Historia literatury polskiej - pozytywizm i Młoda Polska

obowiązkowe

filologia polska

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- zaznajomienie studentów z ważnymi dziełami i arcydziełami literatury polskiej wraz z umiejętnością odniesienia ich do ogólnego kontekstu przemian historycznych i kulturowych,

- doskonalenie umiejętności analityczno-interpretacyjnych ze szczególnym zwróceniem uwagi na specyfikę tekstów powstałych w epokach pozytywizmu i Młodej Polski, analizę porównawczą i wartościowanie (utwory wybitne i drugorzędne; obiegi literackie),

- kształcenie umiejętności operowania kategoriami historyczno- i estetycznoliterackimi, a także posługiwania się wiedzą, umiejętnościami i kompetencjami z zakresu innych modułów kształcenia polonistycznego (w tym „Nauki pomocnicze”, „Poetyka z analizą dzieła literackiego”, „Wiedza o historycznym rozwoju polszczyzny”, „Teoria literatury”, „Literatura powszechna”),

- pogłębianie umiejętności operowania kategoriami biografii autora, epoki, prądu, stylu, gatunku literackiego, pojęć estetycznych (ironia, groteska, tragizm, realizm, symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm),

- kształcenie umiejętności samodzielnych wypowiedzi ustnych i pisemnych na temat literatury oraz kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski (obowiązkowa praca pisemna, głos w dyskusji),

- kształtowanie świadomości komparatystycznego oraz interdyscyplinarnego charakteru pozytywizmu oraz Młodej Polski w tym szczególne zwrócenie uwagi na połączenia historii literatury z historią innych sztuk (np. teatr, malarstwo, muzyka),

- budowanie wiedzy na temat procesu historycznoliterackiego,

- formowanie wrażliwości humanistycznej oraz postawy aktywnego uczestnictwa w kulturze.

II rok

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa,

metoda badawcza (dociekania naukowego), demonstracje dźwiękowe i/lub video, metody aktywizujące, praca w grupach.

5

Treści programowe dla przedmiotu:

- propozycje periodyzacji literatury polskiej lat 1864-1918; formacja, epoka, prąd,

- pozytywizm po 1864 roku – kontekst historyczny i filozoficzny, gatunki (powieść, nowela, kronika) i sylwetki twórców,

- poetyka tendencyjna, naturalistyczna i „dojrzałego” realizmu, pozytywistyczne spory o prozę fabularną,

- Młoda Polska - kontekst historyczny i filozoficzny, rodzaje i gatunki literackie, sylwetki twórców,

- liryka Młodej Polski – symbolizm, impresjonizm, preekspresjonizm, a także: modernizm, dekadentyzm, nietzscheanizm, franciszkanizm,

- dramat Młodej Polski – rola tradycji romantycznej i oddziaływanie współczesnej dramaturgii europejskiej,

- powieść Młodej Polski – odniesienie do wzorów prozy pozytywistycznej i współczesnej beletrystyki europejskiej,

- krytyka literacka w latach 1864-1918, wybitne osobowości, metody krytyczne,

- rola pozytywizmu i Młodej Polski w budowaniu tożsamości zbiorowej Polaków,

- przygotowywanie referatu historycznoliterackiego oraz prezentacji multimedialnej poświęconej wybranym zagadnieniom ideowym i/lub estetycznym literatury lat 1864-1918.

Zalecana literatura:

Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, BN I 249

A. ASNYK, Wybór wierszy

M. KONOPNICKA, Wybór wierszy

• Wybór nowel

E. ORZESZKOWA, Marta

• Nad Niemnem, oprac. J. Bachórz, BN I 292 -

• Cham, oprac. G. Borkowska, Kraków 1999, „Biblioteka Polska"

B. PRUS, Opowiadania i nowele, oprac. T. Żabski, BN I 291

• Placówka, oprac. T. Żabski, BN I 251

• Lalka, oprac. J. Bachórz, BN I 262

H. SIENKIEWICZ, Wybór nowel i opowiadań, oprac. T. Bujnicki, BN I 231

• Ogniem i mieczem, oprac. B. Mazan, Wrocław 1990, „Nasza Biblioteka"

• Bez dogmatu, oprac. T. Bujnicki, BN I 301

A. SYGIETYŃSKI, Wysadzony z siodła

A. ŚWIĘTOCHOWSKI, Dusze nieśmiertelne, oprac. S. Sandler, BN I 165

Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, BN I 212

W. BERENT, Próchno, oprac. J. Paszek, BN I 234

J. KASPROWICZ, Wybór poezji, oprac. J.J. Lipski, wyd. 2, BN I 120

T. MICIŃSKI, Poezje, oprac. J. Prokop, Kraków 1984

S. PRZYBYSZEWSKI, Wybór pism, oprac. R. Taborski, BN I 190

W. REYMONT, Chłopi, oprac. F. Ziejka, BN I 279

J. A . KISIELEWSKI, Dramaty, opr. J. Taborski, BN I 196 (jeden z dramatów do wyboru)

G. ZAPOLSKA, Żabusia – Ich czworo, opr. T. Weiss, BN I 219 (jeden z dramatów do wyboru)

L. STAFF, Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, BN I 181

K. TETMAJER, Poezje wybrane, oprac. J Krzyżanowski, BN I 123

S. WYSPIAŃSKI, Wesele, oprac. J. Nowakowski, BN I 218

• Wyzwolenie, oprac. A. Łempicka, BN I 200

• Warszawianka. Lelewel. Noc listopadowa, oprac. J. Nowakowski, BN I 193

S. ŻEROMSKI, Wybór opowiadań, oprac. A. Hutnikiewicz, BN I 203

• Ludzie bezdomni, oprac. I. Maciejewska, BN I 254

Opracowania (dwie pozycje obowiązkowe):

H. MARKIEWICZ, Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986 lub wyd. nast.

M. PODRAZA-KWIATKOWSKA, Literatura Młodej Polski, Warszawa 1992 lub wyd. nast.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie epok pozytywizmu i Młodej Polski, a także zreferować ich problematykę oraz kształt estetyczny z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej,

- analizować, interpretować i wartościować teksty literackie reprezentatywne dla epok pozytywizmu i Młodej Polski z wykorzystaniem podstawowej wiedzy z zakresu wybranych teorii i metodologii badań literackich oraz odróżniać najważniejsze historyczne systemy komunikacji literackiej (w tym obiegi literackie, formy gatunkowe, struktury podawcze, języki artystyczne),

- rozpoznać i scharakteryzować kluczowe idee filozoficzne i estetyczne stymulujące rozwój literatury oraz kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski,

- posługiwać się wiedzą o ważnych wydarzeniach i zjawiskach z zakresu historii Polski i wyjaśnić ich wpływ na genezę i problematykę utworów literackich oraz na rozwój kultury polskiej okresu pozytywizmu i Młodej Polski,

- dokonać periodyzacji literatury epok pozytywizmu i Młodej Polski, umieścić ją w szerszym kontekście kulturowym i formułować na tej podstawie wnioski,

- dostrzec związki literatury, kultury i sztuki epok pozytywizmu i Młodej Polski z literaturą, kulturą i sztuką powszechną,

- samodzielnie zrealizować proste zadanie badawcze (z zastosowaniem w praktyce podstawowych elementów historycznoliterackiej procedury badawczej, takich jak dobór i analiza źródeł, rozpoznanie stanu badań, zdefiniowanie i analiza problemu poznawczego, skonstruowanie spójnego wywodu argumentacyjnego, sformułowanie wniosków) z wykorzystaniem wiedzy o literaturze epok pozytywizmu i Młodej Polski,

- operować informacją naukową ( w tym wyszukiwać, analizować, oceniać i selekcjonować informacje dotyczące literatury epok pozytywizmu i Młodej Polski, dobierać właściwe edycje tekstów, posługiwać się słownikami i kompendiami literaturoznawczymi, bibliotekami cyfrowymi) oraz zastosować ją w konkretnym kontekście zawodowym,

- operować pisemną formą wypowiedzi naukowej, napisać referat historycznoliteracki, a także przygotować wystąpienie w dyskusji, przedstawić (również w formie prezentacji multimedialnej) i uzasadnić swoje stanowisko z wykorzystaniem poglądów innych autorów,

- pracować w zespole wedle celów i wskazówek formułowanych przez kierownika zespołu,

- wyjaśnić rolę literatury i kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski w budowaniu tożsamości zbiorowej, więzi społecznych oraz wykorzystać tę kompetencję w osobistym, angażującym etyczną wrażliwość udziale w różnych formach życia zbiorowego (w tym we własnej pracy), a także w pielęgnowaniu dziedzictwa kulturowego Europy, Polski i Wielkopolski.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość głównych zagadnień związanych z historią literatury polskiej pozytywizmu i Młodej Polski, wysokie umiejętności analityczne i interpretacyjne, bardzo dobra znajomość kontekstów historycznych, filozoficznych i estetycznych.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość zagadnień związanych z historią literatury polskiej pozytywizmu i Młodej Polski, zadowalające umiejętności analityczne i interpretacyjne, zadowalająca znajomość kontekstów historycznych, filozoficznych i estetycznych.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość zagadnień związanych z historią literatury polskiej pozytywizmu i Młodej Polski, zadowalające umiejętności analityczne i interpretacyjne, zadowalająca znajomość kontekstów historycznych, filozoficznych i estetycznych, jednak wymagająca np. zadawania pytań pomocniczych przez osobę egzaminującą.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość zagadnień związanych z historią literatury polskiej pozytywizmu i Młodej Polski, niezadowalające umiejętności analityczne i interpretacyjne, niezadowalająca znajomość kontekstów historycznych, filozoficznych i estetycznych.

Kryteria oceniania:

- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej),

- wartość merytoryczna i kształt estetyczny pracy pisemnej,

- wartość merytoryczna i projekt prezentacji oraz sposób jej przedstawienia,

- sprawność analityczno-interpretacyjna,

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.