Szekspir romantyków polskich

fakultatywne

Cele modułu kształcenia:

- prezentacja twórczości dramatycznej Williama Szekspira i omówienie jej wpływu na literaturę, filozofię, estetykę i kulturę romantyzmu europejskiego (ze szczególnym uwzględnieniem romantyzmu polskiego),

- poznanie wybranych historycznych, kulturowych i estetycznych koncepcji na temat dramatu romantycznego wzorującego się na dramacie szekspirowskim,

- przybliżenie europejskiej (a zwłaszcza polskiej) recepcji twórczości Szekspira w epoce romantyzmu (rozprawy, wykłady, korespondencje),

- zaznajomienie się z wybranymi dziełami literatury polskiego romantyzmu powiązanymi tematycznie i ideowo z dramaturgią Szekspira (dramaty Juliusza Słowackiego, liryka i dramaturgia Cypriana Norwida, korespondencja Zygmunta Krasińskiego etc.),

- kształcenie i doskonalenie umiejętności analityczno-interpretacyjnych, które pozwolą studentom dotrzeć do warstwy sensów omawianych dzieł literackich, uchwycić ich wymiary ideowe i estetyczne oraz ułatwią ustalenie ich rangi w obrębie literatury polskiego i europejskiego romantyzmu,

- kształcenie umiejętności samodzielnych wypowiedzi ustnych na temat dramaturgii Szekspira i literatury polskiego romantyzmu z uwzględnieniem perspektyw: filologicznej, dramatologicznej i teatrologicznej,

- kształtowanie świadomości komparatystycznej oraz interdyscyplinarnej, umożliwiającej połączenie historii literatury z historią innych sztuk, zwłaszcza muzyki, teatru i sztuk plastycznych (dramatyczno-muzyczne wersje dzieł Szekspira, ikonografia – rysunki Norwida etc.),

- prezentacja kontekstów filozoficzno-estetycznych istotnych w procesie analizy dzieła literackiego (cudowność, fantastyka, ironia, groteska, paraboliczność, tragizm, etc.).

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, uczenie problemowe (problem-based learning), demonstracje dźwiękowe i/lub video, praca w grupach, metoda heurezy.

2

Przedmiotem proponowanych zajęć jest romantyczna recepcja twórczości Szekspira oraz interpretacja dzieł polskich romantyków (kontekstowo również europejskich), którzy inspirowali się twórczością autora "Hamleta". Interesować nas będą wypowiedzi teoretycznoliterackie i krytycznoliterackie na temat Szekspira, korespondencja i literatura piękna (liryki, fragmenty prozy i dramaty). W toku analiz i dyskusji spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób Szekspir prowokował romantyków do określania znaczeń najistotniejszych dla epoki pojęć, na przykład romantyczności, tragizmu, fantastyki, cudowności, ironii.

Treści programowe dla przedmiotu:

- wpływ dramaturgii Szekspira na rozwój literatury i kultury europejskiego i polskiego romantyzmu,

- recepcja twórczości Szekspira w epoce romantyzmu (rozprawy, przedmowy, wykłady, m.in.: Augusta Wilhelma Schlegla, Ludwiga Tiecka, Johanna Wolfganga Goethego, Madame de Stäel, Adama Mickiewicza, Kazimierza Brodzińskiego, Maurycego Mochnackiego),

- dramaty Juliusza Słowackiego inspirowane dramaturgią Szekspirowską („Maria Stuart”, „Horsztyński”, „Balladyna”),

- dramaty Cypriana Norwida inspirowane dramaturgią Szekspirowską („Aktor”, „Kleopatra i Cezar”),

- proza Cypriana Norwida inspirowana twórczością Szekspira (m.in.: „Białe kwiaty”, „O sztuce [dla Polaków]”),

- liryka polskich romantyków inspirowana twórczością Szekspira (m.in.: Norwida „Pięć zarysów. Rzeczywistość”, „W Weronie”, poezja Teofila Lenartowicza),

- Szekspir w operze, w sztukach plastycznych i sztuce przekładu,

- Szekspir w korespondencji polskich romantyków (Słowacki, Krasiński).

Zalecana literatura:

Literatura podmiotowa:

Z. Krasiński, Listy do różnych adresatów, t. I-III, oprac. i wstęp Z. Sudolski, Warszawa 1991.

A. Mickiewicz, Dzieła. Wydanie rocznicowe, t. V: Proza artystyczna i pisma krytyczne, oprac. Z. Dokurno, Warszawa 1996.

M. Mochnacki, Pisma krytyczne i polityczne, wybór i oprac. J. Kubiak, E. Nowicka, Z. Przychodniak, t. I, Kraków 1996.

C. Norwid, Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki, t. 1-6, Warszawa 1971–1976.

A. W. Schlegel, Wykłady o sztuce dramatycznej i literaturze. przeł. E. Namowicz [w:] Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wybrał i oprac. T. Namowicz, Wrocław 2000.

J. Słowacki, Horsztyński, wstęp i oprac. J. Ławski, Wrocław 2009.

J. Słowacki, Maria Stuart, w: tegoż, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. VI, Wrocław 1959.

J. Słowacki, Balladyna, wstęp i oprac. M Inglot, Wrocław 1984.

J. Słowacki, Listy do matki, oprac. Z. Krzyżanowska, w: tegoż, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. XIII, Wrocław 1959.

A. L. H. de Staël Holstein, Wybór pism krytycznych, przeł. i oprac. A. Jakubiszyn-Tatarkiewicz, Wrocław 1954.

L. Tieck, O cudowności u Shakespeare’a i inne pisma krytyczne, przekład, wstęp i oprac. M. Leyko, Gdańsk 2006.

Literatura przedmiotowa (wybór):

A. Borkowska-Rychlewska, Szekspir w operze XIX wieku. Romantyczne konteksty, inspiracje i nawiązania, Poznań 2013.

K. Braun, „Kleopatra i Cezar” Cypriana Norwida wobec historii i współczesności, „Ethos” 2007, nr 1-2.

S. Greenblatt, Shakespeare. Stwarzanie świata, przeł. B. Kopeć-Umiastowska, Warszawa 2007.

M. Grabowski, Historiozofia zagłady. Uwagi do „Kleopatry i Cezara” Norwida, Acta Universitatis Lodziensis, 1 (27) 2015.

W. Hahn, Shakespeare w Polsce, Wrocław 1958.

J. Kott, Szekspir współczesny, Kraków 1997.

A. Kowalczykowa, Ku romantycznemu dramatowi. Renesans tradycji szekspirowskiej, w: tejże, Dramat i teatr romantyczny, Warszawa 1997.

K. Kurek, Polski Hamlet. Z historii idei i wyobraźni narodowej, Poznań 1999.

L. Libera, „Maria Stuart”: dramat Juliusza Słowackiego, Warszawa 2003.

J. Maciejewski, Funkcja „hamletyzmu” w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego, w: Literatura, komparatystyka, folklor. Księga poświęcona Julianowi Krzyżanowskiemu, red. M. Bokszczanin, S. Frybes, E. Jankowski, Warszawa 1968.

P. Mroczkowski, Szekspir elżbietański i żywy, Warszawa 1981.

Od Shakespeare’a do Szekspira, pod red. J. Ciechowicza i Z. Majchrowskiego, Gdańsk 1993.

I. Sławińska, Reżyserska ręka Norwida, Kraków 1971.

W. Weintraub, „Balladyna” czyli zabawa w Szekspira, w: tegoż, Od Reja do Boya, Warszawa 1977.

A. Żurowski, Szekspiriady polskie, Warszawa 1976.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- ma pogłębioną wiedzę na temat twórczości dramatycznej Williama Szekspira i jej romantycznej recepcji, potrafi omówić jej wpływ na literaturę, filozofię, estetykę i kulturę romantyzmu europejskiego,

- potrafi zdefiniować i omówić wybrane historyczne, kulturowe i estetyczne koncepcje na temat dramatu romantycznego,

- rozumie znaczenie kontekstów filozoficzno-estetycznych istotnych w procesie analizy dzieła literackiego (cudowność, fantastyka, ironia, groteska, paraboliczność, tragizm),

- potrafi wskazać i umieścić we właściwym kontekście historycznoliterackim wybrane dzieła polskich romantyków, które wiążą się z twórczością Szekspira,

- umie analizować i interpretować dzieła literackie inspirowane twórczością Szekspira, uchwycić ich wymiary filozoficzne, ideowe i estetyczne, wykorzystując przy tym wiedzę o wybranych teoriach i metodologiach badań literackich (kategorie tematyczne i genologiczne),

- rozumie potrzebę sięgania po różnorodne źródła z zakresu literaturoznawstwa, teatrologii, historii sztuki, posiada umiejętność ich samodzielnego doboru i wykorzystania.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość dramaturgii Szekspira oraz inspirowanych nią dzieł literatury polskiego romantyzmu, bardzo dobra umiejętność referowania ich problematyki z użyciem elementarnej terminologii literaturoznawczej, bardzo dobra znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych stymulujących przekształcenia literatury w epoce romantyzmu, wysoka świadomość różnic i podobieństw między kręgami językowymi i tradycjami oraz roli dialogu między odrębnymi kręgami kulturowymi, bardzo wysoka sprawność analityczno-interpretacyjna, bardzo dobra umiejętność operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej (wystąpienie w dyskusji, praca pisemna).

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami w zakresie analizy i interpretacji tekstu literackiego oraz umiejętności operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: nieco niższa znajomość dramaturgii Szekspira oraz inspirowanych nią dzieł literatury polskiego romantyzmu, nieco niższa umiejętność referowania ich problematyki, nieco niższa znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych stymulujących przekształcenia literatury w epoce romantyzmu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość dramaturgii Szekspira oraz inspirowanych nią dzieł literatury polskiego romantyzmu, zadowalająca umiejętność referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej (wymagająca np. zadawania pytań pomocniczych przez wykładowcę), zadowalająca znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych stymulujących przekształcenia literatury w epoce romantyzmu, zadowalająca sprawność analityczno-interpretacyjna i umiejętność operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca znajomość dramaturgii Szekspira oraz inspirowanych nią dzieł literatury polskiego romantyzmu, zadowalająca umiejętność referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej (wymagająca np. zadawania pytań pomocniczych przez wykładowcę), słaba znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych stymulujących przekształcenia literatury w epoce romantyzmu, słaba sprawność analityczno-interpretacyjna oraz niska umiejętność operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość dramaturgii Szekspira oraz inspirowanych nią dzieł literatury polskiego romantyzmu, brak umiejętności referowania ich problematyki z użyciem podstawowej terminologii literaturoznawczej, niezadowalająca znajomość ważnych idei filozoficznych i estetycznych stymulujących przekształcenia literatury w epoce romantyzmu, brak sprawności analityczno-interpretacyjnej, brak umiejętności operowania różnymi formami wypowiedzi naukowej.

Kryteria oceniania:

- ocena przygotowania do zajęć i aktywności w ich trakcie,

- ocena końcowej pracy pisemnej.