History of Polish Literature - Positivism and Young Poland

Treści programowe dla przedmiotu:

- ważne dzieła literackie lat 1864-1918 w kontekście historycznym,

- prądy literackie, konwencje, gatunki i typy literatury w dobie postyczniowej i na przełomie wieków XIX i XX wieku,

- dzieło literackie jako nośnik określonych wartości i wizji świata oraz ważny składnik tradycji,

- ważne kategorie estetyczne okresu pozytywizmu i Młodej Polski pomocne w interpretacji tekstów kultury,

- kształtujące się w drugiej połowie XIX wieku nauki humanistyczne (socjologia, psychologia, pedagogika) i ich znaczenie dla przemian literackich od literatury dydaktycznej, przez realizm i naturalizm po symbolizm, psychologizm, ekspresjonizm,

- znaczenie biografii autora dla interpretacji dzieła literackiego (kategorie ekspresywizmu, autobiografizmu, skandalu literackiego...),

- odbiorca dzieła literackiego ze szczególnym uwzględnieniem pytania o status adresata dziecięcego w tradycji literackiej (na tle europejskiego "złotego wieku" literatury dziecięcej),

- znaczenie obecności literatury wieku XIX w procesie dydaktycznym oraz przykłady praktycznego wykorzystania omawianych utworów podczas lekcji języka polskiego oraz historii,

- wartość przekładu intersemiotycznego (adaptacji) w procesie dydaktycznym literatury w szkole.

Zalecana literatura:

1. Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu, oprac. J. Kulczycka-Saloni, BN I 249.

2. A. ASNYK, Wybór wierszy.

3. A. DYGASIŃSKI, Wybór nowel.

4. W. GOMULICKI, Wspomnienia niebieskiego mundurka.

5. M. KONOPNICKA, Wybór wierszy.

• Wybór nowel.

• O krasnoludkach i sierotce Marysi.

6. E. ORZESZKOWA, Marta.

• Nad Niemnem, oprac. J. Bachórz, BN I 292.

• Cham, oprac. G. Borkowska, Kraków 1999, „Biblioteka Polska".

7. B. PRUS, Opowiadania i nowele, oprac. T. Żabski, BN I 291.

• Placówka, opr. T. Żabski, BN I 251.

• Lalka, oprac. J. Bachórz, BN I 262.

• Faraon.

8. H. SIENKIEWICZ, Wybór nowel i opowiadań, oprac. T. Bujnicki, BN I 231.

• Ogniem i mieczem, oprac. B. Mazan, Wrocław 1990, „Nasza Biblioteka".

• Bez dogmatu, oprac. T. Bujnicki, BN I 301.

9. A. SYGIETYŃSKI, Wysadzony z siodła.

10. A. ŚWIĘTOCHOWSKI, Dusze nieśmiertelne, opr. S. Sandler, BN I 165.

11. Poetki przełomu XIX i XX wieku. Antologia, opr. J. Zacharska i inni.

12. Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, BN I 212.

13. W. BERENT, Próchno, oprac. J. Paszek, BN I 234.

14. S. BRZOZOWSKI, Płomienie.

• Sam wśród ludzi.

15. J. KASPROWICZ, Wybór poezji, oprac. J.J. Lipski, wyd. 2, BN I 120.

16. J. LEMAŃSKI, Ofiara królewny.

17. T. MICIŃSKI, Poezje, oprac. J. Prokop, Kraków 1984.

18. S. PRZYBYSZEWSKI, Wybór pism, oprac. R. Taborski, BN I 190.

19. W. REYMONT, Chłopi, oprac. F. Ziejka, BN I 279.

20. J. A . KISIELEWSKI, Dramaty, opr. J. Taborski, BN I 196 (jeden z dramatów do wyboru).

21. B. LEŚMIAN, Baśnie i inne utwory prozą, opr. J. Trznadel, tu: Podróże Sindbada Żeglarza, Klechdy sezamowe oraz Klechdy polskie.

22. G. ZAPOLSKA, Żabusia – Ich czworo, opr. T. Weiss, BN I 219 (jeden z dramatów do wyboru).

• Przedpiekle.

23. L. STAFF, Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, BN I 181.

24. K. TETMAJER, Poezje wybrane, oprac. J Krzyżanowski, BN I 123.

• Anioł śmierci.

25. S. WYSPIAŃSKI, Wesele, oprac. J. Nowakowski, BN I 218.

• Wyzwolenie, oprac. A. Łempicka, BN I 200.

• Warszawianka. Lelewel. Noc listopadowa, oprac. J. Nowakowski, BN I 193.

26. S. ŻEROMSKI, Wybór opowiadań, oprac. A. Hutnikiewicz, BN I 203.

• Ludzie bezdomni, oprac. I. Maciejewska, BN I 254.

H. Markiewicz, Literatura pozytywizmu, Warszawa 1986 i wydania następne.

M. Podraza-Kwiatkowska, Literatura Młodej Polski, Warszawa 1992 i wydania następne.

Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991.

Pełna lista lektur zawarta jest w załączniku. Lista utworów omawianych na zajęciach przedstawiana jest przez prowadzącego podczas pierwszych zajęć.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:

- wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie epok pozytywizmu i Młodej Polski, a także zreferować ich problematykę oraz kształt estetyczny z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej,

- analizować, interpretować i wartościować teksty literackie reprezentatywne dla epok pozytywizmu i Młodej Polski z wykorzystaniem podstawowej wiedzy z zakresu wybranych teorii i metodologii badań literackich oraz odróżniać najważniejsze historyczne systemy komunikacji literackiej (w tym obiegi literackie, formy gatunkowe, struktury podawcze, języki artystyczne),

- rozpoznać i scharakteryzować kluczowe idee filozoficzne i estetyczne stymulujące rozwój literatury oraz kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski,

- posługiwać się wiedzą o ważnych wydarzeniach i zjawiskach z zakresu historii Polski i wyjaśnić ich wpływ na genezę i problematykę utworów literackich oraz na rozwój kultury polskiej okresu pozytywizmu i Młodej Polski,

- dokonać periodyzacji literatury epok pozytywizmu i Młodej Polski, umieścić ją w szerszym kontekście kulturowym i formułować na tej podstawie wnioski,

- dostrzec związki literatury, kultury i sztuki epok pozytywizmu i Młodej Polski z literaturą, kulturą i sztuką powszechną,

- samodzielnie zrealizować proste zadanie badawcze (z zastosowaniem w praktyce podstawowych elementów historycznoliterackiej procedury badawczej, takich jak dobór i analiza źródeł, rozpoznanie stanu badań, zdefiniowanie i analiza problemu poznawczego, skonstruowanie spójnego wywodu argumentacyjnego, sformułowanie wniosków) z wykorzystaniem wiedzy o literaturze epok pozytywizmu i Młodej Polski,

- operować informacją naukową ( w tym wyszukiwać, analizować, oceniać i selekcjonować informacje dotyczące literatury epok pozytywizmu i Młodej Polski, dobierać właściwe edycje tekstów, posługiwać się słownikami i kompendiami literaturoznawczymi, bibliotekami cyfrowymi) oraz zastosować ją w konkretnym kontekście zawodowym,

- operować pisemną formą wypowiedzi naukowej, napisać referat historycznoliteracki, a także przygotować wystąpienie w dyskusji, przedstawić (również w formie prezentacji multimedialnej) i uzasadnić swoje stanowisko z wykorzystaniem poglądów innych autorów,

- pracować w zespole wedle celów i wskazówek formułowanych przez kierownika zespołu,

- wyjaśnić rolę literatury i kultury epok pozytywizmu i Młodej Polski w budowaniu tożsamości zbiorowej, więzi społecznych oraz wykorzystać tę kompetencję w osobistym, angażującym etyczną wrażliwość udziale w różnych formach życia zbiorowego (w tym we własnej pracy), a także w pielęgnowaniu dziedzictwa kulturowego Europy, Polski i Wielkopolski.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość zagadnień dotyczących epok oraz lektur, sprawność interpretacyjna poświadczona udziałem w dyskusji na zajęciach, podczas egzaminu i samodzielną pracą semestralną.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej z drobnymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość zagadnień dotyczących epok oraz literatury z okresu, nieco mniejsza sprawność interpretacyjna; praca semestralna z liczniejszymi błędami i niedciągnięciami w zakresie kompletowania bibliografii.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalający stopień opanowania materiału poświadczony w dyskusjach, na egzaminie; praca semestralna posiadająca szereg niedociągnięć w zakresie kompozycji lub języka lub dowodzenia sądów interpretacyjnych oraz bibliografii.

dostateczny (dst; 3,0): jak wyżej, lecz stopień niedociągnięć większy i dostrzegany we wszystkich aktywnościach studenta lub studentki.

niedostateczny (ndst; 2,0): niedostateczne opanowanie materiału (zagadnień), brak znajomości tekstów literackich; oceniona na niedostateczną ocenę praca semestralna.

Kryteria oceniania:

- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusji i w pracy zespołowej),

- wartość merytoryczna i kształt estetyczny pracy pisemnej,

- wartość merytoryczna i projekt prezentacji oraz sposób jej przedstawienia,

- sprawność analityczno-interpretacyjna,

- umiejętność zaprezentowania na egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.