - potest/possunt oraz vult/volunt + bezokolicznik - wyrażenie bezosobwoe necesse est + celownik - zdania współrzędne przeciwstawne z etiam, - zdania współrzędne wynikowe z ergo, - ACI z czasownikami zmysłów - zd. podrzędne czasowe z cum - zd. podrzędne przyczyny z quod;

XI Corpus humanum

- części ciała; - chorowanie i medycyna w starożytnym Rzymie

Baza słownikowa

- części ciała - podstawowa terminologia związana ze starożytną medycyną i chorowaniem;

Zawartość gramatyczna

- deklinacja III (typ samogłoskowy), - ACI, - posse, - adesse/abesse, - przyimki: infra, de, -ablativus limitationis; - zaimek dzierżawczy noster ;

XII Miles Romanus

- uzbrojenie i służba rzymskiego legionisty (w Germanii), - imiona rzymskie; - Romani vs barbari; - kampanie wojskowe w Germanii; - miary długości i odległości

Baza słownikowa

- terminologia związana z uzbrojeniem rzymskiego legionisty i wojskowością (kampania wojskowa, obleganie i zdobywanie miasta); - budowa rzymskiego obozu wojskowego

Zawartość gramatyczna

- deklinacja III (uzupełnienie o wyrazy: mater, pater, frater, soror); - czasownik ferre, - zaimek dzierżawczy vester, - gradus comparativus; - deklinacja IV; - użycie zaimka hic i ille; - przymiotniki deklinacji III;

XIII Annus et menses

- etymologia nazw miesięcy; - pory roku; - historia kalendarza; - pory dnia i nocy; - fazy księżyca

Baza słownikowa

- słownictwo związane z porami roku i dnia oraz kalendarzem rzymskim,

Zawartość gramatyczna

- deklinacja V (dies); - gradus superlativus; - liczebniki (c.d.); - ułamki; - ablativus temporis;

XIV Novus dies

- poranna toaleta; - szkoła rzymska; - ubiór rzymski

Baza słownikowa

- czynności dnia codziennego: wstawanie, poranna toaleta, wybrane części ubrania; - podstawowe przybory szkolne (tabula cerata, stilus, regula);

Zawartość gramatyczna

- deklinacja V (c.d. - res); - participium praesentis activi; - mecum, tecum, secum; - alter, uter(que), neuter – dualis

XV Magister et discipuli

- rzymska szkoła;

Baza słownikowa

- słownictwo związane z nauką w rzymskiej szkole i zachowaniem kulturalnego (dobrze wychowanego) i niekulturalnego (źle wychowanego) ucznia;

Zawartość gramatyczna

- 1. i 2. os. indicativi praesentis activi czasowników + ire i posse; - zaimki osobowe;

Uczestnik po zakończeniu kursu:

- potrafi poprawnie wymawiać wyrazy łacińskie posługując się wybraną konwencją wymowy;

- potrafi wskazać na mapie wybrane miejscowości, rzeki i wyspy oraz określić ich położenie i wielkość; potrafi stworzyć liczbę mnogą rzeczowników deklinacji I i II, uzgodnić z nimi przymiotniki (pod względem liczby, przypadka i rodzaju);

- potrafi opowiedzieć o członkach rodziny Juliusza i Emilii; wskazać, czy ktoś jest mężczyzną czy kobietą, dzieckiem czy dorosłym, niewolnikiem czy wolno urodzonym; zadać pytanie o liczebność zbioru (quot sunt...?);

- potrafi budować proste zdania oparte na schemacie podmiot-orzeczenie-dopełnienie bliższe (w acc.), zadać pytanie o podmiot i dopełnienie bliższe (quis...?, quem...?), zadać pytanie o przyczynę i odpowiedzieć na nie (cur...? quia...), zbudować proste konstrukcje narracyjne i ułożyć proste dialogi dotyczące życia codziennego rodziny Emilii i Juliusza;

- potrafi posługawić się liczebnikami w zakresie 1 do 10, zwrócić się do drugiej osoby, używając vocatiwu; wskazuje na obecność lub niebecność osoby/rzeczy; określa przynależność danego obiektu do osoby za pomocą zamików eius/suus, rozszerza opis osoby/rzeczy, posługując się zdaniem względnym;

- potrafi opisać rzymską willę wraz z ogrodem, określa położenie obiektów za pomocą zaimka in oraz ruch obiektów za pomocą przyimków ex i in, potrafi wydać rozkaz i polecenie, posługując się formą imperatiwu;

- konstruuje narracje dotyczące dróg i podróżowania, potrafi opisać drogę (skąd wyrusza wędrowiec, gdzie się znajduje, dokąd zmierza), określa zależność przestrzenną obiektów/rzeczy, posługując się przyimkami ante, post, inter, prope, circum, potrafi posłużyć się formą pasywną czasu teraźniejszego dla trzeciej osoby l. poj.

- potrafi stworzyć narrację dotyczącą obdarowywania, określić osobę obdarowywaną (dat.), także za pomocą zdania względnego z zaimkiem cui; potrafi wydawać polecenia używając imperat. czaswników ire oraz esse; wskazuje na bliskość obiektów posługujac się zaimkiem hic, haec, hoc; potrafi wskazać kierunek poruszającego się obiektu (ab, ad); potrafi określić stan emocjonalny osoby smutnej i ją pocieszyć;

- potrafi stworzyć dialog między sprzedawcą a kupującym (pytanie o cenę, targowanie się, wybór produktu, zachwalanie towaru); dookreśla obiekty posługując się zaimkami qui, is, hic, ille;

- potrafi opisać życie codzienne na wsi i w mieście; stworzyć prostą fabułę opartą na życiu codziennym pasterza; stworzyć deskrypcje krajobrazu; tworzy zdania, posługując się zaimkiem ipse, ipsa, ipsum; wskazuje na czasowe relacje w zdaniu złożonym, posługując się spójnikiem dum, potrafi zrozumieć i zastosować formy zależne wyrazów należących do

trzeciej deklinacji (podtyp spółgłoskowy i mieszany); w czasowniku złożonym potrafi wyodrębnić jego elementy składowe, korzystając z wiedzy o prostych mechanizmach słowotwórczych (asymilacja spółgłoskowa);

- potrafi opisać różnice między wybranymi gatunkami zwierząt; potrafi scharakteryzować funkcjonowanie człowieka na tle innych gatunków; potrafi rozpoznać wybranych bogów rzymskich w oparciu o wiedzę o ich kompetencjach i atrybutach; posługuje się słownictwem związanym z odcieniami emocji strachu; potrafi zrozumieć/wyrazić: umiejętność, wolę, potrzebę (konstrukcje z posse, velle, necesse est z użyciem bezokoliczników w stronie czynnej i biernej); rozumie proste zdania z użyciem ACI, rozumie i konstruuje zdania ze spójnikami cum oraz quod;

- potrafi nazwać części ludzkiego ciała; porafi zrozumieć i opisać symptomy choroby, posługując się ablatiwem limitationis; potrafi poinformować o własnym stanie zdrowie i zadać pytanie o cudze samopoczucie; rozumie i konstruuje zdania z ACI; dostrzega różnice między trzema podtypami deklinacji III;

- potrafi opisać uzbrojenie rzymskiego żołnierza i obóz wojskowy; stworzyć prostą narrację osadzoną w realiach wojennych; opisuje relacje rodzinne; potrafi rozumieć i stosować wyrazy należące do deklinacji czwartej; rozumie i tworzy zdania zawierające zaimek hic oraz ille, a także przymiotniki deklinacji III; wskazuje na różnice natężenia cech, używając stopnia wyższego przymiotników;

- potrafi opisać pory roku i przyporządkować im odpowiednie nazwy miesięcy; rozumie i posługuje się terminologią związaną z cyklem dobowym i lunarnym; rozumie rzymski system rachuby czasu (sposób liczenia godzin, tworzenie dat z odniesieniem do kalend, non i id); rozumie i tworzy zdania zawierające rzeczowniki wszystkich pięciu deklinacji i przymiotniki w stopniu najwyższym;

- potrafi opisać poranne czynności chłopca rzymskiego (obmycie twarzy, nałożenie stroju, droga do szkoły), nazywa rzymskie przybory szkolne; wskazuje na równoczesność dwóch lub więcej czynności, posługując się participium praesentis activi;

- potrafi opisać dzień w rzymskiej szkole; rozumie i tworzy zdania w trybie oznajmującym czasu teraźniejszego, stosując czasowniki we wszystkich trzech osobach liczby pojedynczej i mnogiej; potrafi wartościować zachowanie drugiej osoby;

TEST