Żyć w fantazmacie. Film / media / nowe media jako para-religie

Punktem wyjścia proponowanych zajęć jest przekonanie, że nie istnieje konieczne i jednoznaczne rozróżnienie między religią a innymi aspektami kultury.

Na potrzeby tych zajęć przyjmujemy funkcjonalną definicję religii jako połączenia „mitu” czy też narracji tak czy inaczej światopoglądowej; zestawu wartości – wyobrażeniowych idealizacji realnego świata; i rytualnego wyrazu, łączącego oba te wymiary. W świetle tej definicji wiele aspektów współczesnej kultury popularnej ma sens religijny lub co najmniej parareligijny: funkcje religijne spełniają najwyraźniej także takie zjawiska kulturowe, których zazwyczaj nie uznajemy za część klasycznego obszaru religii. Nie należy zatem ograniczać tego, co uważamy za religię, do tego, co jest za religię zazwyczaj uznawane, skoro znaczna część współczesnej aktywności medialnej, a zwłaszcza form indywidualnego i społecznego uczestnictwa w świecie mediów spełnia te same funkcje, które historycznie / klasycznie przypisujemy religii. Zadaniem proponowanych zajęć będzie zatem analizowanie związków między tradycyjnymi wartościami religijnymi a wartościami uruchamianymi za sprawą indywidualnej i społecznej aktywności medialnej.

W ramach zajęć – po niezbędnym w prowadzeniu teoretycznym – zajmiemy się analizą przykładów takich właśnie parareligijnych aktywności medialnych.

1. Badiou A. Święty Paweł. Ustanowienie uniwersalizmu. Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2007.

2. Geertz C. Religia jako system kulturowy, w: Socjologia religii. Antologia tekstów, wybór W. Piwowarski, Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2012.

3. Giles K. Zemsta Boga. Religijna rekonkwista świata. Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2010.

4. Kracauer S. Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości. Słowo/ Obraz/ Terytoria 2008.

5. Lyden J. C. Film as Religion: Myths, Morals, and Rituals. New York University Press 2003.

6. Janion M., Projekt krytyki fantazmatycznej. W: Zło i fantazmaty. Prace wybrane, t. 3, Universitas 2001.

7. Johnston R.K., Theological Approaches. W: J.C. Lyden (red.), The Routledge Companion to Religion and Film, Routledge, 2011.

8. Plate S. B. Religion and Film: Cinema and the Recreation of the World, Columbia University Press 2009; second edition edition 2017.

9. Sierocki R. Beatyfikacja 2011. Religia i popkultura. W: Kulturowo-polityczny AVATAR. Kultura popularna jako obszar konfliktów i wzorców społecznych. Oficyna Naukowa 2013.

10. Žižek S. Kukła i karzeł. Pewersyjny rdzeń chrześcijaństwa. Branta 2008.

11. Žižek S. Kruchy absolut. Czyli dlaczego warto walczyć o chrześcijańskie dziedzictwo. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.

12. Žižek S. Wzniosły obiekt ideologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2001.