Vademecum językoznawcze

Informacje ogólne

1. Nazwa zajęć/przedmiotu: Vademecum językoznawcze

2. Kod zajęć/przedmiotu: 03-VJ-11LPDM-E

3. Rodzaj zajęć/przedmiotu: obowiązkowe

4. Kierunek studiów: literatura powszechna

5. Poziom studiów (I lub II stopień, jednolite studia magisterskie): II stopień

6. Profil studiów (ogólnoakademicki / praktyczny): ogólnoakademicki

7. Rok studiów (jeśli obowiązuje): I

8. Rodzaje zajęć i liczba godzin (np.: 15 h W, 30 h ĆW): 30 h K

9. Liczba punktów ECTS: 4

10. Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy, adres e-mail prowadzącego zajęcia:

11. Język wykładowy: polski

12. Zajęcia / przedmiot prowadzone zdalnie (e-learning) (tak [częściowo/w całości] / nie): nie

Informacje szczegółowe

1. Cele zajęć/przedmiotu:

- systemowe:

- kształcenie postawy skłaniającej do samodzielnego zgłębiania wiedzy językoznawczej,

- kształcenie umiejętności integrowania teoretycznej wiedzy o języku z praktycznym użyciem form gramatycznych;

- rozwinięcie umiejętności samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami, ich językowej analizy;

- kształcenie wiedzy o typach badań językoznawczych (historycznojęzykowych i synchronicznych);

- kształcenie wiedzy i umiejętności opisu zjawisk językowych charakterystycznych dla poszczególnych podsystemów języka z uwzględnieniem perspektywy normatywnej;

- rozwinięcie umiejętności odnoszenia zagadnień z zakresu gramatyki języka polskiego do analizy różnorodnych tekstów użytkowych;

- rozwinięcie umiejętności poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie w języku polskim;

- rozwinięcie świadomości językowej, uwrażliwienie na obserwację różnorodnych zjawisk językowych;

- instrumentalne:

- zdobywanie wiedzy na temat historycznych i współcześnie zachodzących procesów językowych;

- doskonalenie umiejętności w analizie językowej uwzględniającej perspektywę synchroniczną i

diachroniczną;

- doskonalenie umiejętności analizy tekstu pod kątem normatywnym;

- interpersonalne:

- nabywanie zdolności krytycznego wykorzystania tekstów naukowych, a także ich stosowanie w

argumentowaniu i analizie wybranych zjawisk językowych.

Treści programowe zapewniające uzyskanie efektów uczenia się (EU) z odniesieniem do odpowiednich efektów uczenia się (EU) dla zajęć/przedmiotu

Treści programowe dla zajęć/przedmiotu: Symbol EU dla zajęć/przedmiotu

Definicje języka. Koncepcje badań językoznawczych VJ_1

Synchronia i diachronia w opisie zjawisk językowych VJ_2

Kształtowanie się polskiego języka literackiego VJ_3

Odmiany języka (odmiany funkcjonalne polszczyzny; stylistyka historyczna) VJ_4

VJ_5

Podsystem syntaktyczny (analiza składniowa, zjawiska składniowe charakterystyczne dla współczesnej polszczyzny, szyk, gramatykalizacja, strukturalizacja) VJ_6

VJ_7

Podsystem leksykalny. Podstawowe wiadomości z zakresu leksykologii (klasyfikacje wyrazów do poszczególnych części mowy, słownik, definicje, zmiany znaczeniowe wyrazów) VJ_8

VJ_9

Podsystem fleksyjny (kształtowanie paradygmatów, zagadnienia normatywne) VJ_10

VJ_11

Podsystem słowotwórczy (słowotwórstwo synchroniczne i diachroniczne, zjawisko leksykalizacji, analiza słowotwórcza) VJ_12

Podsystem fonologiczny i podstawowe wiadomości z fonetyki języka polskiego (charakterystyka głosek, koartykulacja i upodobnienia, wyjaśnianie wybranych zjawisk fonetycznych, opozycje fonologiczne) VJ_13

VJ_14

Informacje dodatkowe

1. Metody i formy prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EU

Metody i formy prowadzenia zajęć

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień

Wykład konwersatoryjny

Dyskusja

Praca z tekstem

Uczenie problemowe (Problem-based learning)

Metoda ćwiczeniowa

Praca w grupach

…

2. Sposoby oceniania stopnia osiągnięcia EU

Kolokwium pisemne

Prezentacja multimedialna

Aktywność na zajęciach – aktywny udział w dyskusji

Sposoby oceniania Symbole EU dla zajęć/przedmiotu

Egzamin pisemny

Kolokwium pisemne

Prezentacja multimedialna

Aktywny udział w zajęciach i/lub dyskusji

3. Nakład pracy studenta i punkty ECTS

Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności

Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem 30 h

Praca własna studenta* Przygotowanie do zajęć 20 h

Czytanie wskazanej literatury 25 h

Przygotowanie pracy pisemnej, raportu, prezentacji, demonstracji, itp. 15

Przygotowanie do egzaminu / zaliczenia 20 h

Zadania praktyczne cząstkowe – kolokwia 10 h

SUMA GODZIN 120 h

LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU 4

a) podręczniki (prowadzący wybiera po jednym podręczniku do podsystemu językowego)

- M. Bańko, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.

- B. Boniecka, Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin 1998.

- D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, Warszawa 1971.

- L. Dukiewicz, I. Sawicka, Fonetyka i fonologia, w: Gramatyka współczesnego języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, Kraków 1995.

- Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa 1998.

- R. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1996. (wybór)

- R. Grzegorczykowa, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979.

- H. Jadacka, Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2007.

- H. Jadacka, System słowotwórczy polszczyzny 1945-2000, Warszawa 2001.

- S. Jodłowski, Podstawy polskiej składni, Warszawa 1976.

- S. Jodłowski, Studia nad częściami mowy, Warszawa 1971.

- L. Madelska, M. Witaszek-Samborska, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, wyd. 6, Poznań 2003.

- A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2005.

- D. Ostaszewska, J. Tambor, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1999.

- K. Ożóg, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2004.

- M. Ruszkowski, Kategorie pośrednie w składni polskiej, Kielce 2001. (fragmenty)

- B. Wierzchowska, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.

- M. Wiśniewski, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2000.

- Z. Klemensiewicz, Historia języka polskiego, dowolne wydanie;

- gramatyka historyczna języka polskiego, np. K. Długosz-Kurczabowej i S. Dubisza;

b) artykuły

- Części mowy, pod red. J. Bartmińskiego, M. Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003.

- I. Kaproń-Charzyńska, Prefiksy, sufiksy, prefiksoidy, sufiksoidy czy człony związane?, „Język Polski”, LXXXIV, z. 1, s. 16-27.

- K. Handke, Przyczyny ograniczania fleksji nominalnej we współczesnej polszczyźnie, w: Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku, red. K. Handke, H. Dalewskiej-Greń, Warszawa 1994, s. 73-83

- M. Nowosad-Bakalarczyk, Tendencje w sposobie wyrażania żeńskości we współczesnej polszczyźnie, „Język Polski” LXXXVII, z. 2, 2006, s. 126-136.

- W. Taszycki, Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historycznojęzykowych, w: Pochodzenie polskiego języka literackiego, red. K. Budzyk, Wrocław 1956.

- W.R. Rzepka, Rodowód polszczyzny Wielkopolan, w: Słownik gwary miejskiej poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, Warszawa-Poznań 1997.

- J. Wilkoń, O stylizacji językowej w literaturze, "Ruch Literacki" 1974, R. 15, z. 6.

- S. Gajda, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka - socjolekty, w: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, dowolne wydanie;.

- H. Kurkowska, O zmianach znaczeń wyrazów, "Poradnik Językowy" 1949, z. 3.

Efekty uczenia się (EU) dla zajęć i odniesienie do efektów uczenia się (EK) dla kierunku studiów:

Symbol EU dla zajęć/przedmiotu Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU

student/ka: Symbole EK dla kierunku studiów

VJ_1 zna różne definicje języka i koncepcje badań językoznawczych K_W09

K_W10

K_K01

VJ_2 zna różnice między synchronicznym i diachronicznym opisem zjawisk językowych; potrafi wskazać korelacje między obiema perspektywami K_W09

K_W10

K_U05

K_U07

VJ_3 wie, jak kształtował się polski język literacki K_W09

VJ_4 umie wskazać odmiany funkcjonalne polszczyzny, a także określić ich cechy K_W09

K_W10

K_U05

K_U07

VJ_5 zna podstawowe wiadomości z zakresu stylistyki historycznej K_W09

K_W10

K_U05

VJ_6 zna podstawowe wiadomości z zakresu składni współczesnego języka polskiego K_W10

VJ_7 potrafi zanalizować tekst pod kątem charakterystycznych zjawisk w zakresie składni, z uwzględnieniem perspektywy normatywnej K_W09

K_W10

K_U05

K_U07

VJ_8 zna podstawowe pojęcia z zakresu leksykologii K_W10

VJ_9 umie wskazać i opisać zmiany znaczeniowe wyrazów K_W09

K_W10

K_U05

K_U07

VJ_10 zna podstawowe pojęcia z zakresu fleksji polskiej, potrafi wskazać najważniejsze informacje dotyczące kształtowania się paradygmatów K_W05

K_W06

K_W10

VJ_11 umie wskazać i nazwać pojawiające się w tekstach błędy fleksyjne, a także określić ich przyczyny K_W05

K_W06

K_W10

K_U05

VJ_12 zna podstawowe pojęcia z zakresu słowotwórstwa polskiego i rozumie różnice między synchroniczną a diachroniczną analizą słowotwórczą K_W09

K_W10

K_U05

VJ_13 zna podstawowe pojęcia i zjawiska fonetyczne charakterystyczne dla języka polskiego i potrafi wyjaśnić wybrane zjawiska, korzystając z wiedzy historycznojęzykowej K_W10

K_U05

K_U07

VJ_14 rozumie podstawowe pojęcia fonologiczne, potrafi określić opozycje fonologiczne charakterystyczne dla polszczyzny K_W10

K_U05

bardzo dobry (bdb; 5,0):

- w stopniu bardzo dobrym opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, bardzo dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; w sposób bezbłędny wykonywane podstawowe analizy językowe; aktywny i merytoryczny udział w zajęciach i dyskusji, wysoka wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.

dobry plus (+db; 4,5):

- w stopniu bardzo dobrym opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, bardzo dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; w sposób bezbłędny wykonywane podstawowe analizy językowe; aktywny i merytoryczny udział w zajęciach i dyskusji, dobra wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; widoczne minimalne niedociągnięcia w zakresie argumentowania i opisywania zjawisk, systematyczne przygotowywanie się do zajęć.

dobry (db; 4,0):

- w stopniu dobrym opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, dobra umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; poprawne, choć nie zawsze wyczerpująco omówione przez studenta podstawowe analizy językowe; dobra aktywność w czasie zajęć, merytoryczne zabieranie głosu w dyskusji, dobra wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.

dostateczny plus (+dst; 3,5):

- w stopniu zadowalającym opanowane podstawowe wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, zadowalająca umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; poprawnie wykonywane podstawowe analizy językowe, choć możliwe są w nich nieliczne błędy; niska aktywność merytoryczna w zajęciach i dyskusji, zadowalająca wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; systematyczne przygotowywanie się do zajęć.

dostateczny (dst; 3,0):

- w stopniu zadowalającym opanowane podstawowe wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, zadowalająca umiejętność samodzielnego wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej, która może wymagać pomocy ze strony prowadzącego zajęcia; poprawnie wykonywane podstawowe analizy językowe, choć możliwe są w nich nieliczne błędy; niska aktywność merytoryczna w zajęciach i dyskusji, nieumiejętność w pełni samodzielnego przygotowania prezentacji multimedialnej zawierającej własne analizy i interpretacje; niska aktywność, niesystematyczne przygotowywanie się do zajęć.

niedostateczny (ndst; 2,0):

- niewystarczające opanowane podstawowych wiadomości z zakresu gramatyki języka polskiego, niesamodzielność w wyjaśniania zjawisk językowych za pomocą procesów charakterystycznych dla polszczyzny historycznej i współczesnej; nieumiejętność przygotowania poprawnej analizy podstawowych procesów językowych; niski udział merytoryczny w zajęciach, niewystarczająca wartość merytoryczna przygotowanej prezentacji multimedialnej; brak systematycznego przygotowywania się do zajęć.