Metodyka nauczania - spec. nauczycielska
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 03-MET-22PDL |
Kod Erasmus / ISCED: |
05.1
|
Nazwa przedmiotu: | Metodyka nauczania - spec. nauczycielska |
Jednostka: | Instytut Filologii Polskiej |
Grupy: |
E-learning - przedmioty Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej Moodle - przedmioty Szkoły Nauk o Języku i Literaturze Przedmioty obowiązkowe dla spec. nauczycielskiej (studia licencjackie) |
Punkty ECTS i inne: |
2.00
LUB
3.00
(zmienne w czasie)
|
Język prowadzenia: | język polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Kierunek studiów: | filologia polska |
Poziom przedmiotu: | I stopień |
Cele kształcenia: | Cele modułu kształcenia: - funkcjonalne wykorzystywanie wiedzy na temat zasad, teorii i praktyk właściwych dla metodyki nauczania literatury i języka polskiego w szkole podstawowej i przełożenie tej wiedzy na konkretne działania dydaktyczne, - wykorzystywanie terminologii stosowanej w dydaktyce przedmiotowej, ustaleń naukowych w zakresie przedmiotu oraz reguł opisu i oceny działań dydaktycznych w procesie projektowania, urzeczywistniania i ewaluacji procesu kształcenia, - rozwijanie umiejętności integrowania wiedzy z różnych dziedzin, m.in. literaturoznawstwa i językoznawstwa, psychologii, pedagogiki ogólnej oraz jej wykorzystania w szkolnej praktyce, - przygotowanie studentów do samodzielnego projektowania procesu dydaktycznego w szkole podstawowej, - ukazywanie mechanizmów sprzyjających wyzwalaniu dydaktycznej kreatywności i innowacyjności oraz projektowanie działań będących świadectwem kreatywności i innowacyjności, - kształtowanie zdolności do dydaktycznej autorefleksji oraz rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia metodycznego. |
Rok studiów (jeśli obowiązuje): | II rok |
Metody prowadzenia zajęć umożliwiające osiągnięcie założonych EK: | Dyskusja, praca z tekstem, rozwiązywanie zadań, metoda ćwiczeniowa, metoda projektu, pokaz i obserwacja, praca w grupach, przygotowywanie projektu lekcji, przygotowywanie fragmentu planu dydaktycznego (cyklu lekcji), analiza metodyczna obserwowanej lekcji. |
Nakład pracy studenta (punkty ECTS): | 2 |
Pełny opis: |
Treści programowe dla przedmiotu: 1. Interpretowanie tekstów literackich na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej: a) formułowanie celów interpretacji, b) organizowanie procesu rozwijania umiejętności analizy i interpretacji tekstów, ich aplikacja w praktyce edukacyjnej oraz analizowanie osiągniętych rezultatów, c) projektowanie działań osłabiających wpływ barier odbioru i innych trudności na proces interpretacji dzieł literackich, d) projektowanie lekcji z zakresu kształcenia literacko-kulturowego, e) organizowanie pracy z dłuższym tekstem – czytanie całości poprzez fragmenty, f) wykorzystywanie kontekstów w projektowaniu procesu interpretacji oraz w szkolnej praktyce, g) wykorzystywanie w procesie projektowania lekcji propozycji podręcznikowych oraz wskazówek metodycznych zawartych na przykład w poradnikach czy artykułach metodycznych. 2. Rozwijanie kompetencji językowej i komunikacyjnej – lingwodydaktyka w szkole podstawowej: a) formułowanie celów kształcenia językowego, b) organizowanie procesu rozwijania sprawności językowych uczniów, ich aplikacja w praktyce edukacyjnej oraz analizowanie osiągniętych rezultatów, c) sposoby pokonywania związanych z rozwijaniem kompetencji lingwistycznych i sposoby ich pokonywania, d) projektowanie rozwiązań dydaktycznych (np. lekcji) na podstawie teorii lingwistycznych (np. teorii aktów mowy), e) wykorzystywanie w procesie projektowania lekcji propozycji podręcznikowych oraz wskazówek metodycznych (zawartych na przykład w poradnikach czy artykułach metodycznych). 3. Wykorzystywanie mechanizmów związanych z integracją oraz integrowaniem i uwzględnianie interdyscyplinarnego charakteru lekcji języka polskiego w realizacji celów kształcenia polonistycznego (humanistycznego). 4. Funkcjonalizacja treści z zakresu teorii literatury i poetyki w dydaktyce polonistycznej: a) rozwijanie kompetencji nadawczych i odbiorczych w procesie wprowadzania pojęć, b) posługiwanie się pojęciami w realizacji celów edukacji polonistycznej. 5. Rozwijanie refleksji nad tradycją i współczesnością w ramach lekcji języka polskiego w szkole podstawowej: a) podejmowanie działań służących wprowadzania uczniów w tradycję (dobre praktyki), b) podejmowanie refleksji nad współczesnością w kształceniu polonistycznym i sposoby odwoływania się do niej w procesie nauczania i uczenia się, c) włączanie kultury popularnej w proces kształcenia, d) rozwijanie kompetencji polonistycznych wobec wyzwań związanych z ekspansją mediów cyfrowych i internetu. 6. Sposoby urzeczywistniania formacyjnego wymiaru lekcji języka polskiego w szkole podstawowej: a) rozpoznawanie rzeczywistych mechanizmów podmiotowości w edukacji polonistycznej i tworzenie sytuacji dydaktycznych sprzyjających podmiotowości nauczyciela i uczniów, b) projektowanie odbioru tekstów kultury w perspektywie aksjologicznej, c) projektowanie odbioru tekstów kultury w perspektywie egzystencjalnej, d) stymulowanie świadomości obywatelskiej i patriotycznej na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej. 7. Warsztat nauczyciela polonisty: a) wizualizowanie przekazywanych treści, przygotowywanie materiałów pomocniczych, prezentacji, fragmentów wykładu oraz różnych środków dydaktycznych i ich rola w procesie kształtowania kompetencji polonistycznych, b) polonistyczne przygotowywanie uczniów do egzaminu na zakończenie szkoły podstawowej. 8. Podstawy procesu planowania procesu kształcenia (w ramach szkolnej edukacji polonistycznej): a) uwzględnianie podczas projektowania procesu kształcenia uwarunkowań wpływających na proces planowania, b) sposoby uwzględniania podstawy programowej w planie dydaktycznym, c) projektowanie cyklu lekcji. 9. Podstawy diagnozowania i oceniania: a) podstawy diagnozowania wiedzy i umiejętności z zakresu kształcenia polonistycznego, b) ocenianie - strategie, metody, typy, funkcje, skutki i sposoby komunikowania, c) ocenianie kształtujące a proces dydaktyczny. 10. Rozwijanie kompetencji kluczowych w szkolnej edukacji polonistycznej (na poziomie szkoły podstawowej): a) nauczanie zespołowe, b) indywidualizacja procesu dydaktycznego, c) wykorzystywanie w procesie edukacyjnym metody projektu, d) stymulowanie uczniów do samokształcenia i tworzenie sytuacji dydaktycznych służących motywowaniu oraz wywoływaniu zainteresowania zagadnieniami poruszanymi na lekcjach. 11. Obserwowanie i prowadzenie lekcji języka polskiego jako rozwijanie polonistycznego warsztatu metodycznego: a) uwzględnianie kryteriów oceny lekcji dotyczącej kształcenia literacko-kulturowego i językowego w procesie analizy obserwowanych lekcji (autorskich i prowadzonych przez kogoś innego), b) ocenianie rozwiązań dydaktycznych w perspektywie teorii nauczania języka polskiego. 12. Przygotowanie autorskich projektów lekcji (lub warsztatów, projektów edukacyjnych) na wyznaczony temat oraz ich autoanalizy i autoewaluacji. |
Literatura: |
Zalecana literatura: B. Chrząstowska: Lektura i poetyka (tu zwłaszcza rozdziały: Lektura w szkole; Uczeń – odbiorca; Metoda czy strategia?; O kształtowaniu pojęć). B. Chrząstowska: Program nauczania wykładnią koncepcji pedagogicznej oraz Rozkład materiału?!, w: tejże, Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego, Poznań 2009. A. Dyduchowa, B. Dyduch, M. Jędrychowska: W stronę kompetencji. W: Kompetencje szkolnego polonisty. Warszawa 1995. A. Janus – Sitarz, Komu potrzebne jest ocenianie? Wokół ewaluacji osiągnięć ucznia, [w:] Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, Kraków 2004. A. Janus-Sitarz: W poszukiwaniu czytelnika. Diagnozy, inspiracje, rekomendacje, Kraków 2016 (tu na przykład wybrane rozdziały). M. Jędrychowska, Konstrukcja podręcznika jako wykładnia koncepcji edukacyjnej , „Nowa Polszczyzna” 1998, nr 3. M. Jędrychowska: Lektura i kultura, Warszawa-Kraków 1994. Z. A. Kłakówna: Język polski. Wykłady z metodyki, Kraków 2016. M. Kwiatkowska-Ratajczak: Literatura popularna w edukacji: zagrożenie, potrzeba, konieczność? „Polonistyka” 2005, nr 2 lub w: Polonistyka w przebudowie. T. 2. Kraków 2005, s. 256-271. M. Kwiatkowska-Ratajczak: Od konspektu do artykułu. W: Tejże: Metodyka konkretu. Poznań 2002, s. 157-180. Uczenie metodą projektów (tu: wybrane rozdziały), red. B. D. Gołębniak, Warszawa 2002. Z. Uryga: Metody kształcenia literackiego związane z lekturą. W: Tegoż. Godziny polskiego. Warszawa-Kraków 1996. W. Wantuch: Podstawy integrowania w procesie dydaktycznym. W: Tejże: Aspekty integracji w nauczaniu języka polskiego. Kraków 2005, s. 63-108. W. Wantuch, Poezja w szkole podstawowej. Gry słów i rzeczy, Kraków 2006. Innowacje i metody. W kręgu teorii i praktyki. Podręcznik akademicki dydaktyki kształcenia polonistycznego. Pod red. Marii Kwiatkowskiej-Ratajczak. Poznań 2011. To lubię! Klasa 4. Książka nauczyciela (tu: Prezentacja koncepcji, s.9-54), Kraków 1999 oraz wybrane projekty lekcji z zakresu kształcenia językowego z Książki ucznia (dla klasy 4). W. Żuchowska, Opowieści za Narni czyli Wielka Podróż. Lew Czarownica i stara szafa, Kraków 2000 lub E. Korulska, Hobbit czyli Wielka Przygoda z lekturą, Kraków 1998. Wybrane artykuły metodyczne dotyczące wyszczególnionych w module treści kształcenia (np. z „Polonistyki”, Polonistyki. Innowacji”, „Nowej Polszczyzny”, „Polonistycznego Postscriptum”). Materiały ze stron internetowych instytucji oświatowych zajmujących się ewaluacją oraz ocenianiem (np.: arkusze egzaminacyjne, raporty ze sprawdzianów i egzaminów, prezentacje dotyczące oceniania zewnętrznego i wewnętrznego, oceniania kształtującego, zadań na egzaminach): www.men.gov.pl, www.cke.amu.edu.pl, www.ceo.org.pl, www.ptde.org.pl , www.npseo.pl |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka: - zna treść podstawowych dokumentów oświatowych (zwłaszcza podstawy programowej do języka polskiego) i umie wykorzystać je w praktyce zawodowej, - kompetentnie posługuje się terminologią stosowaną w dydaktyce przedmiotowej w celu analizy rozmaitych rozwiązań metodycznych; potrafi przeanalizować i zinterpretować praktyczne propozycje i realizacje w perspektywie przyświecającej im koncepcji oraz teorii dydaktycznej, - potrafi dostosować metody, treści, zasady i formy nauczania do zadań przedmiotu oraz do potrzeb intelektualnych i emocjonalnych uczniów i ich indywidualnych predyspozycji, - potrafi zaplanować proces kształcenie sprawności lingwistycznych uczniów oraz proces kształcenia literacko-kulturowego (plan dydaktyczny, cykl lekcji, projekt pojedynczej lekcji) oraz ocenić edukacyjną efektywność tych działań, - potrafi projektować działania dydaktyczne sprzyjające samokształceniu, rozwijaniu indywidualnych zainteresowań uczniów, pokonywaniu zdiagnozowanych trudności w uczeniu się oraz rozwijaniu kompetencji kluczowych, - potrafi przeprowadzić lekcje języka polskiego (także w formie warsztatów czy projektów) oraz przedstawić metodyczną oraz merytoryczną analizę swoich i cudzych lekcji (także adresowaną do innych studentów). |
Metody i kryteria oceniania: |
Skala ocen: bardzo dobry (bdb; 5,0): zadania zaliczeniowe w pełni poprawne pod względem metodycznym, merytorycznym i językowym; czytelna i zindywidualizowana koncepcja realizacji zagadnień metodycznych wprowadzanych w każdym bloku (np. interesujące konteksty i treści, ciekawa struktura projektowanych działań dydaktycznych); poprowadzenie lekcji języka polskiego na bardzo dobrym poziomie metodycznym, merytorycznym i językowym; trafna ocena danego pomysłu dydaktycznego, konspektu własnej i cudzej lekcji, obserwowanej lekcji uwzględniająca ich poziom metodyczny, merytoryczny i językowy itp.; krytyczna, zobiektywizowana samoocena własnych pomysłów dydaktycznych, konspektu lekcji, cyklu lekcji itp. uwzględniająca ich poziom metodyczny, merytoryczny i językowy oraz wnioski wynikające z praktycznej ich realizacji; bardzo dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur oraz ich funkcjonalne wykorzystanie podczas realizacji zadań zaliczeniowych i zadań cząstkowych. dobry plus (+db; 4,5): student/studentka zasadniczo spełnia wymagania na ocenę 4,0, ale sporadycznie i częściowo udaje się mu/jej spełnić również kryteria wymagane na ocenę 5,0. dobry (db; 4,0): zadania zaliczeniowe poprawne pod względem metodycznym, merytorycznym i językowym (dopuszczalne sporadyczne usterki); czytelna koncepcja realizacji zagadnień metodycznych wprowadzanych w każdym bloku tematycznym (np. odpowiednie konteksty i treści, ciekawa struktura projektowanych działań dydaktycznych) – dopuszczalne są sporadyczne naruszenia spójności proponowanych działań; poprowadzenie lekcji języka polskiego na dobrym poziomie metodycznym, merytorycznym i językowym; dopuszczalne są sporadyczne usterki metodyczne, np. naruszenie spójności lekcji, komplementarności zadań, operowanie trudnym słownictwem itp.; odpowiednia ocena danego pomysłu dydaktycznego, konspektu lekcji, artykułu metodycznego uwzględniająca ich poziom metodyczny, merytoryczny i językowy - dopuszczalne drobne usterki, np. dominacja tonu sprawozdawczego nad analitycznym, sporadyczne pominięcia odwołań do literatury przedmiotu; trafna samoocena własnych pomysłów dydaktycznych, konspektu lekcji, cyklu lekcji itp. uwzględniająca ich poziom metodyczny, merytoryczny i językowy oraz wnioski wynikające z praktycznej ich realizacji; dobra znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur oraz ich funkcjonalne wykorzystanie podczas realizacji zadań zaliczeniowych i zadań cząstkowych. dostateczny plus (+dst; 3,5): student/studentka zasadniczo spełnia wymagania na ocenę 3,0, ale sporadycznie i częściowo udaje się mu/jej spełnić również kryteria wymagane na ocenę 4,0. dostateczny (dst; 3,0): zadania zaliczeniowe w zasadzie poprawne pod względem metodycznym, merytorycznym i językowym (ewentualne błędy/usterki metodyczne lub merytoryczne nie wypaczają założonych w zadaniu celów); czytelna, ale odtwórcza i mało samodzielna koncepcja realizacji zagadnień metodycznych wprowadzanych w każdym bloku tematycznym (np. poprawne konteksty i treści, schematyczna struktura projektowanych działań dydaktycznych); poprowadzenie lekcji języka polskiego na możliwym do zaakceptowania poziomie metodycznym, merytorycznym i językowym – dopuszczalne są usterki metodyczne, np. naruszenie spójności lekcji, komplementarności zadań, operowanie zbyt trudnym lub zbyt kolokwialnym słownictwem itp.; powierzchowna (np. dominacja tonu sprawozdawczego, pominięcie odwołań do literatury przedmiotu) ocena cudzego pomysłu dydaktycznego, konspektu lekcji, artykułu metodycznego uwzględniająca ich poziom metodyczny, merytoryczny i językowy; wybiórcza samoocena własnych pomysłów dydaktycznych, konspektu lekcji, cyklu lekcji itp.; pomijanie jednego/dwóch z elementów oceny, np. poziomu metodycznego, merytorycznego bądź językowego, abstrahowanie od wniosków wynikających z praktycznej ich realizacji; dostateczna znajomość zagadnień teoretycznych i zalecanych lektur oraz ich sporadyczne wykorzystanie podczas realizacji zadań zaliczeniowych i zadań cząstkowych. niedostateczny (ndst; 2,0): student/studentka nie spełnia kryteriów na ocenę dostateczną. |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2020/2021" (zakończony)
Okres: | 2021-03-01 - 2021-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CW
CW
CW
CZ CW
CW
CW
PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Anita Gis, Aneta Grodecka, Beata Gromadzka, Jerzy Kaniewski, Krzysztof Koc, Paulina Słoma | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie z notą
Ćwiczenia - Zaliczenie z notą |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/2022" (zakończony)
Okres: | 2022-02-24 - 2022-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CW
CZ CW
CW
PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Anita Gis, Aneta Grodecka, Jerzy Kaniewski | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie z notą
Ćwiczenia - Zaliczenie z notą |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/2023" (zakończony)
Okres: | 2023-02-27 - 2023-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CW
CW
CW
CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Anita Gis, Maria Kwiatkowska-Ratajczak, Anna Podemska-Kałuża | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie z notą
Ćwiczenia - Zaliczenie z notą |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/2024" (w trakcie)
Okres: | 2024-02-26 - 2024-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CW
CW
CW
CW
CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | (brak danych) | |
Prowadzący grup: | Beata Gromadzka, Jerzy Kaniewski, Krzysztof Koc, Anna Podemska-Kałuża | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie z notą
Ćwiczenia - Zaliczenie z notą |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.