Gramatyka scs. na tle kulturowym

obowiązkowe

studia slawistyczne, specjalność: studia bohemistyczne

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- zaznajomienie studentów z tekstami i systemem gramatycznym najstarszego języka literackiego Słowian,

- przekazanie podstawowej wiedzy z zakresu gramatyki historycznej i językoznawstwa porównawczego; kształtowanie świadomości językowej,

- poszerzenie językoznawczych zdolności analitycznych na podstawie tekstu literackiego i zdolności syntetycznych w obrębie gramatyk słowiańskich.

I rok

Znajomość gramatyki opisowej języka polskiego na poziomie szkoły średniej.

Wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa.

2

Kurs wprowadza podstawowe zagadnienia dotyczące systemu gramatycznego języka staro-cerkiewno-słowiańskiego; jego rozwoju fonetycznego i morfologicznego od okresu prasłowiańskiego do rozpadu wspólnoty słowiańskiej oraz rozwoju poszczególnych języków.

Treści programowe dla przedmiotu:

- rola i znaczenie języka scs. w dziejach narodów słowiańskich; alfabety słowiańskie, zabytki piśmiennictwa,

- wartość głoskowa liter scs., zasady czytania i transkrypcji tekstów.,

- charakterystyka systemu fonologicznego scs,

- tendencje rozwojowe języka prasłowiańskiego i ich rezultaty poświadczone w scs: redukcja i wokalizacja jerów, metateza, palatalizacje spółgłosek tylnojęzykowych; analiza tekstu,

- rzeczownik – charakterystyka części mowy, budowa słowotwórcza, typy deklinacji rzeczowników, wzajemne wpływy deklinacyjne, zmiany w systemie deklinacyjnym; analiza tekstu,

- zaimki i ich odmiana; analiza tekstu,

- przymiotniki – charakterystyka, odmiana prosta i złożona, odmiana i stopniowanie; analiza tekstu,

- liczebniki i ich odmiana; analiza tekstu,

- czasownik – tematy czasowników, kategoria aspektu, tryby, typy koniugacji czasowników; analiza tekstu,

- kategoria czasu, czasy przeszłe proste: imperfectum, aoryst i jego odmiany; czasy przeszłe złożone: perfectum i plusquamperfectum; czas przyszły; analiza tekstu,

- imiesłowy czynne i bierne; analiza tekstu,

- osobliwości składni; analiza tekstu,

- nowsze redakcje scs.; od staro-cerkiewno-słowiańskiego do cerkiewnosłowiańskiego; analiza tekstu.

Zalecana literatura:

Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na tle porównawczym, Warszawa 2000 (lub wydania wcześniejsze).

Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984 lub 2006.

Strutyński J., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, Kraków 1996.

Literatura uzupełniająca:

Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian, cz. I Studia, cz. II Dokumenty, red. Gajek J. MIC, Górka L. SVD, Lublin 1991.

Górka L. SVD, Święci Cyryl i Metody a pojednanie, Warszawa-Lublin 2001.

Leśny J., Konstantyn i Metody. Apostołowie Słowian. Dzieło i jego losy, Poznań 1987.

Słoński S., Wybór tekstów starosłowiańskich, Warszawa 1952.

Wójtowicz M., Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- opisać dziejową rolę języka scs na tle języków słowiańskich,

- omówić najważniejsze zagadnienia gramatyki scs.,

- czytać ze zrozumieniem i dokonywać transkrypcji tekstów scs.,

- analizować krótkie fragmenty tekstu i objaśniać istotne procesy fonetyczne znajdujące odbicie w danym tekście,

- znaleźć odpowiednie leksemy reprezentatywne dla danego zagadnienia, zaklasyfikować je do odpowiedniej kategorii a następnie dokonać - odmiany przez przypadki/rodzaje/liczby/osoby/czasy,

- przetłumaczyć krótkie fragmenty tekstów,

- porównać starsze i młodsze redakcje tekstów równoległych.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, swobodne poruszanie się po wybranych zagadnieniach gramatycznych w perspektywie porównawczej, umiejętność sprawnej analizy tekstów źródłowych, umiejętność tłumaczenia krótkich fragmentów tekstu.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami zwłaszcza w zakresie analizy tekstów źródłowych.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: słabsze umiejętności analizy, niższa świadomość w obrębie wybranych zagadnień gramatycznych, słabsza umiejętność tłumaczenia krótkich fragmentów tekstu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość gramatyki scs. Swobodne czytanie tekstu źródłowego, niższa umiejętność analizy tekstów, słabsza umiejętność tłumaczenia krótkich fragmentów tekstu.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość gramatyki scs. Swobodne czytanie tekstu źródłowego, zdolność elementarnej analizy tekstu.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość gramatyki scs. Nieumiejętność analizy tekstu źródłowego.

Kryteria oceniania:

- obecność na zajęciach,

- aktywność w trakcie zajęć w ramach analizy tekstu źródłowego,

- zaliczenie kolokwium,

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu.