Literatura, język, władza

fakultatywne

Polonistyka w kontekstach kultury

II stopień

- zapoznanie studentów z różnymi aspektami związków oraz zależności między literaturą i językiem a polityką i władzą

- wskazanie w języku i literaturze polskiej XX i XXI wieku przykładów powyższych związków oraz zależności

- wprowadzenie teoretyczne do krytycznej analizy dyskursu

- wykształcenie umiejętności analizowania różnego rodzaju tekstów (literackich i nieliterackich) pod kątem ich związków z polityką i wpisanych w nie relacji oraz reprezentacji władzy (zwłaszcza władzy symbolicznej)

- uwrażliwienie na różne przejawy manipulacji językowej i przemocy symbolicznej

II rok

- dyskusja w grupie

- tworzenie słownika pojęć online

- elementy wykładu

- zajęcia warsztatowe (analiza i interpretacja tekstu)

3+1 (opcjonalnie za egzamin ustny)

Tematem konwersatorium „Literatura, język, władza” są związki oraz zależności między literaturą i językiem a polityką i władzą. Studia literackich przypadków z polskiej prozy, liryki, eseistyki i publicystyki XX i XXI wieku, które poświadczają takie zależności, służyć mają nauce krytycznej analizy dyskursów i symbolicznych uniwersów kultury. Wprowadzenie do analizy i interpretacji tekstów literackich stanowi lektura prac teoretycznych z zakresu filozofii kultury, teorii dyskursu, gatunków i chwytów retoryczno-perswazyjnych.

1) Stworzenie słownika pojęć związanych z problematyką zajęć (np. władza, przemoc symboliczna, dyskurs, praktyki dyskursywne, dyskurs dominujący, dyskryminacja, hegemonia, polityka, polityczność, agitacja, perswazja, propaganda, nowomowa, literatura i sztuka zaangażowana, sztuka krytyczna, hermeneutyka podejrzenia, postkolonializm, postzależność, mowa nienawiści).

2) Zarys politycznej historii literatury polskiej XX i XXI wieku.

3) Wydarzenia polityczne jako cezury w periodyzacji procesu historycznoliterackiego: 1905, 1918, 1939-45, 1956, 1968-70, 1976, 1980-81, 1989.

4) Pisarze i pisarki wobec władzy: analiza wybranych przypadków (np. futuryści, Z. Nałkowska, T. Peiper, J. Mackiewicz, A. Wat, Cz. Miłosz, A. Ważyk, Nowa Fala).

5) Gatunki (literackie i nieliterackie) a polityka (np. powieść polityczna, manifest programowy, wiersz agitacyjny, pamflet polityczny, przemówienie polityczne, list protestacyjny)

6) Analiza i interpretacja wybranych utworów literackich pod kątem wpisanych w nie relacji i reprezentacji władzy, a także manipulacji językowej i przemocy symbolicznej.

7) Podstawy krytycznej analizy dyskursu (tu np. teksty M. Foucault, P. Bourdieu, E. Saida, K. Millet, Z. Baumana, M. Głowińskiego i in.).

Listę lektur ustala prowadzący zajęcia. Powinna ona zawierać:

- ok. 7 tekstów prozatorskich (w całości lub wybranych fragmentach)

- ok. 7 utworów poetyckich

- ok. 5 tekstów nieliterackich

- ok. 10 prac teoretycznych (w całości lub wybranych fragmentach).

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student/ka potrafi:

- dostrzegać i definiować różnego rodzaju relacje między zjawiskami językowymi i literackimi a szeroko rozumianą sferą polityki i władzy;

- usytuować rozpoznane w powyższy sposób zjawiska w szerszych kontekstach medialno-kulturowych;

- analizować i interpretować konkretne teksty literackie i nieliterackie pod kątem wpisanych w nie relacji oraz reprezentacji władzy, manipulacji językowej i przemocy symbolicznej;

- przedstawiać w perspektywie historycznej najważniejsze przykłady politycznych uwikłań języka i literatury polskiej w XX i XXI wieku; -

definiować i poprawnie stosować dla celów analizy oraz interpretacji podstawowe pojęcia i metody z zakresu krytycznej analizy dyskursu;

- napisać krótkie studium (typu case study) o tematyce związanej z problematyką zajęć.

Ocena pracy wykonanej podczas zajęć warsztatowych. Opcjonalnie - egzamin ustny.