Społeczne aspekty turystyki i podróżowania

Celem zajęć jest przedstawienie studentom najważniejszych socjologicznych koncepcji podróżowania i turystyki, społecznych skutków masowej mobilności przestrzennej, oraz współczesnych form spędzania czasu wolnego związanych z turystyką.

1. Wstęp – Podróżowanie i turystyka, definicje i rodzaje turystyki.

Mobilność społeczna na przestrzeni wieków (handel, podboje, pielgrzymki, edukacja, turystyka); podróżowanie jako forma kontaktu międzykulturowego, metafizyka podróżowania, podróżnik jako obcy w lokalnej społeczności.

• Mączak A. (1980), Społeczność podróżujących, Wielkie oczekiwania i codzienne wrażenia, w: Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII w., wyd. PIW, Warszawa, ss. 139-172, 288-295,

• MacCannell D. (2002), Zwiedzanie a struktura społeczna, w: Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, wyd. Muza, Warszawa, ss. 61-88,

• Margis C., O podróżowaniu, w: Zeszyty Literackie, nr 93, 2006 nr 1, ss. 55-65,

• Wieczorkiewicz A. (2008), Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podrόży, wyd. Universitas, Krakόw,

2. Migracje zarobkowe a turystyka.

Polskie migracje współczesne, migracje i zmiana społeczna, koncepcja transferów społecznych, współczesne migracje w Europie.

• J.Eade, S.Drinkwater, M.Garapich, Class and Ethnicity - Polish immigrants in London, CRONEM, 2007

• Goldin Ian, Cameron Geoffrey, Balarajan Merra, (2011), Exceptional People. How Migration Shaped Our World and Will Define Our Future, Princeton University Press, Princeton and Oxford

• Golka Marian, (2012), Cywilizacja współczesna i globalne problemy, Oficyna Naukowa, Warszawa

• Migracja – wyzwanie XXI wieku, (red.) Maciej St. Zięba, Lublin 2008

• Ministerstwo Gospodarki. Departament Analiz i Prognoz, 2007, Wpływ emigracji zarobkowej na gospodarkę Polski

3. Turystyka kulturowa, ekstremalna, miejska i inne nowe rodzaje turystyki

Globalizacja i jej skutki globalizacji dla turystyki, ekonomiczny, społeczny i kulturowy wymiar globalizacji w turystyce (kulturowe ograniczenia podróżowania), przykłady międzynarodowych inicjatyw zmniejszających negatywne skutki turystyki

• Metodologia badań turystów zagranicznych. Wstępne założenia metodologiczno-organizacyjne, publikacja Instytutu Turystyki, Warszawa, październik 2004,

• Skalska T., (2004), Aktualne trendy w europejskich badaniach nad zagranicznym ruchem turystycznym, w: Metodologia badań turystów zagranicznych. Wstępne założenia metodologiczno-organizacyjne, publikacja Instytutu Turystyki, Warszawa, październik 2004,

• Swarbrooke J., Horner S, (1999), Consumer Behaviour in Tourism, Reed Educational and Professional Publishing Ltd, Great Britain,

• www.polskihimalaizmzimowy.pl

4. Socjologiczne koncepcje turystyki, turystyfikacja.

Socjologia turystyki, turystyka kulturowa, podróżowanie i turystyka a wielokulturowość, tożsamość podróżnika, podróżowanie we współczesnym świecie, społeczne role turysty i tubylca – gościa i gospodarza, kulturotwórcza rola turystyki.

• Huizinga J., 2000, Homo ludens, PWN, Warszawa,

• MacCannell D., 2001, Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, Wyd. Literackie Muza, Warszawa.

• Nieszczerowska M., 2004, Umiejscowiona rozrywka, w: Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej, Wyd. Naukowe U AM, Poznań.

• Simmel G.(2005), Obcy, w: Socjologia, wyd. PWN, Warszawa, ss. 300-304,

• Woźniak A., Isański J., (2012), Turystyka a nauki społeczne, w: Kazimierczak M. (red.) Turystyka w humanistycznej perspektywie, wyd. AWF Poznań

5. Badania ruchu turystycznego w Polsce i na świecie

• Dann G., Nash D., Pearce Ph., (1988), Methodology in tourism research, w: Annals of Tourism Research, vol. 15, Pergamon,

• Isański J., Podemski K. (2008), Niektóre problemy metodologiczne badań turystów i instytucji turystycznych, w: Z.Młynarczyk, A.Zajadacz (red.), Uwarunkowania i plany rozwoju turystyki. Tom II, Zasoby antropogeniczne. Krajobraz. Ruch turystyczny. Seria Turystyka i Rekreacja - Studia i Prace, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, ss. 141-149.

• Kane M.J., Tucker H., (2004), Adventure tourism: the freedom to play with reality, w: Tourist Studies 4(3), SAGE,

• Malesa E., (2004), Badania statystyczne turystyki realizowane przez GUS w świetle wymagań Unii Europejskiej, w: Metodologia badań turystów zagranicznych. Wstępne założenia metodologiczno-organizacyjne, publikacja Instytutu Turystyki, Warszawa, październik 2004,

• Metodologia badań turystów zagranicznych. Wstępne założenia metodologiczno-organizacyjne, publikacja Instytutu Turystyki, Warszawa, październik 2004,

6. Wielokulturowość i skutki rozwoju turystyki.

Turystyka jako narzędzie komunikowania międzykulturowego

• Butler Richard, (2005), Problemy miejsc recepcji turystycznej ze zrównoważonym rozwojem, w: Winiarski Ryszard i Wiesław Alejziak (red.), Turystyka w badaniach naukowych w Polsce i na świecie, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, Kraków – Rzeszów

• Edensor T. (2004), Reprezentacje narodu: szkockość a Braveheart, w: Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, ss. 181-219,

• Golka Marian, (2010), Imiona wielukulturowości, ZYSK, Warszawa

• MacCannell Dean, (1992), The tourist papers. Empty meeting grounds, Routledge, London&New York,

• Podemski Krzysztof, (2004), Socjologia podróży, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań,

• Urry John, (2000), Consuming Places, London&NY,

• Veblen T. (1998), Konsumpcja na pokaz, w: Veblen T., Teoria Klasy Próżniaczej, wyd. Muza, Warszawa, ss. 56-81,

7. Nowe technologie w turystyce.

‘Era Thomasa Cooka’ i masowa turystyka w XXI wieku, podróże zorganizowane na przełomie XX i XXI wieku, historia turystyki zorganizowanej, standardy turystyki zorganizowanej (wymiar społeczny), ilościowa charakterystyka turystyki najnowszej, paradoksy samounicestwiania turystyki; mechanizmy tworzenia i instytucjonalizacji atrakcji turystycznej, mechanizmy marketingowe kreowania atrakcji i ich wizerunku, cykl życia atrakcji turystycznej, marketing etniczności, marketing wartości społecznych, cechy atrakcji turystycznej i prognozy krótkoterminowe.

• Morin E. (2005), Kultura czasu wolnego, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 555-562,

• Bell D. (2005), Od etyki protestanckiej do postawy konsumpcyjnej, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 521-527,

8. Zagrożenia związane z rozwojem turystyki

Turystyka odpowiedzialna i turystyka luksusowa, turystyka jako narzędzie rozwoju zrównoważonego sustainable development, ciemna strona turyzmu – punkt widzenia gospodarzy, autentyczność w turystyce i indywidualnych doświadczeniach turystycznych, autentyczność zagubiona czy autentyczność porzucona, atrybuty i kategorie autentyczności atrakcji turystycznej i pamiątki turystycznej – w oczach gości i gospodarzy, instrumentalizacja autentyczności w celach komercyjnych, kulturotwórcza rola społecznego pożądania autentyczności, rekonstrukcje wydarzeń historycznych jako jeden z przejawów poszukiwania autentyczności.

• Cohen E. (2005), Turystyka i kataklizmy w badaniach naukowych: fale tsunami w południowej Tajlandii, w: Winiarski R., Alejziak W.(red.), turystyka w badaniach naukowych, wyd. AWF Kraków, ss. 87-122,

• MacCannel D. (2002), Inscenizowany autentyzm, w: Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej, wyd. Muza, Warszawa, ss. 143-169,

• 30 lat w Indiach, Pamiętniki ks. Władysława Michała Zaleskiego delegata apostolskiego, Wybór i opracowanie Izabella Rusinowa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997,

• responsible travel

http://www.responsibletravel.com/copy/responsible-tourism

• sustainable tourism

http://www.sustainabletourism.net/

• pro-poor tourism

http://www.propoortourism.org.uk

9. Przyszłość turystyki.

Prognozowanie trendów turystycznych w krótkiej i średniej perspektywie czasowej

Turystyka rodzinna, budget travel, backpacking, educational tour i long-haul journey jako sposoby młodzieży na zdobywanie wiedzy o świecie, rewitalizacja i renowacja zapomnianych i zniszczonych atrakcji, przewodnik turystyczny na tle rozwoju turystyki, współczesne formy dokumentacji i prezentacji wspomnień z podróży, wyznaczniki makdonaldyzacji we współczesnej turystyce zorganizowanej, mak-turysta i mak-atrakcja jako przykłady socjologicznych typów idealnych w turystyce, standaryzacja oczekiwań i możliwości ich zaspokajania; parki tematyczne, wodne i inne przykłady aranżacji i konsumpcji przestrzeni służącej przyciąganiu turystów, enklawy turystyczne.

• Ritzer G. (1999), Wprowadzenie do makdonaldyzacji, w: Makdonaldyzacja społeczeństwa, wyd. Muza, Warszawa, ss. 16-45,

• Barber B. (2000), Teleliteratura i parki tematyczne McŚwiata, w: Dżihad kontra McŚwiat, wyd. Muza, Warszawa, ss. 148-171,

• Baudrillard J. (2005), Precesja symulakrów, w: Symulakry i symulacja, wyd. Sic!, Warszawa, ss. 5-56,

• Strony internetowe Instytutu Turystyki w Warszawie (www.intur.com.pl),

• World Tourism Organisation (www.wto.org),

• World Travel&Tourism Council (www.wttc.org).

10. Turystyka i nowoczesność

Rodzaje konsumpcji turystycznej, konsumpcja turystyczna a zmiany powodowane w środowisku społecznym, przyrodniczym, kulturowym; pamiątka turystyczna jako cel wyjazdu, rodzaje pamiątek turystycznych.

• Bardel Michał (2006), To samo zobaczyć gdzie indziej, „Znak”, nr 7-8.

• Finlay Hugh, Everist Richard, Wheeler Tony (1996), Nepal, a Lonely Planet travel survival kit, Lonely Planet, Hong Kong,

• Hughes George (1995), Authnticity in Tourism, w: Annals of Tourism Research, vol. 22 No 4, ss. 781-803,

• Levi-Strauss Claude (1964), Smutek Tropików, PIW, Warszawa,

• Mayhew Bradley, Plunkett Richard, Simon Richmond (2000), Central Asia. Weave your way along the Silk Road, Lonely Planet, Melbourne, Oakland, London, Paris,

• Owsianowska Sabina (2003), Przekaz wartości w tekście przewodnika turystycznego, w: „Zeszyty Naukowe WSB w Poznaniu” Nr 4/2003, ss. 121-139.

• Singh Sarina, Brown Lindsay, Jones Owen Bennett, i in. (2004), Pakistan&the Karakorum Highway, Lonely Planet, Hong Kong,

• Storey Robert, Goncharoff Nicko, Harper Damian i in. (1998), China, Lonely Planet, Singapore,

Zaliczenie przedmiotu

można uzyskać na podstawie przygotowania i przedstawienia prezentacji składającej się z 15 slajdów, pokazującej jedno z poniższych propozycji:

1) przedstawienie założeń wstępnych do przygotowania użytecznej aplikacji mobilnej odwołującej się do tematyki turystycznej;

2) przedstawienie historii i stanu aktualnego prowadzonego przez siebie bloga o tematyce turystycznej;

3) przedstawienie wybranego przez siebie miejsca, wydarzenia lub innego elementu związanego z niezagospodarowanym potencjałem turystycznym

Prezentacja powinna zawierać materiały graficzne wykonane przez autorkę/autora (zdjęcia, tabele, wykresy, rysunki) oraz składać się z następujących części:

I slajd tytułowy: tytuł 2-zdania, imię i nazwisko autorki/autora

II wstęp teoretyczny, 3-4 slajdy zawierające prezentację aktualnego stanu omawianego zjawiska, definicje, nazwiska najważniejszych autorów i krótką charakterystykę ich myśli;

III przedstawienie zjawiska, 4-5 slajdów o omawianym przez siebie zjawisku

IV omówienie zjawiska, 5-6 slajdów zawierających omówienie, komentarz, rekomendacje, podsumowanie i najważniejsze wątki prezentacji

V slajd kończący, zawierający dane bibliograficzne o wykorzystanych źródłach.

Terminy:

1) ostatnie zajęcia października 2015, (nieobowiązkowa) prezentacja 2-3 slajdów z przedstawionym tematem, uzasadnieniem jego wyboru i najważniejszymi założeniami

2) ostatnie zajęcia listopada 2015, (nieobowiązkowa) prezentacja 4-5 slajdów z dotychczasowym stanem zaawansowania prac, pierwszymi ustaleniami i ew. pytaniami do dyskusji z audytorium

3) ostatnie zajęcia w styczniu 2016 lub termin dyżuru uzgodniony wcześniej z wykładowcą, obowiązkowa, prezentacja 15-minutowa z krótką dyskusją z audytorium na koniec.