Wiedza o kulturze

obowiązkowe

filologia polska

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- pozyskanie wiedzy z zakresu kultury rodzimej, europejskiej oraz wiadomości o kulturze jako kategorii w różnych rozumieniach tego terminu,

- opanowanie podstawowej terminologii z zakresu wiedzy o kulturze oraz nabywanie zdolności do zastosowania jej w praktyce życiowej,

- kształtowanie umiejętności nazywania i uzasadniania własnej i cudzej identyfikacji kulturowej,

- zdobywanie i doskonalenie umiejętności analizy, interpretacji, wartościowania różnorodnych przejawów kultury oraz zjawisk kulturowych,

- kształtowanie postaw otwartych na odmienność kulturową.

II rok

Biblioteka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej

Dyskusja, symulacja zachowań w sytuacji wyboru, wartościująca interpretacja tekstów i zjawisk kulturowych, dyskusja, polemika, spór, głosowanie, metoda majeutyczna, rekonstrukcja tez wybranych tekstów naukowych, interpretacja zjawisk kultury, dyskusja – prowadzenie dyskusji (wzór panelu), prezentacja różnego typu, narracja uczestnicząca, intersubiektywna interpretacja wybranych zjawisk i tekstów kultury, ich analiza i wartościowanie.

5 (2+3)

Zajęcia umożliwiają pozyskanie wiadomości o kulturze w różnych rozumieniach tego terminu oraz wiedzy z zakresu kultury polskiej i europejskiej. Pozwalają na opanowanie podstawowej terminologii z zakresu wiedzy o kulturze w celu doskonalenia umiejętności analizy, interpretacji i wartościowania różnorodnych zjawisk kulturowych.

Treści programowe dla przedmiotu:

- pojęcie kultury; wzory, źródła i obiegi kultury; antropologia kulturowa jako metodologia badań,

- człowiek w świecie; różnorodność kulturowa a podobieństwo kultur; identyfikacja kulturowa,

- wizja cywilizacji śródziemnomorskiej jako konstytuanty kultury polskiej i europejskiej,

- czas – cykliczne i linearne rozumienie czasu,

- źródła kultury – rytuał, zabawa, praca,

- cechy charakterystyczne rodzimej kultury narodowej na tle kultur Europy i świata.

Stereotypy: np. płciowe, narodowe, regionalne, rasowe. Kategoria inności.

Dzieło a arcydzieło literackie: źródło kultury, jej efekt i komunikat kulturowy.

Zalecana literatura:

Antropologia ciała, oprac. A. Chałupnik, wstęp i red. M. Szpakowska, Warszawa 2008 [tu zwłaszcza Dół materialno-cielesny, Tożsamość płciowa, Choroba, Umieranie i śmierć].

Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. A. Mencwel, Warszawa 2001 [tu zwłaszcza: Wstęp: wyobraźnia antropologiczna; Pojęcie kultury; Wzory kultury; Czas; Przestrzeń; Ciało; Kultura tradycyjna; Kultura szlachecka; Kultura mieszczańska; Kultura masowa].

Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, Warszawa 2003 [tu zwłaszcza: Imię, nazwa, kategoria; Słowo święte; Kultura pisma – cywilizacja; Druk; Kultura druku; Dyskursy kultury druku; Słowo w kulturze multimedialnej].

Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2005 [tu zwłaszcza: Rytualizacja; Zabawa; Ofiara; Karnawały].

Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1998 [tu: J. Baudrillard, Precesja symulakrów; J.-F. Lyotard, Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm?; G. Vattimo Gianni, Postnowoczesność i kres historii].

Andrzej Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia. Warszawa 2006.

Szczegółową listę lektur podaje prowadzący zajęcia.

Materiały dostępne w bibliotece Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- korzystać sprawnie i twórczo z narzędzi interdyscyplinarnych w pozyskiwaniu wiedzy i w komunikacji,

- rozpoznawać i nazywać bogactwo odniesień kulturowych oraz świadomie w uczestniczyć w kulturze,

- wykazywać się wrażliwością – etyczną i estetyczną - na różnorodność kulturową,

- jako świadoma jednostka – krytycznie i samokrytycznie – uczestniczyć w kulturze,

- prezentować własną identyfikację kulturową i empatycznie rozumieć inne tożsamości kulturowe,

- rozpoznawać specyfikę różnorodnych narzędzi i mediów, związanych z udziałem w kulturze,

- rozwiązywać problemy wynikające z różnic kulturowych,

- analizować, interpretować oraz wartościować zjawiska kulturowe, zarówno kultury rodzimej, jak i innych kultur,

- wykorzystywać rozmaite źródeł wiedzy o kulturze, z uwzględnieniem narzędzi intermedialnych oraz zastosować tę wiedzę ogólną w obserwacji praktyki życiowej,

- wykazywać się inwencją w zakresie samodzielnego myślenia i prezentacji jego wyników.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobre rozumienie konsekwencji wynikających z wieloznaczności pojęcia kultury. Umiejętność trafnego i twórczego wykorzystania definicji i pojęć z zakresu przedmiotu w interpretacji konkretnych zjawisk istniejących i pojawiających się w zakresie antropologii i estetyki. Bardzo dobra orientacja dotycząca specyfiki kultury polskiej i zjawisk dla niej charakterystycznych, wysokie kompetencje problemowego opisu kultury europejskiej, bardzo dobre umiejętności opisu wybranych kultur lokalnych na tle kultury globalnej. Wysoko rozwinięta umiejętność postrzegania, rozumienia i opisu przejawów wpływających na identyfikację kulturową jednostek i grup społecznych. Praktyczna umiejętność trafnego stosowania opanowanej wiedzy w podejmowanych analizach, interpretacjach i wartościowaniu różnorodnych przejawów kultury oraz zjawisk kulturowych. Znakomite kompetencje rozumienia różnorodności kulturowej.

dobry plus (+db; 4,5): dobra znajomość różnych definicji pojęcia kultury i rozumienie konsekwencji wynikających z jego wieloznaczności. Umiejętność trafnego wykorzystania opanowanych definicji i pojęć w interpretacji konkretnych zjawisk i dokonań człowieka w zakresie antropologii i estetyki. Ponadprzeciętna orientacja dotycząca zagadnień z zakresu kultury polskiej, wysokie kompetencje i umiejętności pozwalające opisywać wybrane kultury lokalne na tle kultury europejskiej i globalnej. Praktyczna umiejętność identyfikacji, rozumienia i opisu przejawów decydujących o przynależności kulturowej jednostek i grup społecznych. Umiejętność stosowania opanowanej wiedzy w podejmowanych analizach, interpretacjach i wartościowaniu różnorodnych przejawów kultury oraz zjawisk kulturowych. Bardzo dobre kompetencje w zakresie różnorodności kulturowej.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość różnych definicji pojęcia kultury i rozumienie konsekwencji wynikających z jego wieloznaczności. Umiejętność wykorzystania właściwych definicji i pojęć z zakresu przedmiotu w interpretacji wybranych zjawisk kulturowych i dokonań człowieka. Dobra orientacja dotycząca zagadnień z zakresu kultury polskiej, kompetencje i umiejętności wystarczające do proponowania trafnych opisów wybranych kultur lokalnych na tle kultury europejskiej i globalnej. Praktyczna umiejętność identyfikacji, rozumienia i opisu przejawów decydujących o przynależności kulturowej jednostek i grup społecznych. Umiejętność prowadzenia analiz, interpretacji i wartościowania różnorodnych przejawów kultury oraz zjawisk kulturowych.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość podstawowych definicji kultury i rozumienie konsekwencji wynikających z jego wieloznaczności. Umiejętność wykorzystania najważniejszych definicji i pojęć z zakresu przedmiotu w interpretacji podstawowych zjawisk i dokonań człowieka w zakresie kultury. Orientacja w zakresie kultury polskiej, kompetencje i umiejętności wystarczające do uzasadniania proponowanych opisów wybranych kultur lokalnych na tle kultury europejskiej i globalnej. Umiejętność rozpoznania, rozumienia i opisu charakterystycznych przejawów decydujących o identyfikacji kulturowej jednostek i grup społecznych.

dostateczny (dst; 3,0): podstawowa znajomość najważniejszych definicji kultury i świadomość jego wieloznaczności. Umiejętność wykorzystania podstawowych definicji i pojęć z zakresu przedmiotu w interpretacji najważniejszych kulturowych zjawisk i dokonań człowieka. Orientacja w zakresie wybranych kultur lokalnych na tle specyfiki kultury polskiej, kompetencje i umiejętności pozwalające uzasadniać ich podobieństwa i różnice widoczne na tle kultury europejskiej i globalnej. Umiejętność identyfikacji i opisu przejawów decydujących o identyfikacji kulturowej jednostek i grup społecznych.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość pojęcia kultury i podstawowych jego definicji. Niewystarczająca umiejętność wykorzystania wiedzy z zakresu przedmiotu do przeprowadzenia podstawowych interpretacji dotyczących istotnych zjawisk w zakresie kultury polskiej. Małe kompetencje pozwalające na porównanie planu kultur lokalnych, narodowych i kultury globalnej, niewystarczające do wyjaśnienia fenomenu różnorodności kulturowej.

Metody oceniania:

- ocena merytorycznej wartości przygotowanej prezentacji,

- ocena aktywności w dyskusji,

- ocena merytorycznej wartości przygotowanej interpretacji,

- zaliczenie w formie pisemnej.

Kryteria oceniania:

- obecność i aktywność w trakcie zajęć,

- ocenianie ciągłe na zajęciach uwzględniające wartość merytoryczną wypowiedzi (udział w dyskusji),

- ocena jakości przygotowanego przez studenta zgodnie ze wskazaniami prowadzącego problemowego projektu badawczego / prezentacji / moderowanej dyskusji / eseju / pracy pisemnej na określony temat.