Mechanizmy akwizycji języka obcego

obowiązkowe

Podyplomowe Studia Nauczania Języka Polskiego jako Obcego

Celem modułu kształcenia jest przekazanie uczestnikom kursu wiedzy o podstawych mechanizmach psycholingwistycznych uczestniczących w procesie akwizycji, nauki i używania języka obcego oraz umiejętności posługiwania się tą wiedzą w przygotowaniu i krytycznej analizie procesu glottodydaktycznego, jak i w analizie zachowań językowych w języku obcym. Uczestnicy kursu zdobędą wiedzę ogólną, dotyczącą związków psycholingwistyki z glottodydaktyką, niektórych związków języka z kulturą, jak i bardziej szczegółową wiedzę o psycholingwistycznych podstawach funkcjonowania podstawowych podsystemów języka (system pojeć i leksykon umysłowy, system fonetyczno-fonologiczny, przetwarzanie na poziomie składniowym) oraz kluczowych cechach procesów nabywania pierwszego języka oraz nabywania lub uczenia się kolejnych. Interaktywny charakter kursu oraz rodzaj zadań przewidzianych dla uczestników pozwoli im zoperacjonalizować zdobytą wiedzę i nauczyć się stosowania jej w praktyce glottodydaktycznej.

Obszar zainteresowań psycholingwistyki i jej związki oraz znaczenie dla praktyki glottodydaktycznej.

Proces nabywania pierwszego języka. Umowne etapy i ich chronologia. Rozwój językowy a rozwój poznawczy, intelektualny i społeczny.

Wybrane zjawiska związane z nauką i nabywaniem języka obcego (dane dostarczone a dane przetworzone, transfer, fosylizacja, atrycja).

Główne podejścia teoretyczne do nabywania/uczenia się języka obcego: behawioryzm, natywizm, kognitywizm, koneksjonizm, interakcjonizm. Koncepcje Krashena.

Wielojęzyczność. Zasięg i znaczenie. Procesy submersji imersji. Odmiany wielojęzyczności. Psycholingwistyczne aspekty wychowania dziecka wielojęzycznego.

System pojęć i leksykon umysłowy. System pojęć a kultura i język. Modele dostępu leksykalnego. Rozwój leksykonu. Leksykon wielojęzyczny. Potencjalne problemy związane z nauczaniem słownictwa języka obcego.

Przetwarzanie fonetyczno-fonologiczne. Rozwój systemu fonologicznego. Zróżnicowanie fonetyczno-fonologiczne języków Uwarunkowania percepcji mowy i mówienia w języku obcym związane z systemem fonologicznym.

Przetwarzanie składniowe. Proces przetwarzania na poziomie ponadwyrazowym i jego związek ze strukturą języka rodzimego. Typowe zjawiska związane z przetwarzaniem składniowym. Konsekwencje dla nauki lub nabywania składni kolejnych języków.

Psychologiczna charakterystyka osoby uczącej się języka obcego. Funkcjonowanie pamięci i uwagi. Co czyni „dobrego ucznia”?

Wykonanie zespołowej analizy i interpretacji wybranego zjawiska językowego na podstawie wiedzy zdobytej na zajęciach. Badanie może dotyczyć wypowiedzi monologowych lub sytuacji komunikacyjnych związanych z posługiwaniem się językiem obcym.

Zespołowe przygotowanie prezentacji teoretycznej lub prezentacji wyników badania eksperymentalnego dotyczącego psycholingwistycznych aspektów nabywania, nauki oraz komunikacji w języku obcym.

Brown, H.D. 2007. Principles of Language Learning and Teaching, 5thEdition. White Plains, NY: Pearson Education.

Dąbrowska, E., Kubiński, W. (red.) 2003. Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego. Warszawa: Universitas.

Gleason, J. B., Ratner, N. B. 2005. Psycholingwistyka. Gdańsk: GWP.

Kurcz, I., Okuniewska, H. (red.) 2011. Język jako przedmiot badań psycholingwistycznych. Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka. Warszawa: SWPS Academica.

Lenneberg, E. H. 1980. Biologiczne aspekty języka [w:] Stanosz, B. (red.) Język w świetle nauki, Warszawa: Czytelnik.

Lewicka, G. 2007. Glottodydaktyczne aspekty akwizycji języka drugiego a konstruktywistyczna teoria uczenia się. ATUT.

Piaget, J. 2005. Mowa i myślenie dziecka. Warszawa: PWN.

Studenska, A. 2005. Strategie uczenia się a opanowanie języka niemacierzystego. WA Żak.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia słuchacz

Rozumie i potrafi opisać przebieg nabywania pierwszego języka, wskazać jego umowne stadia, opisać i wskazać na podstawowe podobieństwa i różnice między nabywaniem a nauką języka oraz nabywaniem języka pierwszego i uczeniem się lub nabywaniem kolejnych.

Potrafi wyjaśnić zróżnicowanie podejść do definiowania wielojęzyczności, wskazać jej podstawowe odmiany i określić, w jakich warunkach mogą się rozwinąć. Zna sposoby świadomego sterowania rozwojem dwujęzyczności, rozumie wynikające z niej potencjalne korzyści i zagrożenia.

Zna i potrafi przedstawić wybrane psycholingwistyczne opisy lub modele funkcjonowania poszczególnych podsystemów języka (dostępu leksykalnego, przetwarzania składniowego oraz fonetyczno-fonologicznego) dla języka rodzimego i oraz wskazać na różnice lub cechy szczególne w przypadku języka obcego.

Rozumie i potrafi opisać uwarunkowania związane z wpływami poszczególnych podsystemów języka rodzimego (pierwszego) na naukę lub nabywania języka obcego. Potrafi dokonać analizy w przypadku danego języka rodzimego i docelowego i przełożyć ją na praktyczne wskazania dla procesu glottodydaktycznego.

Rozumie potrzebę indywidualnego dostosowania charakteru, kierunku i celów procesu glottodydaktycznego do kręgu kulturowego, pierwszego języka oraz cech osobowości ucznia.

Na podstawie wskazówek prowadzącego potrafi dokonać analizy i interpretacji zaobserwowanego zjawiska związanego z nauką, nabywaniem lub posługiwaniem się językiem obcym, a następnie jasno i precyzyjnie przedstawić ich wyniki.

Na podstawie wskazówek uzyskanych od prowadzącego potrafi przeprowadzić proste psycholingwistyczne badanie eksperymentalne, jasno i precyzyjnie opisać i przedstawić jego wyniki.

- wiedza merytoryczna w zakresie procesów przetwarzania językowego u człowieka w kontekście nabywania pierwszego języka oraz nabywania i uczenia się języka obcego; wiedza o specyficznych zjawiskach psycholingwistycznych związanych z opanowywaniem języka obcego i posługiwaniem się nim; podstawowa orientacja w głównych teoretycznych podejściach do nabywania i uczenia się języka obcego,

- wartość merytoryczna zrealizowanego projektu o charakterze teoretycznym lub obserwacyjnym oraz projektu eksperymentalnego – jako wykładniki umiejętności zoperacjonalizowania wiedzy i posłużenia się nią w praktyce badawczej i dydaktycznej; jakość prezentacji wyników zrealizowanego projektu.