Poznanie, wiedza, nauka

obowiązkowe

polonistyczno-filozoficzne studia nauczycielskie

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- przekazanie Studentom wiedzy z zakresu teorii poznania, filozofii nauki, ogólnej metodologii nauk oraz wybranych problemów z zakresu etyki nauki,

- rozwinięcie u Studentów umiejętności zastosowania wybranych narzędzi filozoficznych do analizy sytuacji problemowych dotyczących praktyki naukowej i wytworów nauki,

- rozwinięcie u Studentów umiejętności oceny wartości i statusu epistemologicznego oraz metodologicznego informacji dotyczących zagadnień poznawczych (ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy naukowej),

- wyrobienie u Studentów umiejętności formułowania poglądów filozoficznych związanych z działalnością naukową (w odniesieniu do metod nauki, wytworów nauki i odpowiedzialności etycznej uczonego),

- przekazanie i ugruntowanie wiedzy dotyczącej wybranych przykładów z historii poszczególnych działów i dyscyplin nauki (case studies).

III rok

Elementarna wiedza z zakresu nauk humanistycznych i społecznych oraz umiejętności i zdolności studentów do pracy nad zagadnieniami filozoficznymi.

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda badawcza (dociekania naukowego), demonstracje dźwiękowe i/lub video, metody aktywizujące.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- podstawowa terminologia z zakresu teorii poznania z elementami słowników filozofii nauki, logiki i ogólnej metodologii nauk,

- rodzaje wiedzy: wiedza racjonalna (i jej rodzaje) vs wiedza irracjonalna,

- źródła wiedzy i granice poznania naukowego,

- metody stosowane w nauce,

- podstawowe wytwory działalności naukowej - prawa, teorie, modele, metafory,

- nauka, protonauka, paranauka i pseudonauka; problem demarkacji,

- definicje, wynikanie, wyjaśnianie, uzasadnianie twierdzeń,

- etyka w badaniach naukowych - odpowiedzialność moralna uczonego,

- społeczny wymiar nauki i znaczenie działalności naukowej.

Zalecana literatura:

Ajdukiewicz K., Zagadnienia i kierunki filozofii, Kęty – Warszawa 2004 (wybrane fragmenty).

Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa, 1975 (wybrane fragmenty).

Grobler A., Metodologia nauk, Kraków, 2006 (wybrane fragmenty).

Judycki S., O dzisiejszym stanie epistemologii, (http://www.kul.pl/files/108/O_dzisiejszym_stanie_epis.pdf), s. 1–11.

Nagel E., Struktura nauki, Warszawa, 1961 (wybrane fragmenty).

Such J., M. Szcześniak, Filozofia nauki (różne wydania).

Szynkiewicz M., Przewidywanie w nauce i przewidywanie dotyczące nauki, (w:) STUDIA OECONOMICA POSNANIENSIA 2017, vol. 5, no. 11, s. 35-50.

Materiały filmowe:

Eksperyment Milgrama – Posłuszeństwo (https://www.youtube.com/watch?v=2YdBVgEApRI).

Cicha furia - Stanfordzki eksperyment więzienny (https://www.youtube.com/watch?v=L0AwTFJQb3s).

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- posiada wiedzę o elementarnych problemach epistemologii, filozofii nauki, ogólnej metodologii nauk i etyki nauki,

- zna i rozumie wybrane pojęcia z zakresu epistemologii, filozofii nauki, ogólnej metodologii nauk i etyki nauki,

- zna i potrafi identyfikować poszczególne metody stosowane w nauce. Ma świadomość ich zakresów, możliwości oraz ograniczeń,

- ma świadomość odpowiedzialności moralnej uczonego za prowadzone przez niego badania i wykorzystanie ich wyników,

- zna i wyjaśnia podstawowe koncepcje epistemologiczne. Posiada wiedzę na temat pojęcia prawdy i wybranych definicji prawdy,

- potrafi odróżnić wiedzę naukową od innych rodzajów wiedzy racjonalnej i irracjonalnej. Potrafi identyfikować twierdzenia pseudonaukowe,

- potrafi formułować prawidłowe pod względem formalnym definicje, budować poprawne klasyfikacje i stosować różne typy wnioskowania, wyjaśniania i uzasadniania (w zależności od sytuacji problemowej).

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): aktywne uczestnictwo w zajęciach, wypowiedzi podczas zajęć z podanym uzasadnieniem, 90% poprawnych odpowiedzi podczas zaliczenia.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, 80% poprawnych odpowiedzi.

dobry (db; 4,0): dość aktywne uczestnictwo w zajęciach, 75% poprawnych odpowiedzi.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca aktywność na zajęciach, 70% poprawnych odpowiedzi.

dostateczny (dst; 3,0): wystarczająca aktywność na zajęciach, 60% poprawnych odpowiedzi niedostateczny (ndst; 2,0): znikoma aktywność na zajęciach, uzyskanie poniżej 60% poprawnych odpowiedzi, nieprzystąpienie do zaliczenia z powodów nieusprawiedliwionych (Regulamin Studiów).

niedostateczny (ndst; 2,0): znikoma aktywność na zajęciach, uzyskanie poniżej 60% poprawnych odpowiedzi, nieprzystąpienie do zaliczenia z powodów nieusprawiedliwionych (Regulamin Studiów).