Językoznawstwo współczesne (przedmiot z opcji językoznawczej)

obowiązkowe

filologia polska (opcja literaturoznawcza)

II stopień

- przekazanie niezbędnej wiedzy dotyczącej pogranicza literaturoznawczo-językoznawczego, przede wszystkim wskazanie źródeł, podstaw dyskursu oraz operatywnych narzędzi analizy i opisu współczesnych tekstów artystycznych,

- przekazanie wiedzy na temat podstawowych szkół badawczych w obrębie współczesnego pogranicza językoznawstwa i innych dziedzin humanistyki,

- rozwinięcie umiejętności analizy budowy tekstów literackich w ścisłej relacji z procesem interpretacji tekstu – wzrost lingwistycznej świadomości interpretatora,

- rozwinięcie umiejętności krytycznego czytania tekstów artystycznych z wykorzystaniem narzędzi językoznawczych,

- wyrobienie umiejętności prowadzenia dyskusji, argumentowania sądów, a także wypracowanie precyzji badawczej (szczególnie terminologicznej) – zwłaszcza przy podejmowaniu indywidualnych inicjatyw,

- rozwinięcie umiejętności komunikacji i pracy w grupie z okazywaniem szacunku wobec innych uczestników zajęć; wzmacnianie samoświadomości,

- popularyzacja gorliwego czytelnictwa oraz uczestnictwa w kulturze.

I rok

Opis treści kształcenia:

- Typologie odmian współczesnej polszczyzny: język ogólny(narodowy, etniczny, literacki), oralność – piśmienność, ograniczenia zasięgu (społeczne, chronologiczne, stylistyczne, geograficzne, sytuacyjne, biologiczne etc.).

- Kategoria tekstu. Zadania tekstologii integralnej: definicje tekstu, segmentacja, metatekst, hipertekst, intertekstualność, gatunki (wzorce), spójność.

- Semantyka tekstu (artystycznego): elementy składowe tekstów (artystycznych), przytoczenie, język tekstu artystycznego – parametry opisu, język literacki a język literatury, redakcja tekstu.

- Stylistyka, style odbioru, idiostyl: styl – charakterystyka i definicja, problem idiostylu, cecha stylowa, decorum, stylizacja, intencja odbiorcza, style odbioru.

- Antropologia słowa. Antropolingwistyka. Antropologia literatury: nowe propozycje badawcze i ich związki z językoznawczą analizą języka artystycznego, perspektywy badawcze pogranicza językoznawczego, próby interpretacyjne; onomastyka literacka.

- Lingwistyka mentalna: formalne i kognitywne aspekty zdolności językowej, gramatyka a proces poznawania i opisywania zjawisk – kategoryzacja, psycholingwistyka, socjolingwistyka i neurolingwistyka – perspektywy badawcze.

- Uzupełnienie: pragmatyka: deiktyczność, implikatura konwersacyjna, presupozycja, akty mowy, struktura konwersacyjna, dyskurs, perswazja i manipulacja.

a) Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2010,

b) Bińczyk E., Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji, Kraków 2007,

c) Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990,

d) Levinson S., Pragmatyka, Warszawa 2010,

e) Kurcz I., Psychologia języka i komunikacji, Warszawa 2005,

f) Miczka E., Kognitywne struktury sytuacyjne i informacyjne w interpretacji dyskursu, Katowice 2002,

g) Paveau M.-A., Sarfati G.-É., Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno-porównawczego do pragmatyki, Kraków 2009,

h) Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998,

i) Język a kultura, t. 12: Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne, pod red. J. Anusiewicza i J. Bartmińskiego, Wrocław 1998,

j) Tekst (w) sieci. Tekst. Język. Gatunki, pod red. D. Unickiej, Warszawa, 2009,

k) Wilkoń A., Typologia odmian współczesnej polszczyzny, Katowice 2000,

l) Witosz B., Dyskurs i stylistyka, Katowice 2009,

m) Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Lublin 2001,

n) Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- zdefiniować podstawowe terminy językoznawcze związane z rozszerzonym opisem tekstów artystycznych, potrafi wyliczyć parametry analizy tekstologicznej; umie zaprezentować

i omówić elementarną literaturę przedmiotu,

- wyjaśnić trudności wynikające z tekstologicznej analizy tekstów literackich; rozróżnia i opisuje zjawiska semantyczne mogące konstytuować specjalne porządki tekstów; potrafi zakwalifikować poszczególne tekstowe przypadki zjawisk semantycznych do odpowiednich klas analitycznych (skorelowanych z narzędziami językoznawczej analizy), umie uogólnić klasyfikowane procesy, a także zilustrować to stosownymi przykładami tekstów artystycznych,

- budować projekty interpretacyjne, stosując poznane językoznawcze narzędzia analityczne,

- przedyskutować problematyczne zjawiska tekstowe i semantyczne, umie przy tym odnieść się do perspektyw innych nauk humanistycznych (wykazać graniczność metodologiczną na wybranych przykładach),

- uzasadnić swój pogląd na projekt interpretacyjny, nawiązując przy tym do poznanej literatury przedmiotu (stanowisk badawczych),

- podjąć próbę oceny poznawanych prac badawczych i stopnia zaawansowania analitycznego w przedkładanych (w trakcie zajęć) propozycjach metodologicznych,

- odnieść się do zróżnicowanych tekstów kultury, ma przy tym świadomość dyskursywności budowanych sądów i podstaw odbioru, co wzmacnia w nim postawy społeczne (współtworzenie kultury),

- postrzegać lekturę jako indywidualne wyzwanie (wzmacnianie samoświadomości).

Metody oceniania stopnia osiągnięcia założonego efektu kształcenia:

- ocena aktywności w trakcie zajęć,

- ocena prezentacji lub projektu,

- kolokwium.

Kryteria oceniania:

- obecność na zajęciach,

- aktywność w trakcie zajęć (przygotowanie merytoryczne i udział w dyskusji),

- prace pisemne, projekty interpretacyjne lub prezentacje,

- umiejętność zaprezentowania wiedzy i umiejętności podczas kolokwium zaliczeniowego.