Leksyka współczesnego języka niemieckiego
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 09-LWJNaj-ILS-11 |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Leksyka współczesnego języka niemieckiego |
Jednostka: | Instytut Lingwistyki Stosowanej |
Grupy: |
Moodle - przedmioty Szkoły Nauk o Języku i Literaturze Przedmioty dla programu X-S1x-LingStX |
Punkty ECTS i inne: |
4.00
|
Język prowadzenia: | język polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Kierunek studiów: | Lingwistyka stosowana z wiodącym angielskim |
Poziom przedmiotu: | I stopień |
Cele kształcenia: | Transfer wiedzy na temat wybranych teoretycznych ujęć funkcjonowania słownictwa w systemie językowym i w uniwersum dyskursów Wzbudzenie wrażliwości na zróżnicowanie systemu leksykalnego języka, a także na tendencje rozwojowe w leksyce oraz ich powiązanie z historycznie zmiennym kontekstem socjokulturowym Wykształcenie umiejętności rzetelnego i efektywnego poszukiwania, analizy i oceny danych oraz informacji o subsystemie leksykalnym (w tym za pośrednictwem publikacji leksykograficznych) Kształtowanie nawyku stałego doskonalenia własnych kompetencji językowych i umiejętności warsztatowych poprzez refleksję teoretyczną i eksplorację empiryczną |
Rok studiów (jeśli obowiązuje): | III rok |
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji: | Znajomość języka niemieckiego na poziomie co najmniej A2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego |
Informacja o tym, gdzie można zapoznać się z materiałami do zajęć: | Na pierwszych zajęciach |
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK: | Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień Dyskusja Praca z tekstem Gra dydaktyczna/symulacyjna Metoda ćwiczeniowa Metoda badawcza (dociekania naukowego) Praca w grupach Prezentacja studentów (indywidualna lub zespołowa) na forum grupy zajęciowej |
Nakład pracy studenta (punkty ECTS): | 4 |
Skrócony opis: |
Transfer wiedzy na temat wybranych teoretycznych ujęć funkcjonowania słownictwa w systemie językowym i w uniwersum dyskursów Wzbudzenie wrażliwości na zróżnicowanie systemu leksykalnego języka, a także na tendencje rozwojowe w leksyce oraz ich powiązanie z historycznie zmiennym kontekstem socjokulturowym Wykształcenie umiejętności rzetelnego i efektywnego poszukiwania, analizy i oceny danych oraz informacji o subsystemie leksykalnym (w tym za pośrednictwem publikacji leksykograficznych) Kształtowanie nawyku stałego doskonalenia własnych kompetencji językowych i umiejętności warsztatowych poprzez refleksję teoretyczną i eksplorację empiryczną |
Pełny opis: |
Wprowadzenie: Pojęcia podstawowe: wyraz/leksem/jednostka leksykalna oraz znaczenie. Rodzaje znaczeń jednostek leksykalnych. Metody badania znaczenia leksemów. Typy słownikowych parafraz znaczeniowych Architektura diasystemowa leksyki języka niemieckiego. Słownictwo nienacechowane vs. nacechowane. Typy nacechowania leksemów w ujęciu leksykograficznym na przykładzie wybranych publikacji leksykograficznych, w tym słowników jedno- i dwujęzycznych (z uwzględnieniem wybranych słowników pedagogicznych oraz jednojęzycznego słownika uniwersalnego języka niemieckiego Duden-Online-Wörterbuch) Synonimia oraz pokrewne relacje semantyczne. Przegląd wybranych niemieckojęzycznych słowników synonimów, analiza ich zalet, ograniczeń oraz możliwości ich stosowania w pracy lingwisty stosowanego Wariantywność diatopiczna języka niemieckiego. Koncepcja pluricentryzmu i jej krytyka Antonimia oraz pokrewne relacje semantyczne Polisemia i homonimia Paronimy Leksyka socjolektalna Słownictwo erudycyjne Terminologia: cechy semantyczne i morfologiczne terminów; procesy transferencji pomiędzy leksyką specjalistyczną a niespecjalistyczną; definicja i jej rodzaje, relacja hiperonimii, hiponimii oraz kohiponimii oraz ich relewancja dla pracy terminologicznej; ekwiwalencja terminologiczna w kontraście do ekwiwalencji leksykograficznej i tłumaczeniowej Kulturemy / hotwords / „hot meanings” (sensu Kilian 2018), czyli wprowadzenie do semantyki kulturowej (ze szczególnym uwzględnieniem słownictwa socjopolitycznego i publikacji leksykograficznych w przedmiotowym zakresie) Lingwistyczna krytyka słowa. Poprawność polityczna (w sferze leksykalnej) w dyskursie publicznym i jej odzwierciedlenie w leksykografii Etymologia. Przyczyny i rodzaje zmiany znaczeniowych. Pożyczki leksykalne (z uwzględnieniem pożyczek z języka polskiego). Innowacje językowe na przykładzie tekstów medialnych oraz literackich Praktyczna analiza wybranej jednostki leksykalnej przy pomocy odpowiednich słowników z użyciem terminologii oraz wykorzystaniem wiedzy zdobytej w toku zajęć |
Literatura: |
• Apelt Mary L. (2010): Wortschatz und mehr. Übungen für die Mittel- und Oberstufe. Ismaning. • Aust Gerhard (2018): Der deutsche Bildungswortschatz. Hildesheim/Zürich/New York. • Billina Anneli / Brill Lilli Marlen / Techmer Marion (2018): Wortschatz & Grammatik B1. München. • Billina Anneli / Geiger Susanne / Techmer Marion (2017): Wortschatz & Grammatik B2. München. • Brenner Gerd / Deckers Jeannette (2012): Ausdruck und Stil verbessern. Lernmodule zum Fördern und Fordern. Berlin. • Buscha Annerose / Friedrich Kirsten (2001): Deutsches Übungsbuch. Leipzig et al. • Hallwass Edith (1995): Deutsch für schlaue Köpfe. Ein vergnügliches Wortschatztraining mit 444 Fragen und Antworten. Gütersloh. • Harm Volker (2015): Lexikologie. Darmstadt. • Heringer Hans Jürgen (2001): Fehlerlexikon. Deutsch als Fremdsprache. Berlin. • Heringer Hans Jürgen (2010): Interkulturelle Kommunikation. Grundlagen und Konzepte. Tübingen/Basel. • Heringer Hans Jürgen / Wimmer Rainer (2015): Sprachkritik. Paderborn. • Heusinger Siegfried (2004): Die Lexik der deutschen Gegenwartssprache. München. • Hinrichs Uwe (2013): Multi Kulti Deutsch: Wie Migration die deutsche Sprache verändert. München. • Elsen Hilke (2013): Wortschatzanalyse. Tübingen/Basel. • Ikonomidis Ageliki (2009): Anglizismen auf gut Deutsch. Ein Leitfaden zur Verwendung von Anglizismen in deutschen Texten. Hamburg. • Kadrić Mira / Kaindl Klaus / Kaiser-Cooke Michèle (2011): Translatorische Methodik. Wien. • Kilian Jörg (2001): Kritische Semantik: Für eine wissenschaftliche Sprachkritik im Spannungsfeld von Sprachtheorie, Sprachnorm, Sprachpraxis. W: Zeitschrift für Germanistische Linguistik 29, 293-318. • Kilian Jörg (2011): Durch Sprachkritik lernen. Sprachdidaktische Beiträge einer Kritik der Sprache. W: Birte Arendt/Jana Kiesendahl (red.): Sprachkritik in der Schule. Theoretische Grundlagen und ihre praktische Relevanz. Göttingen, 31-49. • Kilian Jörg (2016): Sprachkritik. Ansätze und Methoden der kritischen Sprachbetrachtung. Berlin/Boston. • Kilian Jörg (2018): Politische Semantik, interkulturelle „Hotwords“ und didaktische Sprachkritik. W: Annamária Fábián/Igor Trost (red.): Sprachgebrauch in der Politik. Grammatische, lexikalische, pragmatische, kulturelle und dialektologische Perspektiven. Berlin/Boston, S. 261-277. • Kühn Peter (2006): Interkulturelle Semantik. Nordhausen. • Kühn Peter (2010a): Lexikologie und Lexikographie. Plädoyer für eine kulturwissenschaftlich orientierte Semantik. W: Galina I. Fadeeva / Innara A. Gusejnova / Elena I. Karpenko (red.): Aktuelle Probleme der modernen Lexikologie und Phraseologie. Festschrift für Professor I.I. Cernyseva zum 100. Geburtstag. Moskwa, 211-226. • Kühn Peter (2010b): Wörterbücher/Lernerwörterbücher. W: Hans-Jürgen Krumm et al. (red.): Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Ein internationales Handbuch. Berlin, 304-315. • Legros Waltraud (2010): Was die Wörter erzählen. Eine kleine etymologische Fundgrube. München. • Mackowiak Klaus (2012): Die 101 häufigsten Fehler im Deutschen und wie man sie vermeidet. München. • Malcharek Ewelina (2008): Elexiko – niemiecki system leksykograficzny. Kraków, 255-265. URL: https://ijp.pan.pl/images/publikacje_elektroniczne/nsl_tom2/18Malcharek.pdf [dostęp w dn. 29.03.2019]. • Markowski Andrzej (2012): Wykłady z leksykologii. Warszawa. • Müller, Bernd-Dietrich (2004): Wortschatzarbeit und Bedeutungsvermittlung. Berlin. • Ruhlig Andrea (2015): Ich hab's kapiert! Typische Deutsch-Fehler sicher vermeiden. München. • Schäfers Stefanie (2012): Mit Sprachspielen den Ausdruck verbessern. Motivierende Wortschatzübungen für Schüler ab Klasse 4 bis zur Mittelstufe: Freiarbeitsmaterial mit Lösungen zur Selbstkontrolle. Paderborn. • Schlaefer Michael (2009): Lexikologie und Lexikographie. Eine Einführung am Beispiel deutscher Wörterbücher. Berlin. • Schumann Johannes (2009): Schwierige Wörter. Übungen zu Verben, Nomen und Adjektiven. Ismaning. • Strank Wiebke (2010): Da fehlen mir die Worte. Systematischer Wortschatzerwerb für fortgeschrittene Lerner in Deutsch als Fremdsprache. Leipzig. • Turtur Ursula (2006): Übungen zum Wortschatz der deutschen Schriftsprache. Niveau A2 – C1. Meckenheim. • Ulrich Winfried (2008): Eine Tasse ist eine Tasse? Auf welche Semantik sollen Wortschatzerweiterung und Wortschatzvertiefung sich stützen? W: Ryszard Lipczuk/Przemyslaw Jackowski (red.): Wörter und Wörterbücher. Übersetzung und Spracherwerb. Hamburg, 9-39. • Ulrich Winfried (2009): Kleine Didaktik der Mehrdeutigkeit. Vorschläge zur Behandlung von Missverständnissen und Anspielungen im Deutschunterricht. W: tribüne 1/2009, 23-28. • Ulrich Winfried (2010): Zur lexikalischen Semantik des Deutschen. W: Pandaemonium Germanicum. Revista de Estudos Germanisticos 15.2010.1, 163-189. URL: www.fflch.usp.br/dlm/alemao/pandaemoniumgermanicum [dostęp w dn. 29.03.2019]. • Ulrich Winfried (2013): Wissenschaftliche Grundlagen der Wortschatzarbeit im Fachunterricht. W: Senatsverwaltung für Bildung, Jugend und Wissenschaft (red.): Materialien zur Sprachbildung und Leseförderung in Berlin. Berlin, 307-330. • Ulrich Winfried (2013): Wörter – Wörter – Wörter. Wortschatzarbeit im muttersprachlichen Deutschunterricht. Anleitung und praktische Übungen mit 204 Arbeitsblättern in Form von Kopiervorlagen. Baltmannsweiler. • Ulrich Winfried (2015): Polysemie als zentraler Gegenstand der Wortschatzarbeit. W: Jörg Kilian/Jan Eckhoff (red.): Deutscher Wortschatz – beschreiben, lernen, lehren. Beiträge zur Wortschatzarbeit in Wissenschaft, Sprachunterricht, Gesellschaft. Frankfurt am Main et al., 243-255. • Ulrich Winfried (2018): Mehrdeutigkeit als zentrales Problem des Sprach-, Lese- und Literaturunterrichts. Baltmannsweiler. • Wanzeck Christiane (2010): Lexikologie. Beschreibung von Wort und Wortschatz im Deutschen. Göttingen. • Wybrane słowniki jedno- i dwujęzyczne • Materiały dodatkowe rozdawane na zajęciach |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka: dysponuje podstawową wiedzą teoretyczną dotyczącą różnych wymiarów funkcjonowania leksemów w językowo kodowanej przestrzeni systemowo-dyskursywnej oraz wiedzą dotyczącą odpowiednich w zarysowanym zakresie metod badawczych dysponuje pogłębioną praktyczną kompetencją leksykalną pozwalającą na rozumienie i użycie będących przedmiotem ćwiczeń jednostek leksykalnych oraz uwrażliwiającą na potrzebę kształcenia tolerancji wieloznaczności (por. Ulrich 2018) rozumie i opisuje powiązania pomiędzy użyciem słów (w komunikacji) oraz jego rekonstrukcją leksykograficzną a determinującym je kontekstem socjokulturowym przeprowadza na podstawie stosownych źródeł pozyskiwania informacji (z uwzględnieniem słowników i korpusów) analizę wybranych jednostek leksykalnych pozwalającą na opis ich struktury semazjologicznej i onomazjologicznej adekwatny do jej kompleksowości (por. Kilian 2001) oraz zdobywa przy tym wiedzę o złożoności subsystemu leksykalnego oraz wiedzę z zakresu prawa autorskiego rozumie i prowadzi w języku niemieckim i polskim dialog oraz dyskusję, których przedmiotem jest wiedza leksykologiczna i leksykalna dotycząca języka niemieckiego, a także innych relewantnych w danym kontekście analitycznym języków (np. w odniesieniu do transferencji leksykalnej), czerpiąc przy tym wiedzę od interlokutorów samodzielnie korzysta z publikacji leksykograficznych (głównie z jednojęzycznych i dwujęzycznych słowników ogólnych, specjalnych i specjalistycznych), korpusów językowych oraz innych źródeł informacji (w tym konsultacji eksperckich), krytycznie ocenia i dobiera jednostkę leksykalną adekwatnie do konkretnych potrzeb komunikacyjnych, pogłębiając i modyfikując wiedzę o leksemach |
Metody i kryteria oceniania: |
Kolokwium pisemne Prezentacja mulimedialna |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2020/2021" (zakończony)
Okres: | 2020-10-01 - 2021-02-28 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Agnieszka Błażek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/2022" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-02-23 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Agnieszka Błażek | |
Prowadzący grup: | Agnieszka Błażek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/2023" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-02-26 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ KON
KON
KON
PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Agnieszka Błażek | |
Prowadzący grup: | Agnieszka Błażek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/2024" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-02-25 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ KON
KON
KON
PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Agnieszka Błażek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: | Zaliczenie |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.