Lektorat języka polskiego: Kształcenie aktywnych sprawności językowych - pisanie

obowiązkowe

filologia polska jako obca

II stopień

Cele modułu kształcenia:

- przekazanie wiedzy z zakresu kompozycji tekstów współczesnego języka polskiego ze szczególnym uwzględnieniem tekstów użytkowych,

- przekazanie wiedzy z zakresu redakcji tekstów współczesnego języka polskiego,

- rozwinięcie umiejętności integrowania wiedzy teoretycznej o języku z praktycznym użyciem form gramatycznych,

- rozwinięcie umiejętności samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami – w tym ich językowej analizy,

- rozwinięcie umiejętności odnoszenia zagadnień z zakresu gramatyki współczesnego języka polskiego do różnorodnych tekstów użytkowych,

- rozwinięcie umiejętności poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie w języku polskim,

- stymulowanie rozwoju kompetencji aktywnych w zakresie samodzielnego tworzenia tekstów uwzględniających zróżnicowanie stylowe języka,

- stymulowanie rozwoju kompetencji leksykalnej – przede wszystkim w odniesieniu do odmian stylowych języka,

- rozwinięcie świadomości językowej, uwrażliwienie na obserwację zjawisk językowych wśród użytkowników języka,

- wypracowanie podstawowych zdolności działań pragmalingwistycznych.

I rok

Znajomość języka polskiego na poziomie B2 lub wyższym.

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa, metoda warsztatowa.

8 (4+4)

Treści programowe dla przedmiotu:

1. Zróżnicowanie współczesnego języka polskiego – wprowadzenie (kryteria; dyscypliny; podstawowe słownictwo opisu struktur i jednostek językowych):

- teksty nieoficjalne a formalne, np. list prywatny formalny i nieformalny,

- słownictwo: zdrobnienia, zgrubienia, spieszczenia.

2. Teksty oficjalne i formalne, np. list urzędowy/motywacyjny, podziękowania, skarga, podanie:

- słownictwo: role urzędnik - petent, przełożony - podwładny,

- gramatyka: wołacz; odmiana nazwisk;

- odmiana języka: styl formalny; urzędowy.

3. Małe formy podawcze, np. opis, opowiadanie:

- słownictwo: onomatopeje, słownictwo określające wrażenia zmysłowe,

- gramatyka: formy bezosobowe czasowników ("słyszało się" itp.).

- odmiana języka: styl artystyczny.

4. Teksty prasowe, np. notatki, wiadomości, komentarze prasowe, sprawozdanie:

- słownictwo: wypadki, przestępstwo,

- gramatyka: imiesłowy przysłówkowe (imiesłowowe równoważniki zdania),

- odmiana języka: dyskurs medialny (styl dziennikarski).

5. Teksty reporterskie/eseje:

- słownictwo: relacje społeczne,

- gramatyka: czasowniki z prefiksami nadającymi im szczególne znaczenie (np. prze-), czasowniki ruchu,

- odmiana języka: styl potoczny (neutralny), styl artystyczny.

6. Relacja, dialog/kłótnia:

- słownictwo: relacje rodzinne i towarzyskie, wulgaryzmy,

- gramatyka: słowotwórstwo/derywacja (tu szczególnie rzeczowniki odprzymiotnikowe – np. głupota; formy augmentatywne),

- odmiana języka: styl potoczny (nacechowany), styl artystyczny (stylizacja wypowiedzi na język mówiony).

7. Teksty użytkowe, np. instrukcja obsługi:

- słownictwo: środki lokomocji,

- gramatyka: składnia - układ linearny wypowiedzeń,

- odmiana języka: styl nieformalny.

8. Teksty stylizowane (gra z konwencją językową):

- słownictwo: archaizmy, dialektyzmy,

- gramatyka: tryb rozkazujący,

- odmiana języka: styl biblijny.

9. Reklamy, slogany, opis oferty:

- słownictwo: handel, homonimy (homogramy, homofony),

- gramatyka: stopniowanie przymiotników,

- odmiana języka: styl nieformalny, dyskurs medialny.

10. Recenzje:

- słownictwo: film, teatr, telewizja, książka,

- gramatyka: synonimia syntaktyczna,

- odmiana języka: styl publicystyczny, dyskurs medialny.

11. Wywiad:

- słownictwo: podróże i edukacja,

- gramatyka: odmiana zaimków osobowych, wskazujących, dzierżawczych,

- odmiana języka: styl publicystyczny, dyskurs medialny.

12. Nota biograficzna/życiorys:

- słownictwo: edukacja i zawody,

- gramatyka: miejscownik,

- odmiana języka: styl popularnonaukowy.

13. Teksty naukowe, np. abstrakt, artykuł (fragment):

- słownictwo: terminy (wybrane z zakresu dyscyplin i subdyscyplin obecnych w programie studiów),

- gramatyka: strona bierna,

- odmiana języka: styl naukowy.

Zalecana literatura:

Akty i gatunki mowy, pod red. J. Bartmińskiego, S. Niebrzegowskiej-Bartmińskiej, J. Szudry.

Wielki słownik ortograficzny PWN (wydanie najnowsze).

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (wydanie najnowsze).

Słownik frazeologiczny PWN, oprac. A. Kłosińska, Warszawa 2011.

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001.

Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, praca zbiorowa pod red. K. Kłosińskiej, wyd. nowe, zmienione Warszawa 2014.

Jak pisać i redagować. Poradnik redaktora. Wzory tekstów użytkowych, praca zbiorowa, PWN, Warszawa 2009.

Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, praca zbiorowa pod redakcją E. Malinowskiej. J. Noceń. U. Żydek-Bednarczuk, Kraków 2013.

Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, PWN, Warszawa 2010.

M. Bańko, Słownik wyrazów trudnych i kłopotliwych, Warszawa 2010.

M. Kuziak, S. Rzepczyński, Sztuka pisania po polsku. Poradnik praktyczny, Warszawa – Bielsko Biała 2008.

A. Markowski, Praktyczny poradnik językowy, Warszawa 2004.

A. Ruszer, Oswoić tekst. Podręcznik kompozycji i redakcji tekstów użytkowych dla poziomów B2 i C1, Kraków 2014.

A. Wolański, A. Majewska-Tworek, M. Zaśko-Zielińska, T. Piekot, E. Wolańska, Jak pisać i redagować?, Warszawa 2013.

D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Encyklopedia języka polskiego pod red. S. Urbańczyka, wyd. III, Wrocław 1992.

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego pod red. K. Polańskiego, wyd. II, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999.

Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993.

J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa, słowotwórstwo i odmiana, Warszawa 1998.

Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania pod red. J. Podrackiego, Warszawa 1994.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red A. Markowskiego, Warszawa 2006.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- zna i właściwie opisuje podstawy zróżnicowania odmian współczesnej polszczyzny,

- potrafi redagować wybrane formy wypowiedzi pisemnych w zakresie tekstów użytkowych, podawczych, informujących, komentujących,

- perswazyjnych, naukowych i popularnonaukowych; potrafi stylizować teksty,

- potrafi poprawnie posługiwać się językiem polskim w mowie i w piśmie adekwatnie do poziomu kompetencji,

- potrafi zredagować tekst naukowy pod względem edytorskim,

- potrafi rozpoznać styl tekstu i przeprowadzić jego analizę z uwzględnieniem jego wyznaczników,

- potrafi stosować zasady ortografii i interpunkcji,

- wypracowuje strategie służące minimalizowaniu liczby błędów leksykalnych, gramatycznych i stylistycznych,

- potrafi wykonać samodzielną korektę tekstu,

- otrafi pracować redakcyjnie z wykorzystaniem podstawowych źródeł (poradniki, słowniki itp.),

- potrafi przygotować plan wypowiedzi adekwatny do potrzeb i intencji komunikacyjnej,

- poprawnie wykorzystuje materiały glottodydaktyczne podczas zajęć oraz w pracy własnej.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i bardzo dobre opanowanie praktycznych umiejętności w zakresie sprawności pisania (w odniesieniu do zróżnicowania stylowego współczesnego języka polskiego), bardzo dobra znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie tej wiedzy, wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej oraz bardzo wysokie kompetencje ortograficzne i interpunkcyjne, bardzo duża aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, bardzo dobre oraz systematyczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami, szczególnie w zakresie analiz tekstowych.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość szczegółowej wiedzy przedmiotowej i dobre opanowanie praktycznych umiejętności w zakresie sprawności pisania (w odniesieniu do zróżnicowania stylowego współczesnego języka polskiego), dobra znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie tej wiedzy, stosunkowo wysoka świadomość w zakresie poprawności językowej oraz wysokie kompetencje ortograficzne i interpunkcyjne, aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, dobre oraz systematyczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadawalająca znajomość wiedzy przedmiotowej i zadawalające opanowanie praktycznych umiejętności w zakresie sprawności pisania (w odniesieniu do zróżnicowania stylowego współczesnego języka polskiego), zadawalająca znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie tej wiedzy, zadawalająca świadomość w zakresie poprawności językowej oraz elementarne kompetencje ortograficzne i interpunkcyjne, aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, systematyczne przygotowanie merytoryczne do zajęć).

dostateczny (dst; 3,0): dostateczna znajomość wiedzy przedmiotowej i dostateczne opanowanie praktycznych umiejętności w zakresie sprawności pisania (w odniesieniu do zróżnicowania stylowego współczesnego języka polskiego), podstawowa znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie tej wiedzy, dostateczna świadomość w zakresie poprawności językowej oraz elementarne kompetencje ortograficzne i interpunkcyjne, dostateczna aktywność w trakcie zajęć (uczestniczenie w dyskusji, zadawalające przygotowanie merytoryczne do zajęć).

niedostateczny (ndst; 2,0): niedostateczna znajomość wiedzy przedmiotowej i niedostateczne opanowanie praktycznych umiejętności w zakresie sprawności pisania (w odniesieniu do zróżnicowania stylowego współczesnego języka polskiego), brak podstawowej znajomość zasad analizy i interpretacji różnych tekstów na podstawie tej wiedzy, niedostateczna świadomość w zakresie poprawności językowej oraz brak elementarnych kompetencji ortograficznych i interpunkcyjnych, niedostateczna aktywność w trakcie zajęć (znikome uczestniczenie w dyskusji, niezadawalające przygotowanie merytoryczne do zajęć).

Kryteria oceniania:

- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej),

- adekwatność i poprawność pisemnych prac zaliczeniowych,

- sprawność językowa, umiejętność poprawnego posługiwania się językiem polskim (zwłaszcza w piśmie), umiejętność samodzielnej pracy z różnorodnymi tekstami,

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie nabytych kompetencji.