Wiedza o współczesnym języku polskim

obowiązkowe

filologia polska (opcja językoznawcza)

II stopień

- systemowe: kształcenie zdolności do samodzielnej pracy, zdobywanie umiejętności zastosowania wiedzy z zakresu językoznawstwa w praktyce,

- kształcenie postawy skłaniającej do samodzielnego zgłębiania wiedzy językoznawczej,

- kształcenie umiejętności wskazywania i nazywania współcześnie zachodzących przemian językowych, tendencji ogólnych współczesnej polszczyzny, a także cech charakterystycznych poszczególnych jej odmian,

- instrumentalne: zdobywanie wiedzy z zakresu języka polskiego i jego poszczególnych odmian, najnowszych tendencji rozwojowych, wybranych zagadnień normatywnych, a także podstawowych informacji z zakresu semantyki językoznawczej, onomastyki oraz stylistyki językoznawczej i tekstologii;

- interpersonalne: nabywanie zdolności krytycznych oraz umiejętności pozwalających na interdyscyplinarnym łączeniu wiedzy językoznawczej z elementami wiedzy etnolingwistycznej, psycholingwistycznej i socjolingwistycznej.

I rok

Przedmiot (ćwiczenia i wykład) realizowany jest na I i II roku studiów - trwa trzy semestry.

Warunkiem uczestnictwa w zajęciach na II roku jest zaliczenie pierwszych dwu semestrów (zgodnie z podanymi wymaganiami).

Opis treści kształcenia:

- język polski – jego cechy, relacja względem innych języków świata

komunikacja werbalna i niewerbalna, alternatywne metody komunikacji,

- pojęcie tekstu, dyskursu i komunikacji,

- koncepcje znaczenia, semantyka a pragmatyka, relacje znaczeniowe między jednostkami leksykalnymi, konotacja i emocjonalność a składniki budujące znaczenie,

- metodologia językowego obrazu świata, prototyp i stereotyp w języku i tekście,

- wartościowanie w języku i tekście,

- perswazja i manipulacja w różnych tekstach,

- onomastyka – perspektywa diachroniczna, onomastyka kulturowa i medialna, onomastyka literacka,

- typologie odmian językowych współczesnej polszczyzny (ze szczególnym uwzględnieniem odmian regionalnych, terytorialnych, a także funkcjonalnych),

- język a styl; stylowe odmiany języka,

- współczesne media jako miejsce dialogu,

- nowe media – nowe gatunki,

- funkcja eufemizmu i tabu językowego we współczesnej polszczyźnie,

- grzeczność językowa we współczesnej polszczyźnie.

1. E. Łuczyński, J. Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2002.

2. C. Lachur, Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole 2004.

3. R. Grzegorczykowa, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.

4. R. Przybylska, Wstęp do nauki o języku. Podręcznik dla szkół wyższych, Kraków 2003.

5. E. Jerzyk, M. Michalik, Mowa ciała jako element komunikacji niewerbalnej,

w: Komunikowanie się w marketingu, Warszawa 2004, s. 282-292.

6. S.P. Morreale, B. H. Spitzberg, J. K. Barge, Komunikacja między ludźmi. Motywacja, wiedza i umiejętności, przeł. P. Izdebski, A. Jaworska, D. Kobylińska, Warszawa 2007, s. 172-205.

7. P. Tomaszewski, Polski Język Migowy – mity i fakty, „Poradnik Językowy” 2004, z. 6, s. 59-72.

8. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2009.

9. J. Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2007.

10. R. Grzegorczykowa, Pojęcie językowego obrazu świata, w: Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1990, s. 39-46.

11. R. Grzegorczykowa, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2000.

12. Profilowanie w języku i tekście, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin 1998.

13. Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, red. J. Bartmiński, Lublin 2003.

14. J. Warchala, Horyzonty manipulacji: perswazja, manipulacja, interpretacja, w: Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin 2004.

15. K. Ożóg, Język w służbie polityki. Językowy kształt kampanii wyborczych, Rzeszów 2004.

16. K. Ożóg, Kategorie semantyczne często używane w tekstach reklamowych, w: idem, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów 2001. (wybór, np. np. s. 83-106; 239-245).

17. D. Dabert, Mowa kontrolowana. Szkice o języku publicznym w Polsce po 1989 roku, Poznań 2003. (wybór – np. s. 9-26; 69-108; 109-126)

18. A. Cieślikowa, Nazwy własne we współczesnym języku polskim, w: Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, red. W. Pisarek, Kraków 1999, s. 97-111.

19. E. Jędrzejko, Systemy onimiczne różnych języków a językowe obrazy świata: w stronę porównawczej onomastyki kulturowej , „Onomastica” XLV, Kraków 2000, s. 5-25.

20. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. E. Rzetelska-Feleszko, Warszawa – Kraków 1998.

21. A. Gałkowski, Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej: onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim, Łódź 2008

22. M. Rutkowski, K. Skowronek, Media i nazwy, 2005

23. E. Rzetelska-Feleszko, Onomastyka kulturowa, w: Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K.Skowronek, Kraków 2007, s. 57-62.

24. Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole 2001.

25. A. Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice 1987 (wybór)

26. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

27. S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 2001.

28. J. Grzenia, Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2006.

29. Dyskurs religijny w mediach, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, 2010.

30. Tabu w języku i kulturze, „Język a kultura” 2009.

31. M. Marcjanik, W kręgu grzeczności. Wybór prac z zakresu polskiej etykiety językowej, Kielce 2001.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- wskazać miejsce języka polskiego na tle innych języków świata, określić cechy i istotę języka,

- wskazać stereotypy kulturowe i kulturowe obrazy świata zawarte w języku,

- określić relację między komunikacją werbalną a niewerbalną i zależności między nimi w różnych tekstach, wskazać kulturowe aspekty komunikacji niewerbalnej,

- zinterpretować i zanalizować dowolny tekst, korzystając z różnych metodologii językoznawczych (w tym strukturalizm, pragmatyka, kognitywizm),

- poprawnie korzystać z przedstawianej na zajęciach terminologii językoznawczej,

- czytać artykuły dotyczące różnych sposobów analizy i interpretacji wybranych tekstów, dyskutując z przyjętymi założeniami; wskazywać ich zastosowanie w praktyce,

- samodzielnie zinterpretować, zanalizować i opisać wybrany problem językoznawczy w różnych tekstach kultury,

- przygotować prezentację multimedialną o charakterze teoretycznym

- powiązać wiedzę z zakresu językoznawstwa z elementami wiedzy historycznoliterackiej i teorii literatury, a także etnolingwistyki, socjolingwistyki i psycholingwistyki,

- wskazać najważniejsze tendencje współczesnej polszczyzny.

Metody oceny:

- ocena aktywności w trakcie zajęć,

- ocena prezentacji,

- pisemna praca zaliczeniowa,

- egzamin ustny.

Kryteria oceny:

- obecność na zajęciach;

- aktywny udział w zajęciach (udział w dyskusji i w pracy zespołowej);

- wartość merytoryczna i projekt prezentacji oraz sposób jej przedstawienia;

- umiejętność samodzielnej analizy i interpretacji tekstu w ramach wskazanych w treściach kształcenia problemów;

- czynne korzystanie z narzędzi opisu językoznawczego podczas opisu badanego materiału;

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach nauki przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.