(Pop)kultura w PRL

fakultatywne

Politologia

I stopień

C1 - Dostarczenie wiedzy na temat roli pamięci zbiorowej w społeczeństwie ponowoczesnym i postransformacyjnym.

C2 - Uświadomienie zakresu wpływu systemu politycznego na pamięć zbiorową, w tym pamięć kulturową.

C3 - Przedstawienie wybranych zagadnień z zakresu kultury materialnej i niematerialnej PRL.

C4 - Umożliwienie nabycia kompetencji pozwalających na dokonanie samodzielnej analizy wybranego twórcy, obiektu, wydarzenia, procesu z zakresu kultury okresu PRL, a także ich funkcji oraz atrybucji w okresie przed- i potransformacyjnym.

Studentka / Student:

- ma podstawową wiedzę o społeczeństwie, państwie i prawie;

- potrafi wyszukiwać informacji w różnych źródłach i opracowaniach;

- ma potrzebę poszerzenia wiedzy o życiu politycznym i społecznym oraz prowadzenia w tym zakresie dyskusji z innymi uczestnikami zajęć;

- rozumie znaczenie takiej wiedzy w toku starań o uzyskanie zatrudnienia, jak i samego przebiegu pracy zawodowej.

Literatura i inne materiały do zajęć znajdują się w Bibliotece Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM oraz Bibliotece Głównej UAM.

Moduł prowadzony jest z wykorzystaniem urządzeń dydaktycznych znajdujących się w sali dydaktycznej, służących do prezentacji treści audiowizualnych oraz wizualnych. Podczas prowadzenia zajęć stosuje się takie metody, jak: wykład, case study oraz dyskusja.

Przedmiot pozwala na uzyskanie 2 punktów ECTS i jest prowadzony przez 30 godzin w formie ćwiczeń.

Na pracę własną studenta składa się czytanie wskazanej literatury (10 godzin) oraz zapoznanie się z rekomendowanymi materiałami audiowizualnymi (10 godzin).

TK_01 – Przedstawienie teorii społecznych ram pamięci M. Halbwachsa, zapoznanie z pojęciami: miejsca pamięci, historia drugiego stopnia (P. Norry), pamięć antykwaryczna, historyczna, monumentalna (A. Szpociński). Omówienie funkcji pamięci zbiorowej, sposobów jej zmiany w celu poprawy autostereotypu grupy (F. Baumeister i S. Hastings), zjawisk wpływających na jej treść (rewanż pamięci – J. Żakowski; pluralizacja, prywatyzacja, regionalizacja pamięci – B. Korzeniewski). Omówienie sfery kultury jako podlegającej intencjonalnemu i samoistnemu zapominaniu (zapominanie społeczne) (P_W01; P_W04; P_U06; P_K01; P_K02; PK0_4; PK0_5);

TK_02 – Nakreślenie – w oparciu o Mały rocznik statystyczny 1938 oraz Historię gospodarczą Polski XIX i XX wieku (red. I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski) sytuacji gospodarczej II RP oraz poziomu życia społeczeństwa. Omówienie powszechności użycia perspektywy ahistorycznej podczas analizy okresu PRL. Wskazanie możliwych błędów zarówno w obszarze rozumowania synchronicznego, jak i diachronicznego (P_W04; P_K01; P_K02; P_K03; PK0_4; PK0_5);

TK_03 – Realizm socjalistyczny (socrealizm) w Polsce – omówienie początków sztuki socrealistycznej w ZSRR i wpływu założeń teoretyków radzieckich – Anatolija Łunczarskiego i Andrieja Żdanowa – na charakter rozwoju tego nurtu w innych państwach, w tym w Polsce. Przedstawienie wybranej literatury i poezji socrealistycznej – T. Konwicki „Przy budowie”, A. Kowalska „Wielka próba”, W. Wasilewska „Oblicze dnia” oraz twórczości poetyckiej Adama Ważyka (P_W02; P_W03; P_W04; P_W05; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02; PK0_4);

TK_04 – Przedstawienie postaci pisarzy i poetów zaangażowanych politycznie. Omówienie biografii Władysława Broniewskiego, Jana Brzechwy i Juliana Tuwima. Analiza zagadnienia roli poparcia politycznego podsystemu kultury dla systemu politycznego oraz sprzężenia zwrotnego w tym zakresie, zarówno w okresie II RP, jak i PRL (P_W02; P_W03; P_W04; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02; PK0_4);

TK_05 – Zaprezentowanie zjawiska wpływu socrealizmu na polską kinematografię. Omówienie wybranych, pełnometrażowych „produkcyjniaków” („Dwie Brygady”, „Gromada”, „Autobus odjeżdża 6.20”, „Załoga”, „Kariera” , „Pościg”, „Przygoda na Mariensztacie”) oraz inscenizowanych filmów dokumentalnych A. Munka („Gwiazdy muszą płonąć” czy „Kolejarskie słowo”) (P_W02; P_W03; P_W04; P_W05; P_U01; P_U03; P_U04; P_K01; P_K02;);

TK_06 – Przedstawienie istoty architektury socrealistycznej oraz zaprezentowanie przykładów jej realizacji w Polsce (założenia urbanistyczne, budynki, pomniki). Omówienie funkcji domen symbolicznych (L.M. Nijakowski) (P_W02; P_W03; P_W04; P_W05; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02; PK0_4);

TK_07 – Przedstawienie wybranych dzieł kinematografii z okresu działalności „polskiej szkoły filmowej”. Omówienie sylwetek najważniejszych twórców (W.J. Has, K. Kutz, A. Munk, A. Wajda) i ich dzieł: „Pokolenia”, „Człowieka na torze”, „Ósmego dnia tygodnia”, „Kanału”, „Popiołu i diamentu”, „Eroica”. Wskazanie elementów, zarówno w sferze fabuły, jak i w obszarze rozwiązań artystycznych, charakterystycznych dla tego nurtu kinematografii (P_W02; P_W03; P_W04; P_W06; P_U01; P_U02; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_08 – „Plakat filmowy”, czyli odwilż, która przyszła z Moskwy jeszcze przed Październikiem ‘56. Omówienie dzieł J. Hoffmana i E. Skórzewskiego: „Czy jesteś wśród nich?”, „Uwaga, chuligani!”, „Dzieci oskarżają” jako wprowadzenie do analizy wybranych dokumentów „czarnej serii”: , „Miasteczko” (R. Drobaczyński), „Paragraf zero” (W. Borowik), „Warszawa” (J. Bossak), „Miejsce zamieszkania” (M. Wrocławski) (P_W02; P_W03; P_W04; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_09 – Omówienie postaci Kaliny Jędrusik w kontekście działalności STS, „Kabaretu Starszych Panów”, a także tworzenia przez nią i Stanisława Dygata przestrzeni dla funkcjonowania warszawskiej bohemy lat ’60. Wskazanie różnic i podobieństw w odniesieniu do kręgu towarzyskiego zza Żelaznej Kurtyny – propozycja analizy porównawczej w odniesieniu do egzystencjalistów skupionych wokół Simone de Beauvoir i Jeana-Paula Sartre'a (P_W02; P_W03; P_W04; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_10 – Big beat! – omówienie rozwoju polskiej muzyki rozrywkowej. Porównanie działalności estradowej „Niebiesko – Czarnych”, „Czerwono-Czarnych” i „Tajfunów” z narodzinami amerykań-skiego rockabilly i rock n’ rolla (Karin Stanek – Brenda Lee, Michaj Burano – Jerry Lee Lewis, Tajfuny – The Shadows) (P_W02; P_W03; P_W04; P_W07; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_11 – Rodzimi beatlesi – Czerwone Gitary kontra polski przepis na boysband („Trubadurzy”, „No to co”, „Skaldowie”) oraz girlsband („Filipinki”, „Alibabki”). Omówienie działalności powyższych zespołów młodzieżowych, ich rozwoju na przestrzeni lat, zaangażowania politycznego (P_W02; P_W03; P_W04; P_W07; P_U01; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_12 – „Poeci piosenki” – Jeremi Przybora, Agnieszka Osiecka i Wojciech Młynarski. Scharakteryzowanie fenomenu „Kabaretu Starszych Panów”, omówienie twórczości Agnieszki Osieckiej i Wojciecha Młynarskiej (P_W02; P_W03; P_W04; P_W08; P_U04; P_K01; P_K02);

TK_13 – Marino Marini, Eleni, Tercet Egzotyczny, Happy End, Papa Dance, Monika Borys i inni – omówienie zjawiska popularności wykonaw-ców, twórców prostego przekazu muzycznego. Wskazanie fenomenu polskiej fascynacji artystami zagranicznymi wykonują-cymi utwory w języku polskim, omówienie zjawiska zaintere-sowania muzyką latynoamerykańską w PRL, wskazanie korzeni muzyki disco polo w twórczości lat ’80 (P_W02; P_W03; P_W04; P_U04; P_K01; P_K02).

Literatura obowiązkowa:

Derlatka P., Poeci piosenki 1956-1989 : Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski i Jonasz Kofta, Poznań 2012

Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2009.

Korzeniewski B., Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po 1989 roku, Poznań 2010

Michalski D., Trzysta tysięcy gitar nam gra. Historia polskiej muzyki rozrywkowej lata 1958–1973, Warszawa 2014

PRL bez uprzedzeń, red. M. Majmurek, P, Szumlewicz, Warszawa 2010

Literatura uzupełniająca:

Michalski D., Kalina Jędrusik, Warszawa 2010

Szczygielski M., Filipinki – to my! Ilustrowana historia pierwszego polskiego girlsbandu, Warszawa 2013

Urbanek M., Broniewski. Miłość, wódka, polityka, Warszawa 2011

Urbanek M., Brzechwa. Nie dla dzieci, Warszawa 2013

Urbanek M., Tuwim. Wylękniony bluźnierca, Warszawa 2013

Wilkoń T., Polska poezja socrealistyczna w latach 1949-1955, Gliwice 1992

Włodarczyk W., Socrealizm : sztuka polska w latach 1950-1954, Kraków 1991

P_W01 – Definiuje takie pojęcia, jak: pamięć zbiorowa, pamięć upowszechniona, historia drugiego stopnia, miejsca pamięci, domeny symboliczne, zbiorowe zapominanie, usypianie pamięci, wspólnota pamięci, rewanż pamięci (K_W08);

P_W02 – Wskazuje obszary zapominania w odniesieniu do wytworów kultury materialnej i niematerialnej okresu PRL i formułuje determinanty powyższych (K_W03; K_W04; K_WO5; K_WO8);

P_W03 – Identyfikuje działania podmiotów politycznych (elity polityczne, partie polityczne) i społecznych (organizacje, stowarzyszenia, fundacje) w zakresie ich wpływu na promowanie lub dyskredytowanie wytworów kultury materialnej i niematerialnej PRL (K_W03; _W05; K_W08);

P_W04 – Charakteryzuje wpływ systemu politycznego na pamięć kulturową (oraz sprzężenie zwrotne w tym zakresie) i wylicza przykłady go ilustrujące (K_W03; _W05; K_W08);

P_W05 – Definiuje socrealizm jako nurt w polskiej architekturze, kinematografii, literaturze i malarstwie – potrafi wskazać przykłady budowli, założeń architektonicznych, dzieł filmowych, literackich, malarskich (K_W08; K_W09);

P_W06 – Charakteryzuje nurt w polskiej kinematografii określany jako „polska szkoła filmowa”, wymienia jego przedstawicieli i wskazuje przykłady realizacji (K_W08);

P_W07 – Opisuje big beat jako nurt w polskiej muzyce rozrywkowej, wymienia jego przedstawicieli, potrafi wskazać cechy zaadaptowane z kultury amerykańskiej oraz te wynikające z polskiej specyfiki (K_W08);

P_W08 – Wymienia polskich twórców tekstów piosenek z okresu PRL, wskazuje ich wpływ na rozwój rodzimej muzyki rozrywkowej (K_W08);

P_U01 – Analizuje zjawisko wpływu decydentów na twórczość architektów, literatów, muzyków oraz twórców filmowych w latach1945 – 1956 (K_U03; K_U08);

P_ U02 – Analizuje filmy z lat ’50 oraz ’60 i wiedząc, czym charakteryzuje się nurt określany jako „polska szkoła filmowa” ocenia, czy dane wytwory kultury niematerialnej posiadają jego cechy (K_U03; K_U08);

P_ U03 – Interpretuje twórczość literacką i filmową, określaną mianem „produkcyjniaków”, formułuje oceny co do możliwej skuteczności realizacji intencjonalnych założeń przekazu (K_U02; K_U03; K_U08);

P_ U04 – Ocenia zjawisko zaangażowania politycznego twórców kultury i sztuki w reżimach demokratycznych oraz niedemokratycznych (K_U06; K_U08);

P_ U05 – Wyszukuje informacje o wybranym wytworze kultury materialnej i niematerialnej okresu PRL, którego analizę następnie samodzielnie przygotowuje (K_U09);

P_ U06 – Przygotowuje samodzielnie prezentację na temat wybranego wytworu kultury materialnej i niematerialnej okresu PRL, analizując zmiany charakteru pamięci oraz oceniając, jakim strategiom pamięciowym podlega(ł) (K_U09; K_U10);

P_ K01 – Jest świadomy zagrożeń wynikających ze zjawiska ahistoryczności i prezentyzmu, unika tych perspektyw przy formułowaniu ocen dotyczących przeszłych wydarzeń (K_K11);

P_K02 – Jest otwarty na poznawanie różnych narracji historycznych, posiada zdolność ich krytycznej analizy (K_K01; K_K11);

P_K03 – Prezentuje aktywną postawę i jest otwarty na kontakt z osobami, które mogą być źródłem wiedzy o przeszłości (przeprowadza wywiady, pozyskuje źródła materialne) (K_K01; K_K08 K_K11);

P_K04 – Jest świadomy konieczności precyzyjnego doboru terminów, celem właściwego opisu rzeczywistości społeczno-politycznej (K_K01; K_K11);

P_K05 – Posiada zdolność twórczej adaptacji materialnych i niematerialnych wytworów kultury PRL lub odniesień do nich – wykorzystuje ją przy tworzeniu autorskich projektów (K_K12).

Ocena formująca – ocena ciągła na podstawie aktywności i obecności na zajęciach.

KRYTERIA OCENIANIA:

5,0 - znakomita wiedza, bardzo dobrze opanowane umiejętności oraz wykształcone kompetencje personalne i społeczne

4,5 - pogłębiona wiedza, dobrze wyuczone umiejętności oraz wykształcone kompetencje personalne i społeczne

4,0 - dobra wiedza, dobrze wyuczone umiejętności oraz wykształcone kompetencje personalne i społeczne

3,5 - zadowalająca wiedza, wyuczone umiejętności oraz kompetencje personalne i społeczne

3,0 - podstawowa wiedza, opanowane najważniejsze umiejętności oraz wykształcone podstawowe kompetencje personalne i społeczne

2,0 - niezodawalająca wiedza, nieopanowane umiejętności oraz niewykształcone kompetencje personalne i społeczne