Zarys literatur skandynawskich

obowiązkowe

filologia

I stopień

zapoznanie studentów z głównymi zagadnieniami związanymi z literaturą staroskandynawską oraz zabytkami runicznymi obszaru Skandynawii

przedstawienie zasadniczych kierunków rozwoju duńskiego i szwedzkiego piśmiennictwa średniowiecznego

Przedstawienie głównych tendencji renesansowych i barokowych w historii literatury duńskiej i szwedzkiej

Zapoznanie studentów z charakterystyką duńskiego i szwedzkiego oświecenia w literaturze

Prezentacja kluczowych zagadnień literatury romantycznej oraz jej periodyzacji w Danii i Szwecji

Przedstawienie zjawiska przełomu współczesnego w XIX-wiecznej literaturze duńskiej i szwedzkiej oraz głównych trendów literackich zaistniałych w Danii i Norwegii w konsekwencji tegoż przełomu (symbolizm, realizm, impresjonizm)

Prezentacja trendów historycznoliterackich w Danii i Szwecji w 1. połowie XX wieku

Zapoznanie studentów z kluczowymi tendencjami literackimi Danii i Szwecji w 2. połowie XX wieku oraz w latach najnowszych

Przedstawienie najważniejszych lektur współczesnej literatury duńskiej i szwedzkiej

I rok

Charakterystyka norweskiego i fińskiego piśmiennictwa średniowiecznego (pieśni i ballady ludowe, kroniki, kodeksy, modlitwy) na podstawie fragmentów utworów, a także prezentacja wydarzeń historycznych mających wpływ na upadek literatury tworzonej w języku staronorweskim (epidemia dżumy, unia z Danią) oraz na wizerunek Szweda i Fina (relacje między ‘panem’ a ‘chłopem’)

Przedstawienie literatury wspólnej duńsko-norweskiej, podzielonej na okres renesansu, baroku i oświecenia (wpływ reformacji na rozwój literatury, psalmy i twórczość religijna, rola Towarzystwa Norweskiego dla rozwoju norweskiej twórczości dramatycznej i poetyckiej) oraz literatury podzielonej na okres reformacji i oświecenia (wpływ reformacji na rozwój fińskiego piśmiennictwa i literatury, psalmy i twórczość religijna, rola kapituły katedralnej w Turku oraz działalność bpa Mikaela Agricoli, przetłumaczenie Nowego Testamentu, psałterze i modlitewniki, wydanie kompletnego przekładu Biblii), z wykorzystaniem fragmentów utworów. Początki naukowego entuzjazmu dla fińskiej poezji ludowej w okresie oświecenia.

Charakterystyka norweskiego i fińskiego romantyzmu narodowego (fazy romantyzmu, główni przedstawiciele, utwory o przełomowym znaczeniu, wpływ romantyzmu na kształtowanie tożsamości narodowej Norwegów i Finów posługujących się j. szwedzkim) oraz jego uwarunkowań społeczno-historycznych (wojny napoleońskie, rozpad unii z Danią, wpływy niemieckie w Norwegii; wojna szwedzko-rosyjska 1808-09, oderwanie Finlandii od Szwecji, uzyskanie statusu Wielkiego Księstwa Finlandii w ramach imperium rosyjskiego) z wykorzystaniem fragmentów utworów, a także omówienie cech norweskiego realizmu poetyckiego jako okresu przejściowego między romantyzmem narodowym a realizmem i omówienie realizmu A. Kiviego oraz z okresu tzw. ‘nowoczesnego przełomu’ w Finlandii.

Przedstawienie złożonej i wielowątkowej natury przełomu współczesnego w Norwegii (ostateczna kompromitacja ideałów romantyzmu, wykłady Georga Brandesa, rozkwit realizmu krytycznego reprezentowanego m.in. przez dramaturgię H. Ibsena, naturalizm), jego kluczowego znaczenia dla kształtu współczesnej literatury norweskiej oraz wybranych utworów, przedstawienie wybranych przedstawicieli fińskojęzycznego realizmu, a także charakterystyka tendencji premodernistycznych w twórczości neoromantycznej w Norwegii i neoromantycznej liryki fińskiej.

Prezentacja najważniejszych tendencji w literaturze norweskiej i fińskiej do roku 1945 (kontynuacja tradycji realistycznej - neorealizm, naturalizm, twórczość lokalna i robotnicza, fińska literatura tzw. „opisu ludowego”, nowe pokolenie poetyckie, norweski radykalizm międzywojenny, modernizm szwedzkojęzyczny, poezja wojenna; ) w kontekście przemian historycznych (rozpad unii Norwegii ze Szwecją, I i II wojna światowa), najistotniejszych przedstawicieli oraz wybranych utworów tych trendów

Charakterystyka kluczowych trendów w literaturze norweskiej i fińskiej w okresie 1945-1980 (psychologizm, rozwój modernizmu, tendencje socrealistyczne lat 60. i 70.), a także najważniejszych przedstawicieli i utworów tego okresu

Prezentacja najistotniejszych zjawisk norweskiej literatury najnowszej, po roku 1980 (postmodernizm, powrót wielkich narracji w Norwegii, tradycja ‘seryjnej’ fińskiej prozy, minimalizm, naiwizm, kręgi tematyczne norweskiej prozy najnowszej) wraz z najważniejszymi przedstawicielami i utworami wpisującymi się w dane nurty

Ciesielski, Zenon (red.). Słownik pisarzy skandynawskich. Wiedza Powszechna 1991

Floryan, Władysław (red.). Dzieje literatur europejskich vol. 2, PWN 1983

Krysztofiak, Maria. Dzieje literatur skandynawskich. Wydawnictwo Naukowe UAM 2000

Laitinen, Kai. Finnland moderne Literatur. Christoph von der Ropp Verlag. Hamburg 1967

Laitinen, Kai. Historia literatury fińskiej. Wrocław-Warszawa-Kraków 1991

Naess, Harald S., A History of Norwegian Literature. University of Nebraska Press 1993

Schoolfield, George C. (red.). A History of Finland’s Literature. University of Nebraska 1998

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student:

Wskazuje i identyfikuje najważniejsze trendy w historii literatury norweskiej i fińskiej oraz potrafi je umiejscowić w czasie

Wymienia podstawowe zagadnienia i formy literackie charakterystyczne dla średniowiecznego piśmiennictwa norweskiego i fińskojęzycznego

Charakteryzuje zjawiska typowe dla norweskiego renesansu literackiego oraz rozwoju fińskiego języka i literatury (religijnej) w okresie reformacji

Zna podstawowe tematy, nazwiska autorów, tytuły prac oraz trendy w literaturze norweskiej okresu baroku i oświecenia

Przedstawia główne zagadnienia norweskiego oraz fińskiego (szwedzko- i fińskojęzycznego) romantyzmu i wymienia jego kluczowych autorów, tytuły utworów i motywy literackie, a także potrafi wskazać pozaliterackie przyczyny zaistnienia tendencji romantycznych

Charakteryzuje zjawisko przełomu współczesnego w Norwegii/okresu realizmu lat 80- i 90-tych (tzw. przełomu) w Finlandii oraz związanych z nim trendów literackich. Wie, co odróżnia twórczość realizmu poetyckiego od literatury realistycznej i naturalistycznej

Zna główne trendy i autorów literatury norweskiej oraz fińsko- i szwedzkojęzycznej Finlandii w 1. połowie XX wieku, a także wskazuje korelacje między literaturą a niektórymi zjawiskami społecznymi i historycznymi w Norwegii i Finlandii

Referuje zasadnicze zagadnienia literatury norweskiej i fińskiej w 2. połowie XX wieku oraz w najnowszej literaturze norweskiej, a także wymienia główne wydarzenia społeczne, mające wpływ na kształt literatury w Norwegii 2. połowy XX wieku

Potrafi powiązać przeczytane utwory literatury norweskiej i fińskiej z konkretnym kierunkiem literackim i uzasadnić swój wybór w sposób merytoryczny

Ma świadomość powtarzalności oraz ewolucji pewnych trendów oraz form literackich w literaturze norweskiej i fińskiej na przestrzeni wieków

P: test zaliczeniowy, praca zaliczeniowa z lektur

F: ocena dyskusji w grupie

2. Przykładowe pytania służące ocenie osiągnięcia opisanych efektów kształcenia.

a) Przykładowe pytanie z testu zaliczeniowego z literatury norweskiej: Proszę podać przykład przejęcia motywów europejskiej literatury dworskiej przez norweską twórczość ludową.

b) Przykładowe zagadnienie z pracy zaliczeniowej z lektur norweskich: Jakie zjawiska typowe dla opisywanej epoki i środowiska podlegają krytyce w powieści „Kapitan Worse” Alexandra L. Kiellanda?

c) Przykładowe pytanie z testu zaliczeniowego z literatury fińskiej: Proszę krótko omówić znaczenie działalności i twórczości bpa M.Agricoli dla rozwoju piśmiennictwa i literatury fińskiej.

d) Przykładowe zagadnienie z pracy zaliczeniowej z lektur fińskich: Proszę przedstawić krótko powieść V.Linny „Żołnierz nieznany” i omówić jej znaczenie dla rozprawy z runebergowskim mitem prostego Fina i bohaterskiego żołnierza fińskiego.

. Kryteria oceny

5 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4.5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4.0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

3.5 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami

3.0 – zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale z licznymi błędami

2.0 – niezadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne