Wprowadzenie do lektury tekstów staropolskich

fakultatywne

Cele modułu kształcenia:

- zaznajomienie studentów ze specyfiką literatury średniowiecznej i języka staropolskiego,

- wykształcenie podstawowych umiejętności paleograficznych (odczytywanie rękopisu),

- zaznajomienie studentów z warsztatem średniowiecznego pisarza i ze specyfiką tekstu staropolskiego jako obiektu badań filologicznych (ze szczególnym uwzględnieniem wielojęzyczności i wielowarstwowości średniowiecznych tekstów, ich wieloźródłowości i wielostylowości),

- zaznajomienie studentów z różnymi typami tekstów staropolskich (kazanie, apokryf, modlitwa, pieśń, rota) oraz ich specyfiką,

- wykształcenie umiejętności lingwistycznej analizy tekstów dawnych, prowadzonej z perspektywy diachronicznej,

- kształtowanie świadomości specyfiki literatury, języka i kultury średniowiecza (w tym zwrócenie uwagi na konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań).

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład prolemowy, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa, metoda warsztatowa, metody aktywizujące, praca w grupach.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- staropolskie skryptorium: materiały pisarskie, okoliczności powstania tekstu dawnego,

- od rękopisu do wydania,

- specyfika tekstu staropolskiego,

- dwujęzyczność tekstów średniowiecznych,

- teksty religijne polskiego średniowiecza: Bogurodzica, Kazania świętokrzyskie, teksty apokryficzne, kaznodziejskie, poetyckie,

- tłumaczenie swobodne i dosłowne w średniowieczu,

- literatura świecka w polskim średniowieczu.

Zalecana literatura:

Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, red. W.R. Rzepka, W. Wydra, Wrocław 1984.

Borsa Paolo, Høgel Christian, Mortensen Lars Boje, Tyler Elizabeth, What is Medieval European Literature?, „Interfaces” 2015, Vol. 1, pp. 7-24.

Jak badać teksty staropolskie, red. T. Mika, D. Rojszczak-Robińska, O. Stramczewska, Poznań 2015 (wybrane artykuły).

Kwilecka Irena, Studia nad staropolskimi przekładami Biblii, Poznań 2003.

Mika Tomasz, Tekst staropolski jako odmienny obiekt badań? W poszukiwaniu narzędzi opisu, „LingVaria” 2015, nr 2 (20), s. 235-250.

Ostrowska Ewa, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.

Stępień Paweł. Z literatury religijnej polskiego średniowiecza. Studia o czterech tekstach, Warszawa 2003.

Twardzik Wacław, O uważniejszym aniżeli dotychmiast tekstu staropolskiego czytaniu i jakie z niego pożytki płyną rozprawa śliczna i podziwienia godna, Kraków 1997.

Wanicowa Zofia, Ignota, dubia, reperta. Czytać i rozumieć staropolszczyznę, Kraków 2009.

Po zakończeniu przedmiotu i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- posługuje się podstawowymi terminami i pojęciami z zakresu analizy i interpretacji tekstu oraz z zakresu historii książki i paleografii,

- zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstu staropolskiego,

- zna i uwzględnia przy analizie kontekst powstania tekstu dawnego,

- samodzielnie korzysta ze Słownika staropolskiego,

- potrafi dokonać lingwistycznej analizy tekstu średniowiecznego, uwzględniając specyfikę tekstu staropolskiego,

- potrafi rozpoznać i scharakteryzować postawowe gatunki tekstów staropolskich,

- potrafi wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie polskiego średniowiecza, a także opisać ich gatunek i język z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej i językoznawczej,

- dostrzega związki literatury i języka staropolskiego z z kulturą i sztuką europejskiego średniowiecza i wpływ łaciny na kształt tekstów średniowiecznych.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): student bardzo dobrze rozumie specyfikę literatury średniowiecznej i języka staropolskiego oraz konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań. W stopniu bardzo dobrym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i zdolność lingwistycznej analizy tekstów dawnych; zna warsztat średniowiecznego pisarza, potrafi wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie polskiego średniowiecza, a także opisać ich gatunek i język z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej i językoznawczej.

dobry plus (db+; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami zwłaszcza w zakresie działań wymagających samodzielności.

dobry (db; 4,0): student dobrze rozumie specyfikę literatury średniowiecznej i języka staropolskiego oraz konieczność interdyscyplinarnego podejścia do przedmiotu badań. W stopniu dobrym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i lingwistycznej analizy tekstów dawnych; zna warsztat średniowiecznego pisarza, potrafi wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie polskiego średniowiecza, a także opisać ich gatunek i język z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej i językoznawczej.

dostateczny plus (dst+; 3,5): student w stopniu zadowalającym opanował podstawowe umiejętności paleograficzne i lingwistycznej analizy tekstów dawnych; zna warsztat średniowiecznego pisarza, w stopniu zadowalającym potrafi wskazać arcydzieła i kluczowe utwory literackie polskiego średniowiecza, a także opisać ich gatunek i język z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej i językoznawczej.

dostateczny (dst; 3,5): student ma ogólną wiedzą na temat literatury i języka średniowiecza i podstawowe umiejętności analizy tekstu dawnego.