Polityczne geografie wiedzy. Muzułmańscy renegaci, krytyka islamu i kwestia samokolonizacji

Przedmiotem zajęć będzie analiza pewnych form "krytyki islamu", która artykułowana jest przez osoby wywodzące się ze społeczności muzułmańskich. Krytyka ta na ogół uzyskuje ogromną popularność w krajach Zachodu, jej głosiciele stają się nagradzanymi autorami i nierzadko osiągają status powszechnie znanych osobowości medialnych, czasami z sukcesem wchodząc w świat zachodniej polityki. Jeden z głównych zarzutów, jakie są wobec nich wysuwane głosi, iż propagując anty-islamskie dyskursy i wykorzystując do ich legitymizowania swoją pozycję "insiderów" osoby te w istocie zasilają rozwijającą się w społeczeństwach zachodnich islamofobię i wspierają wrogą wobec muzułmanów politykę imigracyjną.

Punktem wyjścia zajęć będzie wieloaspektowa problematyzacja anty-islamskich dyskursów proponowanych przez "muzułmańskich renegatów" a także socjologiczna, kulturoznawcza i filozoficzna analiza pozycji podmiotowych, które zajmują oni w polu przecinających się osi władzy wyznaczonych przez podziały religijno-kulturowe, (geo)polityczne i geograficzne. W tym kontekście postawimy pytanie o to, na ile wspomniane dyskursy stanowią wartościową poznawczo krytykę a na ile reprodukują kolonialne, eurocentryczne sposoby postrzegania islamu i tym samym mogą być zaklasyfikowane jako forma intelektualnej "samokolonizacji" dokonywanej przez ich głosicieli. Odpowiedź na to pytanie będzie wymagała zastanowienia się nad specyfiką "geografii wiedzy" dotyczącej islamu i pokazania ogromnej roli, jaką w wytwarzaniu, legitymizowaniu i upowszechnianiu tej wiedzy ma usytuowanie geograficzne, polityczne i instytucjonalne. W trakcie zajęć przeanalizujemy dyskursy "muzułmańskich renegatów" w perspektywie wspomnianej "geografii wiedzy" a następnie pokażemy różnorodność paradygmatów, w ramach których wiedza o islamie jest tworzona. Będą nas interesowały, z jednej strony, dominujące formy tej wiedzy utrwalone w zachodniej nauce, zwłaszcza w takich dyscyplinach i obszarach badawczych jak orientalistyka, arabistyka czy studia bliskowschodnie, z drugiej - zarówno zachodnia krytyka tych dyscyplin (np formułowana na gruncie teorii postkolonialnej), jak i przykłady dyskursów na temat islamu tworzone w świecie niezachodnim. Zajęcia zakończymy pytaniem o to, jakie warunki muszą być spełnione, aby wiedza na temat islamu formułowana z pozycji "(post)muzułmańskich" mogła uniknąć zarzutu "samokolonizacji".

Boulalem Sansal Nasz ojciec esesman i męczennik, Dialog, Warszawa 2012.

Ali Ayan Hirshi Heretyczka, Świat Książki, Warszawa 2016.

Irshad Manji Kłopot z islamem. Przeł. M. Świerkocki, Cyklady Warszawa 2005.

Azar Nafisi, Czytając Lolitę w Teheranie. Przeł. I. Nowicka, J. Pierzchała. Świat książki Warszawa 2005.

Piotr Ibrahim Kalwas Egipt: haram halal, Dowody na Istnienie, Warszawa 2015.

Saba Mahmood "Religia, feminizm i imperium: nowe ambasadorki islamofobii" Praktyka Teoretyczna 4(26) 2017.

Hamid Dabashi "Native informers and the making of the American empire" Al-ahram 1 - 7 June 2006

Issue No. 797.