Polska literatura najnowsza [03-PLN-32PDL] Semestr letni 2019/2020
Ćwiczenia, grupa nr 7
Moodle ID: 335439_7

Polska literatura najnowsza

Spis lektur – studia licencjackie, 2020

Poezja, proza:

Antologia nowej poezji polskiej 1990-1999, red. R. Honet, M. Czyżowski, Zielona Sowa, Kraków 2000.

J. Baczak, Zapiski z nocnych dyżurów, Znak, Kraków 1995.

S. Barańczak, Wiersze zebrane, a5, Kraków 2006.

J. Bator, Piaskowa Góra, W.A.B., Warszawa 2009

M. Bieńczyk, Terminal, PIW, Warszawa 1994.

Tworki, Sic!, Warszawa 1999, 2007.

S. Chwin, Hanemann, Marabut, Gdańsk 1995.

W. Dichter, Koń Pana Boga, Znak, Kraków 1996.

I. Filipiak, Absolutna amnezja, Obserwator, Poznań 1995.

J. Hartwig, Wiersze wybrane, a5, Kraków 2010.

Z. Herbert, Wybór poezji, oprac. M. Mikołajczak, BN seria I Wrocław 2018

lub:

Z. Herbert, Wiersze zebrane, a5, Kraków 2008

(przede wszystkim utwory z tomów: Pan Cogito, Raport z oblężonego Miasta, Rovigo, Elegia na odejście, Epilog burzy).

P. Huelle, Weiser Dawidek, Morskie, Gdańsk 1987.

A. Janko, Mała Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015.

A. Jurewicz, Lida, Versus, Białystok 1990.

R. Krynicki, Kamień, szron, Kraków 2005

A. Libera, Madame. Romans edukacyjny, Znak, Kraków 1998.

E. Lipska, Pomarańcza Newtona, Wydawnictwo literackie, Kraków 2008.

D. Masłowska, Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2002.

K. Miłobędzka, Zbierane, gubione (1960-2010), Biuro Literackie, Wrocław 2010.

Cz. Miłosz, Wiersze, t. 4, Znak, Kraków 2004,

Wiersze, t. 5, Znak, Kraków 2009.

W. Myśliwski, Widnokrąg, Muza, Warszawa 1996.

Traktat o łuskaniu fasoli, Znak, Kraków 2006

J. Pilch, Pod Mocnym Aniołem, WL, Kraków 2000.

A. Piwkowska, Niebieski sweter: Wiersze dawne i nowe ,Wydawnictwo Nowy Świat, Warszawa 2004

A. Janko, Mała zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015.

J. Podsiadło, Wiersze zebrane, Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2003.

J. Polkowski, Elegie z Tymowskich Gór i inne wiersze, Znak, Kraków 1990.

J. Polkowski, Ślady krwi, Kraków 2013.

Poza słowa. Antologia wierszy 1976-2006, oprac. T. Dąbrowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2006.

R. Przybylski, Baśń zimowa. Esej o starości, Sic!, Warszawa 1998.

T. Różewicz, Płaskorzeźba. Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 1991.

Zawsze fragment. Recycling, Dolnośląskie, Wrocław 1998.

T. Różycki, Dwanaście stacji, Kraków 2004

J. M. Rymkiewicz, Zachód słońca w Milanówku, Warszawa 2002, Wydawnictwo Sic!

Kinderszenen, Sic!, Warszawa, 2008.

K. Siwczyk, Dzikie dzieci, Świadectwo, Bydgoszcz 1995.

A. Sosnowski, Pozytywki i marienbadki (1987-2007), Biuro Literackie Wrocław 2009.

A. Stasiuk, Opowieści galicyjskie, Znak, Kraków 1995.

Dukla, Czarne, Wołowiec 1997.

P. Szewc, Zagłada, Czytelnik, 1987.

W. Szymborska, Koniec i początek, a5, Poznań 1993 lub:

W. Szymborska, Wybór poezji, oprac. W. Ligęza, BN seria I, Wrocław 2016 (tu: późne tomy)

M. Świetlicki, Zimne kraje. Fund. bruLionu, Warszawa-Kraków 1992.

E. Tkaczyszyn-Dycki, Oddam wiersze w dobre ręce, Biuro Literackie 2010.

O. Tokarczuk, Prawiek i inne czasy, W.A.B., Warszawa 1996

M. Tulli, Sny i kamienie. Open, Warszawa 1995.

J. Twardowski, Krzyżyk na drogę, 1993.

W. Wencel, Wiersze zebrane, Ząbki 2003.

M. Wilk, Wilczy notes, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1998.

A. Zagajewski, Wiersze wybrane, a5, Kraków 2010.

Z. Żakiewicz, Tryptyk wileński, Gdańsk 2005.

R. Kapuściński, Imperium, Czytelnik, Warszawa 1996.

Heban, Czytelnik, Warszawa 1998.

W. Tochman, Jakbyś kamień jadła, Pogranicze, Sejny 2005.

M. Szczygieł, Gottland, Czarne, Wołowiec 2005.

Opracowania, krytyka literacka, wywiady, eseje:

S. Bereś, Literatura polska w rozmowach. XX i XXI wiek, W.A.B, Warszawa 2002.

J. Borowiec, Szare światło. Rozmowy z Krystyną Miłobędzką i Andrzejem Falkiewiczem, Biuro Literackie, Wrocław 2009.

P. Czapliński, Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996. WL, Kraków 1997.

P. Czapliński, M. Leciński, E. Szybowicz, B. Warkocki, Kalendarium życia literackiego 1976–2000, WL, Kraków 2003

T. Drewnowski, Próba scalenia. Obiegi-wzorce-style, wydanie drugie poprawione, Warszawa 2003.

J. Jarzębski, Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Znak, Kraków 1997.

J. Klejnocki, J. Sosnowski, Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia bruLionu, Sic! Warszawa 1996.

J. Kornhauser, Międzyepoka. Szkice o poezji i krytyce. Baran i Suszczyński, Kraków 1995.

Nowa poezja polska. Twórcy – tematy – motywy, red. T. Cieślak, K. Pietrych, Księgarnia Akademicka, Kraków 2009.

Określona epoka. Nowa Fala 1968-1993. Wiersze i komentarze, wyb. T. Nyczek, Kraków 1994.

D. Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Śląsk, Katowice 1992.

Sporne sprawy polskiej literatury współczesnej, pod red. A. Brodzkiej i L. Burskiej, Wyd. IBL, Warszawa 1999.

L. Szaruga, Dochodzenie do siebie. Wybrane wątki literatury po roku 1989, Pogranicze, Sejny 1997.

P. Śliwiński, Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej, Znak, Kraków 2002.

Transformacja w kulturze i literaturze polskiej 1989-2004, red. B. Bakuła, Poznań 2007.

K. Uniłowski, Koloniści i koczownicy. O najnowszej prozie i krytyce literackiej, Universitas, Kraków 2002.

Uwaga:

1. Do egzaminu należy wybrać co najmniej 10 lektur, które nie były omawiane na zajęciach

2. Wymienione tytuły można zastąpić innymi książkami tego samego autora

3. Każdą lekturę należy umieć połączyć z biografią i całą twórczością autora

1. Literatura najnowsza a współczesne życie literackie.

Problemy periodyzacji historycznoliterackiej. Historia literatury a krytyka literacka – powinności, gatunki, kategorie. Czynniki dynamizacji życia literackiego. Pisarze, publiczność, media – w horyzoncie aksjologicznym. Propozycje terminologiczne: Literatura nowego trzydziestolecia/ Literatura III RP/ Literatura późnej nowoczesności / Literatura polska po transformacji ustrojowej/ Literatura Nowej Rzeczywistości/ Literatura polska po 1989 roku.

[Forma pracy: test wstępny + wykład+ dyskusja]

2. Rok 1989 - transformacja ustroju a przemiany kultury.

Ważne wydarzenia polityczne z przełomu lat 80.i 90. Urynkowienie kultury. Zniesienie cenzury. „Zanik centrali”. Recepcja postmodernizmu. Ideologia New Age. Nowe media. Dyskusje o kanonie.

[Forma pracy: ustne sprawozdanie z lektury + wykład porządkujący]

Opracowania (esej J. Sławińskiego + jedna książka do wyboru)

J. Sławiński, Zanik centrali, „Kresy” 1994, nr 2.

P. Dunin-Wąsowicz, Oko smoka. Literatura tzw. pokolenia brulionu wobec rzeczywistości III RP, Wyd. Lampa i Iskra Boża, Warszawa 2000.

K. Maliszewski, Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy. Szkice o nowej poezji, Bydgoszcz 1999.

M. Orski, Autokreacje i mitologie (zwięzły opis spraw literatury lat 90.), Wrocław 1997.

I. Stokfiszewski, Zwrot polityczny, Warszawa 2009.

A. Świeściak, Lekcje nieobecności. Szkice o najnowszej poezji polskiej (2001–2010). Instytut Mikołowski, Mikołów 2010.

L. Szaruga, Dochodzenie do siebie. Wybrane wątki literatury po roku 1989, Sejny 1997.

3. Generacje i formacje literackie w Nowej Rzeczywistości

„Starzy Mistrzowie” w latach 90.: Cz. Miłosz w Krakowie – problematyka i forma jego późnej twórczości (wiersze i eseistyka) oraz literacka aktywność pokolenia wojennego (nowe tomiki T. Różewicza, W. Szymborskiej, Z. Herberta, J. Hartwig, U. Kozioł, K. Miłobędzkiej). Co się działo z Nową Falą? (recepcja krytyczna twórczości pokolenia 68’, np. utworów S. Barańczaka, A. Zagajewskiego, R. Krynickiego - na przełomie wieków). „Brulion” jako formacja kontrkulturowa (numery tematyczne pisma, stosunek do poprzedników, formy i zakres buntu pokoleniowego, redefinicja funkcji literatury). Rozkwit twórczości kobiecej (debiuty i tematy w zakresie poezji i prozy). Roczniki 70. i ich następcy.

[Forma pracy: tablice chronologiczne wykonane przez studentów + pisemne podsumowanie, obj. 1 strona naszynopisu]

Utwory

- S. Barańczak, Widokówka z tego świata, w: tegoż, Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986-1988, 1988

- Cz. Miłosz, To, w: tegoż, To, Kraków 2000

- Z. Herbert, Elegia na odejście pióra kałamarza lampy, w: tegoż, Elegia na odejście, Paryż 1990

- J. Podsiadło, *** (z uniesień pozostało mi), w: tegoż, Wiersze wybrane 1985–1990, Biblioteka „brulionu”, Warszawa-Kraków 1992

- T. Różewicz, bez, w: tegoż, Płaskorzeźba, 1991

- W. Szymborska, Nienawiść, w: tejże, Koniec i początek, 1993

- M. Świetlicki, Dla Jana Polkowskiego, „Brulion” 1988

Opracowania (jedno do wyboru)

- Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989–2009. Idee, ideologie, metodologie, red. A. Galant, I. Iwasiów, Szczecin 2008.

- P. Śliwiński, Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej, Kraków 2002.

- M. Wieczorek, Brulion. Instrukcja obsługi, Wyd. Korporacja Ha!art, Kraków 2005.

- A. Legeżyńska, P. Śliwiński, Poezja polska po 1968 roku, Warszawa 2000, tu: Część III. Idee to wodniste substytuty krwi”. Nowa poezja lat dziewięćdziesiątych oraz Część IV. Przed końcem wieku. O poezji Starych Mistrzów w latach dziewięćdziesiątych.

3. Spełnione i zapomniane debiuty lat 90.

Socjologia życia literackiego na początku lat 90. (nowe czasopisma, oficyny wydawnicze, nowe media). Zniesienie cenzury, homogenizacja kultury, zmieszanie obiegów literatury wysokiej i popularnej.

Kariera nowych tematów (inicjacja, wydziedziczenie vs. zakorzenienie, „inność”, kontestacja, a-religijność) oraz wybranych gatunków i kategorii estetycznych (autobiografizm, memoria, mityzacja, melancholia, ironia, groteska)

[Forma pracy w grupach: pisemne omówienie znaczenia wybranej książki debiutanckiej z perspektywy dzisiejszej - czy znajduje się w kanonach; czy jest dostępna w księgarniach/Internecie; czy jej lektura jest dziś nie/konieczna, dlaczego]

Utwory (jeden tom do wyboru)

- S. Chwin, Hanemann; M. Gretkowska, My zdies’ emigranty; P. Huelle, Weiser Dawidek; A. Libera, Madame; J. Podsiadło, Arytmia; A. Sosnowski, Życie na Korei, M. Świetlicki, Zimne kraje; E. Tkaczyszyn-Dycki, Nenia i inne wiersze; O. Tokarczuk, Prawiek i inne czasy; T. Tryzna, Panna Nikt; M. Tulli, Sny i kamienie, W. Wencel, Oda na dzień św. Cecylii.

Opracowania (jedno do wyboru)

- P. Czapliński, P. Śliwiński, Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji, Kraków 1999, tu: rozdziały Przesilenie wrażliwości; W poszukiwaniu utraconego; Przełom: warunki, oznaki, omamy; Proza na przełomie – panorama.

- M. Stala, Druga strona. Notatki o poezji współczesnej, Kraków 1997.

4. Manifesty i polemiki.

Kres paradygmatu, czyli rewizja romatyzmu. Etyzm vs. indywidualizm - spór o przesłanie Herberta/Pana Cogito. Barbarzyńcy contra klasycyści. Dyskusja o wzniosłości i stylu wysokim. Ideologiczne/światopoglądowe zaplecze sporów literackich (liberalizm, neomarksizm, konserwatyzm, religia). Motywacje pokoleniowe (generacja wojenna – „marcowa” – „brulionowa”).

[Forma pracy: samodzielne streszczenie jednego manifestu/polemiki, obj. 1 strona maszynopisu]

Proza, poezja, eseistyka (do wyboru: 1 lektura obligatoryjna + 1 dowolna)

Z. Herbert, Przesłanie Pana Cogito [lektura obligatoryjna]

J. Polkowski, Przesłanie pana X, w; tegoż, Elegie z Tymowskich Gór i inne wiersze, Kraków 1990.

M. Świetlicki, Dla Jana Polkowskiego, w: tegoż,

J. Kapela, Lotto

Piotr Czerski, Kieszonkowy mesjasz prowadzi dialog z panem Cogito

M. Janion, Kres paradygmatu, w: tejże, Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi, Warszawa 2000 [lektura obligatoryjna]

J. Dehnel, Ale z naszymi umarłymi, Kraków 2019.

W. Wencel, Zamieszkać w katedrze. Szkice o kulturze i literaturze, Wyd. Fronda, 1991.

A. Zagajewski, Uwagi o stylu wysokim, w: tegoż, Obrona żarliwości, Kraków 2002. [lektura obligatoryjna]

Opracowania (dwa do wyboru)

- J. Klejnocki, J. Sosnowski, Przeklęte paradygmaty, w: Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia „brulionu” (1986-1998), Warszawa 1996.

- A. Legeżyńska, P. Śliwiński, Poezja polska po 1968 roku…, tu: Uparty duch klasycyzmu.

- C. Michalski, Zemsta etyczna. Dlaczego Zbigniew Herbert psuł wszystkim zabawę, „Europa” nr 258/2004.

- J. Mielniczuk, Dawanie świadectwa – Herbert, Polkowski, Świetlicki, „Polonistyka” 1999, nr 4.

- D. Pawelec, Oko smoka. O wierszu Marcina Świetlickiego, w: Kanonada. Interpretacje wierszy polskich (1939-1989), pod red. A. Nawareckiego, przy współudziale D. Pawelca, Katowice 1999.

- R.T. Rutkowski, Pan Cogito a język, w: Pan Cogito po latach. 19 wierszy, Seria Poetycka Radia Łódź, t. 11, pod red. J. Brzozowskiego i J. Sikorzanki, Łódź 2009.

5. Antologie, słowniki, przewodniki.

Problem historii literatury/krytyki literackiej: jak przedstawić obraz przemian kultury i literatury po 1989 roku? Dyskusje o (nie)możliwości syntezy i (nie)konieczności kanonu. Esej v. encyklopedia jako gatunkowe bieguny przekazów historycznoliterackich.

[Forma pracy: pisemne porównanie tekstów, wskazanie przyjętych w nich kryteriów systematyzacji materiału, ocena funkcjonalności; objęt. 2 strony maszynopisu]

Teksty (trzy wybrane do porównania)

- Przyszli barbarzyńcy, Kraków 1991; Po Wojaczku. Brulion i niezależni, Warszawa 1992; Macie swoich poetów. Liryka polska urodzona po 1960 r. Wypisy, Warszawa 1996;

14.40. Poeci Fortu 1996-1999, Biuro Literackie Legnica 2000;

Poza słowa. Antologia wierszy 1976–2006, red. T. Dąbrowski, Gdańsk 2006.

R. Honet, M. Czyżowski, Antologia nowej poezji 1990-1999, Kraków 2000;

- Parnas bis. Słownik literatury polskiej urodzonej po 1960 roku, Warszawa 1995.

- Tekstylia bis. Słownik młodej polskiej kultury, red. P. Marecki, Kraków 2006.

- Gada! Zabić! Pa(n)tologia neolingwizmu, red. M. Cyranowicz, P. Kozioł, Warszawa 2005.

- Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009), red. M. Cyranowicz, J. Mueller, J. Radczyńska, Warszawa 2009.

- Warkoczami. Antologia nowej poezji, red. S. Głuszak, B. Gula, J. Mueller, Warszawa 2016.

- P. Czapliński, P. Śliwiński, Ślady przełomu. Literatura polska w latach 1976–1998, Kraków 1999.

- P. Marecki, I. Stokfiszewski, M. Witkowski, Tekstylia. O „rocznikach siedemdziesiątych”, Kraków 2002

6. Czasopisma i efemerydy

„Zeszyty Literackie”, „Czas Kultury”, „Topos”, „Fraza”, „Brulion”, „Nowy Nurt”, „Fa-art.”, dowolnie wybrane magazyny internetowe.

[Forma pracy: samodzielnie zredagowane hasło monograficzne wybranego czasopisma, przewidziane dla odbiorcy: maturzysty, spełniające warunki rzetelności informacyjnej oraz atrakcyjności, tj. zachęcające – z wyraźnie wskazanego powodu - do zapoznania się z owym periodykiem; objęt. 1 strona maszynopisu]

Lektura

Kilka (4-5) numerów wybranego czasopisma.

Opracowanie

Pisma kulturalne w Polsce po 1989 roku. Leksykon, red. J. Gałuszka, G. Maroszczuk, A. Nęcka, Katowice 2010.

7. Polskie nagrody literackie i ich laureaci

Nike, Silesius, Gdynia, Orfeusz, Nagroda Fundacji Kościelskich, Nagroda im. K. Wyki lub inne.

[Forma pracy: alternatywna, tj. własna notatka do Wikipedii, zawierajaca opis genezy, charakteru i znaczenia wybranej nagrody + lista dotychczasowych laureatów i tytuły nagrodzonych utworów; obj. 1 strona maszynopisu]

8. Kariera eseistyki, biografistyki i form autobiograficznych

„Kryzys” powieści w drugiej połowie XX wieku, poszukiwanie nowych form narracyjnych; „śmierć autora”, nasilenie postmodernistycznej dyskusji o kryzysie podmiotu, filozoficzne i estetyczne oferty „płynnej nowoczesności”, tożsamość „narracyjna” – „nomadyczna” – „słaba”; rozkwit refleksji nad pamięcią; tradycyjne i nowe formy upamiętniania przeszłości (pamiętnik, dziennik, auto/biografia, kalendarium, powieść z kluczem vs. wywiad-rzeka, biografia wyobrażona, auto/bio/geografia, blog, abecadło, i in.)

[Forma pracy: recenzja wybranego utworu, obj. 2 strony maszynopisu]

Teksty (jeden do wyboru)

R. Lis, Ręka Flauberta, Warszawa 2011, P. Matywiecki, Twarz Tuwima, Warszawa 2008, B. Nowacka, Z. Ziątek, Ryszard Kapuściński. Biografia pisarza, Kraków 2008; P. Paziński, Pensjonat, Warszawa 2009, J. Olczak-Ronikier, Korczak. Próba biografii, Warszawa 2011; A. Franaszek, Miłosz. Biografia, Kraków 2011; J. Hen, Ja, Michał z Montaigne…, R. Przybylski, Uśmiech Demokryta. Un presque rien, Warszawa 2009.

9. Kariera reportażu

Ewolucja reportażu literackiego w dobie kultury multimedialnej. Mistrzowie i specyfika ”polskiego reportażu”.

[Forma pracy - dyskusja na temat: Reporter – zawód czy misja? Etyczne, polityczne i pragmatyczne aspekty twórczości reporterskiej wskazane na podstawie lektury wybranych utworów i samodzielnie dobranych opracowań]

Teksty

J. Hugo-Bader, Biała gorączka, Wołowiec 2009.

R. Kapuściński, Heban, Warszawa 1998.

R. Kapuściński, Imperium, Warszawa 1996.

W. Tochman, Jakbyś kamień jadła, Kraków 2018.

W. Tochman, Dzisiaj narysujemy śmierć, Kraków 2018.

10. Literatura w nowych mediach

Tekst językowy w mediach elektronicznych – jego ontologia i funkcje. Co traci i co zyskuje literatura dzięki nowym mediom? Redefinicja sytuacji komunikacyjnej: twórca – czytelnik – krytyk. Nowe gatunki. Klasyka w nowych mediach.

[Forma pracy: case studies, czyli poglądowa analiza wybranego przykładu istnienia literatury w sieci]

Opracowania

- B. Bodzioch-Bryła, Ku ciału postludzkiemu… Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości, Kraków 2011.

- B. Bodzioch-Bryła, Sploty: Przepływy, architek(s)tury, hybrydy. Polska e-poezja w dobie procesualności i konwergencji, Kraków 2019.

– M. Maryl, Kim jest pisarz (w internecie), „Teksty Drugie” 2012, nr 6;

Z. Fajfer, Liberatura czyli literatura totalna, pod red. K. Bazarnik, Korporacja Ha!art, Kraków 2010

– J. Jarniewicz, Slam, czyli wiersze na ringu, w: idem, Od pieśni do skowytu, Biuro Literackie, Wrocław 2008.

ZALICZENIE MATERIAŁU

Całościowe opracowanie dowolnie wybranego tematu w formie prezentacji multimedialnej, z uwzględnieniem literatury przedmiotu na ostatnim slajdzie

Wykład - dyskusja - praca pisemna, indywidualna lub grupowa

Formy: esej, recenzja, hasło monograficzne, konspekt, interpretacja porównawcza, prezentacja

Oceny opisowe i punktowe.

Kryteria: znajomość tekstów, faktów i procesów historycznoliterackich, umiejętność interpretacji ze wskazaniem właściwych dla utworu kontekstów biograficznych, historycznych, społeczno-kulturowych, znajomość nowych form komunikacji literackiej.

Zajęcia od połowy marca 2020 ze względu na zagrożenie epidemiczne są realizowane w nietypowy sposób, tylko za pośrednictwem mediów elektronicznych.