Metodologia badań literackich (od przełomu antypozytywistycznego)

filologia polska

literatura powszechna

II stopień

- pozyskanie wiedzy o różnorodności metod prowadzenia badań literackich

- pozyskanie wiedzy o następowaniu po sobie i współwystępowaniu różnych kierunków i szkół metodologicznych

- pozyskanie wiedzy o podstawowej terminologii oraz procedurach badawczych właściwych różnym kierunkom i szkołom metodologicznym

- pozyskanie wiedzy o związkach metod badań literackich z koncepcjami filozoficznymi i estetycznymi

- kształtowanie umiejętności rozpoznawania metod badawczych przyjmowanych w tekstach literaturologicznych

- kształtowanie umiejętności posługiwania się narzędziami właściwymi konkretnym metodom badawczym

- kształtowanie umiejętności powiązania pojęć współczesnej teorii literatury z nurtami i szkołami metodologicznymi

I rok

Wiedza z zakresu poetyki i teorii literatury; znajomość terminologii teoretycznoliterackiej, koncepcji dzieła literackiego i procesu historycznoliterackiego, podstawowych kategorii estetycznych, a także historii doktryn literackich do przełomu antypozytywistycznego

wykład

Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem 30 h

Praca własna studenta – czytanie zalecanej literatury 30 h

Praca własna studenta – przygotowanie do egzaminu 38 h

Egzamin 2 h

SUMA GODZIN 100 h

SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS DLA PRZEDMIOTU 4

Opis treści kształcenia:

- przełom antypozytywistyczny i jego hermeneutyczne konsekwencje;

- psychoanaliza w badaniach literackich;

- pragmatyzm w badaniach literackich;

- Immanentyzm – formalizm – estetyzm – awangardyzm w badaniach literackich i praktykach artystycznych po przełomie antypozytywistycznym;

- organicyzm – strukturalizm – konstruktywizm – semiologia (historia, zależności i różnice, relacje z polityką i władzą);

- dekonstrukcja i dekonstrukcjonizm w kontekście poststrukturalizmu; ich aspekt antropologiczno-społeczny;

- badania postkolonialne i badania postzależnościowe; literaturoznawstwo i struktury dominacji: literatura wobec władzy, dyskursu, wyposażenia kulturowego;

- tożsamość jako wytwór dyskursu i praktyka oporu: literaturoznawstwo wobec tożsamości płciowej (refleksja genderowa) i tożsamości seksualnej (queer);

- nowy historyzm w badaniach literackich a nauka o pamięci; metodologiczne ujęcia relacji literatury i przeszłości;

- literaturoznawstwo wobec życia: ekokrytyka, environmental critics, biokrytyka.

A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006. Z. Mitosek, Teorie badań literackich. Przegląd historyczny, Warszawa 1998 (lub wyd. nast.).

S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Warszawa, 1984.

J. Culler, Teoria literatury, przeł. M. Bassaj, Warszawa 1998.

Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, pod red. M.P. Markowskiego, R. Nycza, Kraków 2006.

Kulturowa teoria literatury. Poetyki, problematyki, interpretacje. Pod red. T. Walas, R. Nycza. Kraków 2012.

Nowe problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, pod red. H. Markiewicza i J. Sławińskiego, Kraków 1992.

Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, pod red. H. Markiewicza

i J. Sławińskiego, Kraków 1976.

Teoria badań literackich za granicą, t. 1-4, oprac. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-1986.

Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 1-3, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1970-1996.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- scharakteryzować najważniejsze współczesne teorie i metodologie literaturoznawcze, określić ich wzajemne wpływy i relacje;

- krytycznie wartościować znaczenie i przydatność różnych perspektyw badawczych w analizie i interpretacji tekstów literackich;

- dostrzec związki między nurtami badawczymi i dominującymi tendencjami w praktykach artystycznych;

- wskazać, określić i opisać w podstawowym zakresie związki i wzajemne wpływy pomiędzy filozofią, estetyką i naukami społecznymi a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi;

- powiązać pojęcia współczesnej teorii literatury z nurtami i szkołami metodologicznymi;

- stosować metody analizy i interpretacji tekstów właściwe dla wybranych tradycji, teorii lub szkół badawczych;

- określić znaczenie przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu literackiego;

- świadomie wykorzystywać pojęcia teoretycznoliterackie wypracowane na gruncie różnych stanowisk metodologicznych.

Egzamin

- wiedza i umiejętności zaprezentowane na egzaminie pisemnym

- odpowiedzi oceniane są punktowo

- warunkiem zaliczenia egzaminu jest zdobycie 50% punktów + 1

5,0 – bardzo dobra znajomość nurtów i szkół metodologicznych po przełomie antypozytywistycznym; znacząca umiejętność osadzenia ich w kontekście historycznym, wskazania ich wzajemnych relacji; wysoki poziom wiedzy n a temat powiązań teorii literatury z kontekstami metodologicznymi; wysoki stopień rozumienia znaczenia przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu; ponadprzeciętna umiejętność wskazania i opisania związków między stanowiskami filozoficznymi, estetycznymi oraz dominującymi w naukach społecznych a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi.

4,5 – jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami i nieścisłościami

4,0 – dobra znajomość nurtów i szkół metodologicznych po przełomie antypozytywistycznym; niewielkie niedociągnięcia w umiejętności osadzenia ich w kontekście historycznym, wskazania ich wzajemnych relacji; średni poziom wiedzy na temat powiązań teorii literatury z kontekstami metodologicznymi; zadowalający stopień rozumienia znaczenia przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu; zadowalająca umiejętność wskazania związków między stanowiskami filozoficznymi, estetycznymi oraz dominującymi w naukach społecznych a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi.

3,5 – zadowalająca znajomość nurtów i szkół metodologicznych po przełomie antypozytywistycznym; dopuszczalne pewne pomyłki w umiejętności osadzenia ich w kontekście historycznym, wskazania ich wzajemnych relacji; średni poziom wiedzy na temat powiązań teorii literatury z kontekstami metodologicznymi; zadowalający stopień rozumienia znaczenia przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu; niewielka umiejętność wskazania związków między stanowiskami filozoficznymi, estetycznymi oraz dominującymi w naukach społecznych a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi.

3,0 – podstawowa znajomość nurtów i szkół metodologicznych po przełomie antypozytywistycznym; niewielka umiejętności osadzenia ich w kontekście historycznym, wskazania ich wzajemnych relacji; niski poziom wiedzy na temat powiązań teorii literatury z kontekstami metodologicznymi; niski stopień rozumienia znaczenia przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu; wyraźne braki w umiejętności wskazywania związków między stanowiskami filozoficznymi, estetycznymi oraz dominującymi w naukach społecznych a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi.

2,0 - niezadowalająca znajomość nurtów i szkół metodologicznych po przełomie antypozytywistycznym; brak umiejętności osadzenia ich w kontekście historycznym, wskazania ich wzajemnych relacji; niedostateczny poziom wiedzy na temat powiązań teorii literatury z kontekstami metodologicznymi; brak rozumienia znaczenia przyjętej metody badawczej dla interpretacji tekstu; brak umiejętności wskazywania związków między stanowiskami filozoficznymi, estetycznymi oraz dominującymi w naukach społecznych a poszczególnymi nurtami badawczymi i praktykami artystycznymi.

Przykładowe pytania:

- Przełom antypozytywistyczny: założenia i nurty w obrębie zjawiska.

- Pojęcie mitu w koncepcji Barthes’a.

- Nauka o pamięci: prekursorzy, główne założenia, znaczenie dla literaturoznawstwa.