Historia Kościoła I - starożytność

Cele zajęć/przedmiotu

a) przekazanie wiedzy o głównych etapach rozwoju Kościoła katolickiego w czasie i przestrzeni od momentu jego założenia do końca okresu starożytności;

b) rozwinięcie umiejętności usytuowania najważniejszych wydarzeń z dziejów Kościoła umiejscowienie jego najważniejszych przedstawicieli na tle głównych wydarzeń historii powszechnej starożytności;

c) zapoznanie w stopniu rozszerzonym z wiedzą na temat kształtowania się struktury Kościoła, relacji Kościoła z władzą świecką oraz światem kultury grecko-rzymskiej;

d) uwrażliwienie na przyczyny rozwoju tych kierunków refleksji teologicznej, które znacząco wpłynęły na proces kształtowania się tradycji Kościoła i kultury europejskiej

e) wyrobienie umiejętności krytycznej oceny i interpretacji źródeł historycznych związanych z historią Kościoła;

f) rozwinięcie umiejętności komunikacji i pracy zespołowej nad źródłem historycznym dotyczącym dziejów Kościoła, z uwzględnieniem jego wymiaru faktograficznego oraz teologicznego.

Treści programowe dla zajęć/przedmiotu:

Wykłady:

Świat antyczny i narodziny chrześcijaństwa.

Stosunek państwa rzymskiego do chrześcijaństwa, do 313 r.

Kościół judeochrześcijan i Kościół w kontekście kultury grecko-rzymskiej.

Historia prześladowań i znaczenie kultu męczenników.

Pierwsze zagrożenia jedności Kościoła (pierwsze herezje, gnostycyzm).

Etapy kształtowania się struktury hierarchicznej Kościoła.

Charakterystyka kultury i życia codziennego chrześcijan do poł. IV w.

Konstantyn Wielki i jego znaczenie dla historii Europy i Kościoła.

Relacje państwo – Kościół po 313 r.

Wielkie spory teologiczne, trynitarne i chrystologiczne.

Triumfujący Kościół wobec pogan.

Monastycyzm od Antoniego Pustelnika do Benedykta.

Upadek Cesarstwa Rzymskiego. Papiestwo i rozwój idei prymatu.

Chrześcijaństwo a islam, ikonoklazm.

Kościół u schyłku starożytności na wschodzie i zachodzie.

Ćwiczenia:

Historia Kościoła jako przedmiot badań naukowych.

Doktryny, herezje i spory kościelne.

Służba Boża, sakramenty i życie codzienne chrześcijan do poł. IV w.

Architektura i sztuka chrześcijańska pierwszych wieków.

Zalecana literatura

Opracowania i podręczniki:

‒ Historia Kościoła, red. L.J. Rogier, R. Aubert, M.D. Knowles, t. I, Od początków do roku 600, Warszawa 1986.

‒ Świat Bizancjum, t.1, Cesarstwo Wschodniorzymskie 330-641, red. C. Morrisson, Kraków 2007.

‒ Świat Bizancjum, t. 2, Cesarstwo Bizantyńskie 641-1204, red. J. C. Cheyneta, Kraków 2011.

‒ Ks. M. Starowieyski, Sobory niepodzielonego Kościoła, Kraków 2016.

‒ Bp Jan Śrutwa, Dzieje Kościoła w starożytności, t. 1-2, Lublin 2018.

Źródła:

‒ Dzieje Apostolskie

‒ Constitutiones Apostolorum, red. A.Baron, H. Pietras, Kraków 2007.

‒ Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I (325-787), red. A.Baron, H. Pietras, Kraków 2005.

‒ Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna, Kraków 2013.

‒ Tenże, Żywot Konstantyna, Kraków 2007.

‒ Hermiasz Sozomen, Historia Kościoła, Warszawa 1980.

‒ Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, Warszawa 1983.

‒ Atanazy Aleksandryjski, Żywot św. Antoniego, Warszawa 1987.

‒ Zosimos, Nowa historia, Warszawa 1983.

‒ VARIA z serii wydawniczych: PSP, POK, OŻ, PL, reguły zakonne, pisma gnostyckie, teksty świeckich autorów antycznych (Swetoniusz, Tacyt, Libanios, Julian Apostata, Ammianus Marcellinus i in.).

Po zakończeniu zajęć i potwierdzeniu osiągnięcia EU student/ka:

tłumaczy okoliczności pojawienia się pierwszych wspólnot chrześcijańskich w starożytności

opisuje wpływ innych refleksji religijnych oraz filozoficznych na kształtowanie się teologii młodego Kościoła oraz związane z tym nurty heterodoksyjne

wskazuje potencjalne kierunki rozwoju wspólnoty Kościoła oraz momenty, w których dokonano kluczowych wyborów dyscyplinarnych i teologicznych

ocenia znaczenie najważniejszych postaci z dziejów Kościoła na poszczególnych etapach jego dziejów

ukazuje zmiany zachodzące w społeczeństwie antycznym pod wpływem idei chrześcijańskich

korzysta z podstawowych źródeł historycznych i literatury przedmiotu

dostrzega związek między faktami historycznymi a rozwojem teologii

posiada umiejętność krytycznej oceny źródła historycznego

tłumaczy okoliczności pojawienia się pierwszych wspólnot chrześcijańskich w starożytności

Kryteria oceniania wg skali stosowanej w UAM:

‒ bardzo dobry (bdb; 5,0) – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach uczenia się

‒ dobry plus (+db; 4,5) – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach uczenia się

‒ dobry (db; 4,0) – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach uczenia się

‒ dostateczny plus (+dst; 3,5) – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami określone w efektach uczenia się

‒ dostateczny (dst; 3,0) – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale z licznymi błędami określone w efektach uczenia się

‒ niedostateczny (ndst; 2,0) – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne określone w efektach uczenia się