Poznanie, wiedza, nauka

obowiązkowe

Studia polonistyczno-filozoficzne

I stopień

C1: Student/ka przyswaja podstawową terminologię z zakresu teorii poznania, a zwłaszcza teorii poznania naukowego.

C2: Student/ka nabywa podstawową wiedzę z zakresu metodologii oraz filozofii nauk humanistycznych w odniesieniu do wytworów nauki, jak i procedur badawczych.

C3: Student/ka poznaje podstawy procesu komunikacji językowej w nauce w ujęciu semiotycznym.

C4: Student/ka rozwija zdolność poprawnego definiowania, klasyfikowania i wyjaśniania (zastosowania narzędzi badawczych z zakresu metodologii humanistyki).

C5: Student/ka zdobywa wiedzę i wykształca umiejętności związane z oceną badań naukowych i wytworów tych badań pod względem etycznym.

III rok

Podstawowa wiedza w zakresie szeroko rozumianej logiki.

Prezentacje do wykładów są udostępniane studentom. Z literaturą przedmiotu można zapoznać się w Bibliotece Wydziału Nauk Społecznych UAM i Bibliotece Głównej UAM.

Wykład z prezentacją multimedialną.

Kontakt bezpośredni 30 h

Lektura tekstów źródłowych 30 h

Przygotowanie do egzaminu 30 h

Razem godzin: 90h

Punktów ECTS: 3

Wykład ma dostarczyć podstawowej wiedzy z zakresu poznania naukowego, wiedzy jako wytworu poznania naukowego oraz nauki rozumianej jako działalność prowadząca do uzyskania wiedzy naukowej. Omówione zostaną zagadnienia: źródeł wiedzy, granic poznania naukowego, zagadnienie prawdy, a także wiedzy o metodach badawczych i procedurach stosowanych w różnych dyscyplinach naukowych, a zwłaszcza w naukach humanistycznych.

Podstawowa terminologia z zakresu teorii poznania: źródła wiedzy, granice poznania naukowego, prawda oraz pojęcie wiedzy i wiedzy naukowej.

Podstawowe zagadnienia metodologii humanistyki w ujęciu naturalistycznym i antynaturalistycznym.

Definicje, klasyfikacja i różne odmiany wyjaśniania.

Zagadnienie intersubiektywnej komunikowalności i intersubiektywnej sprawdzalności wiedzy naukowej.

Podstawowe wytwory badań naukowych: teorie, prawa, modele, metafory, zdania sprawozdawcze.

Podstawowe kryteria demarkacji wiedzy naukowej oraz problem statusu poznawczego wytworów badań naukowych.

Aksjologiczne aspekty badań naukowych oraz etyczne problemy związane z wykorzystaniem wyników tych badań.

Kazimierz Ajdukiewicz: „Logika pragmatyczna”, Warszawa, 1975

Ted Benton, Ian Craib: „Filozofia nauk społecznych”, Wrocław, 2003

Jan Woleński: „Epistemologia”, Warszawa, 2014

Stefan Nowak: „Metodologia badań społecznych”, Warszawa, 2011

Zygmunt Hajduk: „Ogólna metodologia nauk”, Lublin, 2001

Zygmunt Hajduk: „Nauka a wartości”, Lublin, 2008

Adam Grobler: „Metodologia nauk”, Kraków, 2006

Jerzy Kmita: „Wykłady z logiki i metodologii nauk”, Warszawa, 1976

Wilhelm Dilthey: „Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych”, Gdańsk,

2004

Ernest Nagel: „Struktura nauki”, Warszawa, 1961

Max Weber: „Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań, 2004

Po odbyciu wykładów student powinien:

wymienić, zdefiniować i umieć się posługiwać podstawowymi pojęciami z zakresu teorii poznania i metodologii nauk humanistycznych;

scharakteryzować warunki intersubiektywnej komunikowalności i intersubiektywnej sprawdzalności wiedzy naukowej za pomocą pojęć z zakresu semiotyki i teorii wiedzy;

odróżniać różne koncepcje metodologii antynaturalistycznej od metodologii naturalistycznej w naukach humanistycznych;

formułować formalnie poprawne i merytorycznie trafne definicje; przeprowadzać formalnie poprawne klasyfikacje i stosować różne odmiany wyjaśniania;

odróżniać i analizować różne rodzaje wytworów badań naukowych w naukach humanistycznych;

stosować różne kryteria demarkacji wiedzy odróżniając naukę od pseudonauki i paranauki;

wykazać się umiejętnością stosowania ustaleń z zakresu aksjologii do analizy badań naukowych i ich wytworów.

Egzamin pisemny. 6 zadań.

Kryteria oceny:

5.0 – znakomita wiedza (W) i umiejętności operowania wiedzą (U): efektywna realizacja od 95 do 100% zadań;

4.5 – bardzo dobra W i U: efektywna realizacja od 85 do 95% zadań;

4.0 – dobra W i U: efektywna realizacja od 75 do 85% zadań;

3.5 – zadowalająca W i U z lukami i brakami: efektywna realizacja 65 do 75% zada;

3.0 – zadowalająca W i U ze znacznymi lukami i brakami: efektywna realizacja minimum 55% zadań.

2.0 – niezadowalająca W, U: realizacja poniżej 55% zadań

Nie dotyczy.