Laboratorium literatury: XX wiek

obowiązkowe

filologia polska

II stopień

Cele modułu kształcenia:

Warsztaty historycznoliterackie realizowane w trybie wykładów i autorskich ćwiczeń konwersatoryjnych poświęconych literaturze XX wieku. Celem zajęć jest rozwijanie umiejętności interpretacji zjawisk literackich (w ich konkretności i złożoności, jak również w relacji z innymi zjawiskami literackimi i kulturowymi), budowanie wiedzy na temat przebiegu procesu rozwojowego literatury oraz kultury (również w perspektywie ich „długiego trwania”), kształcenie kompetencji literaturoznawczych (w tym umiejętności zastosowania w procedurach lekturowych świadomie wybranych i adekwatnych narzędzi poznawczych). Metodą realizacji tych zadań jest wspólna – prowadzącego i uczestników – praca z literaturą: analiza i interpretacja dzieła literackiego, dyskusja nad starannie wybranymi przykładami i reprezentatywnymi dla całości fragmentami procesu historycznoliterackiego.

UWAGA!

Wykłady i zajęcia zostają podzielone przez prowadzącego na 5-6 mikromonograficznych cykli (po 2-3 spotkania każdy), sproblematyzowanych wokół dominant tematycznych, charakterystycznych dla tendencji rozwojowych literatury XX wieku. Prowadzący w ramach autorskiego programu (w porozumieniu ze studentami) wybiera tematy kluczowe cykli spośród osiemnastu pól problemowych wskazanych poniżej w tabeli „Treści problemowe”.

II rok

Znajomość lektur obowiązkowych z kursu Historii literatury polskiej po 1918 roku na studiach licencjackich. Podstawy wiedzy z zakresu historii Polski i historii powszechnej XX wieku. Znajomość treści problemowych przedmiotów: Laboratorium literatury XII-XVIII wieku oraz Laboratorium literatury XIX wieku.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda badawcza (dociekania naukowego), metoda warsztatowa, metoda projektu, praca w grupach.

10

Treści programowe dla przedmiotu:

- awangarda i awangardyzm,

- klasycyzm nowoczesny,

- programowość, metaliterackość, autotematyzm,

- katastrofizm i utopizm,

- psychologizm w literaturze,

- historia, historyzm i powieść historyczna jako zjawiska i problemy literatury po 1918 roku,

- literatura i kultura popularna,

- krytyka literacka i spory krytycznoliterackie okresu międzywojennego i powojennego,

- literatura wobec wojny, okupacji i Zagłady,

- literatura powojenna wobec tradycji literackiej,

- przełomy polityczne a literatura i życie literackie,

- procesy i projekty emancypacyjne,

- literatura zaangażowana – literatura krytyczna,

- nostalgia, pamięć, wygnanie jako problemy literatury powojennej w kraju i na emigracji,

- absurd, groteska, ironia, satyra,

- literatura faktu, reportaż i formy pokrewne,

- wielokulturowość i wieloetniczność w literaturze,

- literatura a gender.

Zalecana literatura:

Kompendia:

Słownik literatury polskiej XX wieku, pod red. A. Brodzkiej i in., Wrocław 1992.

Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław, 1997.

Kwiatkowski J., Dwudziestolecie międzywojenne, Warszawa 2002.

E. Balcerzan, Poezja polska w latach 1918-1939, Warszawa 1996.

E. Balcerzan, Poezja polska w latach 1939-1968, Warszawa 1998.

M. P. Markowski, Polska literatura nowoczesna. Leśmian, Schulz, Witkacy. Kraków 2007.

R. Nycz, Język modernizmu. Prologomena historycznoliterackie, Wrocław 1997.

W. Bolecki, Modalności modernizmu. Studia, analizy, interpretacje, Warszawa 2012.

W. Bolecki, Poetycki model prozy w dwudziestoleciu międzywojennym. Witkacy, Gombrowicz, Schulz i inni: studium z poetyki historycznej, Kraków 1996.

S. Stabro, Poezja i historia. Od Żagarów do Nowej Fali, Kraków 2001.

P. Rodak, Wizje kultury pokolenia wojennego, Wrocław 2000.

J. Święch, Literatura polska w latach II wojny światowej, Warszawa 1997.

Wojna i postpamięć, Z. Majchrowski, W. Owczarski, Gdańsk 2011.

T. Drewnowski, Próba scalenia: obiegi, wzorce, style, Warszawa 1997.

H. Świda-Ziemba, Młodzież PRL, Kraków 2011.

Słownik realizmu socjalistycznego, red. Z. Łapiński, W. Tomasik, Wrocław 2004.

P. Czapliński, P. Śliwiński, Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999.

A. Legeżyńska, P. Śliwiński, Poezja polska po roku 1968, Warszawa 2000.

UWAGA!

Załącznikiem do sylabusa jest spis lektur, z którego wykładowcy wybierają teksty omawiane na zajęciach, a studenci – dodatkowe lektury na egzamin. Każdego studenta obowiązuje znajomość lektur omawianych na zajęciach oraz dziesięciu samodzielnie wybranych tekstów, które winny korespondować z wymienionymi w sylabusie treściami problemowymi. Załączony spis lektur jest różny od propozycji na studiach licencjackich, co zapobiega powtórnemu omawianiu tych samych tekstów.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- potrafi interpretować zjawiska estetycznoliterackie charakterystyczne dla XX wieku,

- umie czytać utwory literackie w kontekstach kulturowych, społecznych, filozoficznych, a także w perspektywie innych sztuk,

- posiada świadomość historyczności i procesualności zjawisk literackich oraz kulturowych,

- potrafi czytać dzieła w trzech porządkach:

a) wydarzenia (utwór),

b) rytmu przemian historycznych, społecznych, filozoficznych i estetycznych (formacja),

c) „długiego trwania” (powiązania utworu z macierzystym kontekstem kulturowym i tradycją).

- dostrzega odmienne modalności interpretacyjne (wynikające z zastosowania w procedurach lekturowych różnych narzędzi i języków badawczych),

- posiada świadomość procesualności historii literatury.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): student posiada obszerną wiedzę na temat zjawisk estetycznoliterackich charakterystycznych dla XX wieku; posługuje się podstawową terminologią; swobodnie stosuje nabytą wiedzę w praktyce interpretacyjnej, sprawnie analizuje i interpretuje tekst literacki oraz dzieło sztuki, w razie potrzeby uruchamiając konteksty interdyscyplinarne, kulturowe, społeczne, filozoficzne wartościując oraz odwołując się do literatury przedmiotu.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): student posiada znaczną wiedzę na temat zjawisk estetycznoliterackich charakterystycznych dla XX wieku; posługuje się podstawową terminologią; dość swobodnie stosuje nabytą wiedzę w praktyce interpretacyjnej, sprawnie analizuje i interpretuje tekst literacki oraz dzieło sztuki, w razie potrzeby uruchamiając konteksty interdyscyplinarne, kulturowe, społeczne, filozoficzne, podejmując próby wartościowania oraz odwołując się do literatury przedmiotu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): student posiada zadowalającą wiedzę na temat zjawisk estetycznoliterackich charakterystycznych dla XX wieku; ze zrozumieniem posługuje się podstawową terminologią; podejmuje zazwyczaj udane próby zastosowania nabytej wiedzy w praktyce interpretacyjnej, stawia hipotezy interpretacyjne; poprawnie analizuje, interpretuje tekst literacki oraz dzieło sztuki, choć nie zawsze uruchamia istotne konteksty.

dostateczny (dst; 3,0): student posiada podstawową wiedzę na temat zjawisk estetycznoliterackich charakterystycznych dla XX wieku; na ogół poprawnie posługuje się podstawową terminologią; podejmuje po części udane próby zastosowania nabytej wiedzy w praktyce interpretacyjnej, próbuje stawiać hipotezy interpretacyjne; zazwyczaj poprawnie analizuje, interpretuje tekst literacki oraz dzieło sztuki, choć nie zawsze uruchamia istotne konteksty; rzadko podejmuje próby wartościowania; zazwyczaj poprawnie – choć w umiarkowanym zakresie – odwołuje się do literatury przedmiotu; podejmuje lekturę tekstów teoretycznych i zazwyczaj rozumie większość głównych tez.

niedostateczny (ndst; 2,0): student posiada bardzo ograniczoną wiedzę na temat zjawisk estetycznoliterackich charakterystycznych dla XX wieku; nie potrafi poprawnie posługiwać się podstawową terminologią; nie umie zastosować nabytej wiedzy w praktyce interpretacyjnej, podejmuje nieudane próby analizy i interpretacji i wartościowania; nie potrafi zrekonstruować głównych tez tekstów teoretycznych, omawianych na zajęciach.

Kryteria oceniania:

- obecność i aktywność na zajęciach,

- wartość merytoryczna wypowiedzi prezentowanych na zajęciach,

- pisemna praca (lub prace) o charakterze interpretacyjnym,

- poziom wiedzy i umiejętności zaprezentowane na egzaminie.