19th-century Science Fiction – Tradition, Inspirations, Concepts

Treści programowe dla przedmiotu:

- specyfika dziewiętnastowiecznej fantastyki naukowej,

- odziedziczone po dawniejszych epokach i nowe idee ożywiające ówczesną literaturę spod znaku SF (wielość światów, wyprawy na Księżyc i inne podróże kosmiczne, wielkie wynalazki zmieniające bieg dziejów, wizje futorologiczne, wyobrażenia końca świata, fantazje ewolicjonistyczne, projekty antropologiczne),

- literackie reminiscencje i ciągi dalsze teorii naukowych; metaforyczny potencjał astronomii,

- relacje wzajemne nauki i literatury; konsekwencje scjentyzmu w refleksji o literaturze i praktyce pisarskiej; transpozycja osiągnięć nauki na wartości poetyckie - parnasizm francuski i echa polskie,

- literacki namysł nad instrumentarium badawczym nauki; estetyczne walory mikroskopu,

- klasyfika dziewiętnastowiecznej SF i autorzy zapomniani: Mary Shelley, Edgar Poe, Camille Flammarion, Jules Verne, Georg H. Wells, Albert Robida. Auguste Villiers de L’Isle- Adam, Edward Bellamy, Gabriele Tarde oraz polscy reprezentanci ówczesnej fantastyki naukowej - m.in. Bolesław Prus, Antoni Lange, Jerzy Żuławski).

Zalecana literatura:

M.H. Abrams, Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. M.B. Fedewicz, Gdańsk 2003.

B. Bobrowska, Małe narracje Prusa, Warszawa 2003.

Droga do science fiction, oprac. J. Gunn, [Część 1: Od Gilgamesza do Wellsa, część 2: Od Wellsa do Heinleina, Warszawa 1985 i 1986].

R. Caillois, W sercu fantastyki. Przeł. M. Ochab, Gdańsk 2005.

H. Dubowik, Fantastyka w literaturze polskiej. Dzieje motywów fantastycznych w zarysie, Bydgoszcz 1999.

Fantastyka, fantastyczność, fantazmaty, red. A. Martuszewska, Gdańsk 1994.

Fantastyka XIX i XX wieku. Granice i pogranicza, red. J. Szcześniak,Lublin 2007.

R. Handke, Polska proza fantastyczno-naukowa. Problemy poetyki, Wrocław 1969.

Holmes R., Wiek cudów. Jak odkrywano piękno i grozę nauki, przeł. E. Morycińska-Dzius, Warszawa 2010.

E. Kochanowska, Romantyczna literatura wobec nauki. „Henryk Ofterdingen” Novalisa i „Genezis z ducha” Słowackiego, Wrocław 2002.

L. Miodoński, Całość jako paradygmat rozumienia świata w myśli niemieckiej przełomu romantycznego, Wrocław 2001.

Nowa Biblioteka Romantyczna (seria).

D. Oramus, Darwinowskie paradygmaty. Mit teorii ewolucji w kulturze współczesnej, Kraków 2015.

D. Oramus, Stany splątane. Fizyka a literatura współczesna, Kraków 2020.

Poezja i astronomia, red. B. Burdziej, G. Halkiewicz-Sojak, Toruń 2006

A. Pruszyński, Budowniczowie gwiazd, cz.2, Warszawa 1984.

A. Smuszkiewicz, Zaczarowana gra. Zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej, Poznań 1982.

J. Tomkowski, Juliusz Verne – tajemnicza wyspa? Warszawa 1987.

J. Włodarczyk, Księżyc w nauce i kulturze Zachodu, Poznań 2012.

J. Włodarczyk, Sherlock Holms i kod wszechświata, Warszawa 2006.

J. Szcześniak, Pozytywistyczne inne światy. Utopia i antyutopia w refleksji pisarzy postyczniowych, Lublin 2008.

Zgorzelski, Fantastyka. Utopia. Science fiction. Ze studiów nad rozwojem gatunku, Warszawa 1980.

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- rozumie specyfikę dziewiętnastowiecznej literatury fantastycznonaukowej; potrafi określić jej pozycję na tle tradycji literackiej oraz wobec zjawisk charakterystycznych dla wieku XIX,

- identyfikuje szereg zjawisk właściwych dla prezentowanego przedmiotu (np. idea wielości światów, literacka selenografia, fascynacje odkryciami astronomii, biologii, geologii, medycyny, fizyki, futurologia literacka, wizje katastroficzne),

- zna przykłady dzieł stanowiących klasykę SF, jak i utworów zapomnianych, mniej znanych,

- zna konteksty etyczne literatury fantastycznonaukowej,

- zna meandry dziewiętnastowiecznej relacji między nauką a literaturą i sztuką (estetyczne aspekty nauki, kondycja i status sztuki wobec ekspansji scjentyzmu.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.

dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.

dobry (db; 4,0): dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.

dostateczny (dst; 3,0): zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu.