Językoznawstwo współczesne

obowiązkowe

filologia polska

II stopień

- przekazanie niezbędnej wiedzy dotyczącej pogranicza literaturoznawczo-językoznawczego, przede wszystkim wskazanie źródeł, podstaw dyskursu oraz operatywnych narzędzi analizy i opisu współczesnych tekstów artystycznych,

- przekazanie wiedzy na temat podstawowych szkół badawczych w obrębie współczesnego pogranicza językoznawstwa i innych dziedzin humanistyki,

- rozwinięcie umiejętności analizy budowy tekstów literackich w ścisłej relacji z procesem interpretacji tekstu – wzrost lingwistycznej świadomości interpretatora,

- rozwinięcie umiejętności krytycznego czytania tekstów artystycznych z wykorzystaniem narzędzi językoznawczych,

- wyrobienie umiejętności prowadzenia dyskusji, argumentowania sądów, a także wypracowanie precyzji badawczej (szczególnie terminologicznej) – zwłaszcza przy podejmowaniu indywidualnych inicjatyw,

- rozwinięcie umiejętności komunikacji i pracy w grupie z okazywaniem szacunku wobec innych uczestników zajęć; wzmacnianie samoświadomości,

- popularyzacja gorliwego czytelnictwa oraz uczestnictwa w kulturze.

I rok

Biblioteka Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej

dyskusja w grupie w ramach zajęć i konsultacji, komentarz do lektury, indywidualny projekt interpretacyjny (konsultowany)

Język literatury. Zobowiązania literatury (?): tradycja języka literackiego a język literatury, literatura jako wzorzec mowy, kanon literacki, społeczne i tożsamościowe implikacje języka literackiego; stereotypy analityczne w opisie języka literatury – komunikacja literacka.

Kategoria tekstu. Zadania tekstologii integralnej: definicje tekstu, tekstologia – główne kierunki i szkoły badawcze, badawcze zadania tekstologii.

Semantyka tekstu artystycznego: elementy składowe tekstów artystycznych, język tekstu artystycznego – parametry opisu, wiersz a proza, wiersz wolny jako forma systemowa, redakcja tekstu, intencja odbiorcza, oralność i piśmienność; graficzność wiersza wolnego a jego wartość semantyczna.

Stylistyka, style odbioru, idiostyl: styl – charakterystyka i definicja, stylistyka – główne kierunki i szkoły badawcze, badawcze zadania stylistyki, problem idiostylu, propozycja stylów odbioru.

Podmiot w tekście (literackim): kategoria podmiotu w ujęciu komunikacji literackiej, podmiot literacki a interpretacja – konteksty charakterystyki, projektowanie podmiotowości a problem referencji w języku, próby interpretacyjne.

Intencja autorska a praktyka lekturowa (esencjalizm i referencja): pojęcia esencjaliznu i referencji – historia i ewolucja stanowisk krytycznych, zróżnicowane próby interpretacyjne.

Metafora (inopia): pojęcie metafory – historia i ewolucja stanowisk krytycznych, aspekty badań nad metaforą: teoretycznoliteracki, filozoficzny i językoznawczy, retoryczne podstawy inopii a problem referencji, próby interpretacyjne.

Antropologia słowa. Antropolingwistyka. Antropologia literatury: nowe propozycje badawcze i ich związki z językoznawczą analizą języka artystycznego, perspektywy badawcze pogranicza językoznawczego, próby interpretacyjne.

Uzupełnienie: lingwistyka mentalna: formalne i kognitywne aspekty zdolności językowej, gramatyka a proces poznawania i opisywania zjawisk – kategoryzacja, psycholingwistyka, socjolingwistyka i neurolingwistyka – perspektywy badawcze.

a) Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S., Tekstologia, Warszawa 2010,

b) Bińczyk E., Obraz, który nas zniewala. Współczesne ujęcia języka wobec esencjalizmu i problemu referencji, Kraków 2007,

c) Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990,

d) Paveau M.-A., Sarfati G.-É., Wielkie teorie językoznawcze. Od językoznawstwa historyczno-porównawczego do pragmatyki, Kraków 2009,

e) Podmiot w języku i kulturze, pod red. J. Bartmińskiego i A. Pajdzińskiej, Lublin 2008,

f) Stępnik K., Filozofia metafory, Lublin 1988,

g) Witosz B., Dyskurs i stylistyka, Katowice 2009,

h) Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Zob. też www.kjp.amu.edu.pl.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- zdefiniować podstawowe terminy językoznawcze związane z rozszerzonym opisem tekstów artystycznych, potrafi wyliczyć parametry analizy tekstologicznej; umie zaprezentować i omówić elementarną literaturę przedmiotu

- scharakteryzować najważniejsze szkoły badawcze (w obrębie badań nad językiem artystycznym)

- wyjaśnić trudności wynikające z tekstologicznej analizy tekstów literackich; rozróżnia i opisuje zjawiska semantyczne mogące konstytuować specjalne porządki tekstów; potrafi zakwalifikować poszczególne tekstowe przypadki zjawisk semantycznych do odpowiednich klas analitycznych (skorelowanych z narzędziami językoznawczej analizy), umie uogólnić klasyfikowane procesy, a także zilustrować to stosownymi przykładami tekstów artystycznych

- budować projekty interpretacyjne, stosując poznane językoznawcze narzędzia analityczne

- przedyskutować problematyczne zjawiska tekstowe i semantyczne, umie przy tym odnieść się do perspektyw innych nauk humanistycznych (wykazać graniczność metodologiczną na wybranych przykładach)

- uzasadnić swój pogląd na projekt interpretacyjny, nawiązując przy tym do poznanej literatury przedmiotu (stanowisk badawczych)

- podjąć próbę oceny poznawanych prac badawczych i stopnia zaawansowania analitycznego w przedkładanych (w trakcie zajęć) propozycjach metodologicznych

- odnieść się do zróżnicowanych tekstów kultury, ma przy tym świadomość dyskursywności budowanych sądów i podstaw odbioru, co wzmacnia w nim postawy społeczne (współtworzenie kultury)

- postrzegać lekturę jako indywidualne wyzwanie (wzmacnianie samoświadomości).

Ocenie podlegają:

- aktywność w trakcie zajęć (przygotowanie merytoryczne i udział w dyskusji),

- wartość merytoryczna indywidualnego projektu interpretacyjnego,

- umiejętność zaprezentowania wiedzy i umiejętności podczas kolokwium zaliczeniowego.