Zaburzenia komunikacji językowej - autyzm - spec. logopedyczna

obowiązkowe

filologia polska

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- zapoznanie studentów z narzędziami do diagnozy zagrożenia autyzmem i autyzmu,

- kształtowanie świadomości wczesnego wykrywania ryzyka zagrożenia autyzmem,

- zdobycie zaawansowanej wiedzy na temat metod diagnozowania autyzmu i metod terapii autyzmu,

- zapoznanie studentów z deficytami w zakresie funkcji poznawczych oraz komunikacyjnych u osób z ASD,

- zdobycie wiedzy na temat strategii terapeutycznych wykorzystywanych w budowaniu umiejętności komunikacyjnych osób z ASD,

- zapoznanie słuchaczy ze specyfiką zaburzenia, jakim jest zespół Aspergera,

- przybliżenie narzędzi diagnostycznych oraz metod terapeutycznych wykorzystywanych w pracy z osobami z zespołem Aspergera,

- określenie zasad współpracy z rodziną dziecka z ASD.

III rok

Podstawowa wiedza z zakresu fonetyki i fonologii języka polskiego i neurobiologicznej organizacji mowy.

Wykład i warsztaty, w ramach których studenci przygotowują prezentacje na wybrany temat.

1

Zajęcia w formie warsztatów poświęcone diagnostyce oraz terapii dzieci dotkniętych autyzmem. Student zapozna się ze specyfiką zaburzenia, jakim jest autyzm, jego etiologią i obrazem klinicznym. Omówione zostaną dysfunkcje, występujące przede wszystkim w zakresie komunikacji, a zwłaszcza w obszarze mowy ekspresywnej. W szczególny sposób zostaną scharakteryzowane indywidualne programy terapii komunikacji, dostosowane do poziomu i możliwości pacjenta, ukierunkowane na rozwijanie oraz używanie mowy i języka jako środka przekazu informacji dotyczącej nie tylko samego dziecka, ale również jego opinii o otaczającej rzeczywistości. Zajęcia mają na celu przygotować studentów specjalności logopedycznej do pracy terapeutycznej z dziećmi autystycznymi.

Treści programowe dla przedmiotu:

- autyzm jako jednostka chorobowa,

- wczesna diagnoza – zagrożenie autyzmem,

- diagnozowanie rozwoju dziecka od 3. do 30 miesiąca życia,

- diagnoza poziomu funkcji intelektualnych od 30. miesiąca życia do 5. roku życia,

- charakterystyka funkcjonowania poznawczego osób z autyzmem,

- zaburzenia sensoryczne u osób z autyzmem,

- obserwacja i interpretacja zachowań występujących u dzieci z autyzmem,

- dyrektywne i niedyrektywne metody terapii zaburzeń autystycznych (metoda behawioralna, metoda holding, metoda TEACCH metoda opcji Son-Rise, metoda RDI),

- rozwój mowy i komunikowania się a specyfika trudności komunikacyjnych dzieci z ASD,

- narzędzia do diagnozy kompetencji komunikacyjnych i językowych osób z ASD,

- strategie rozwoju mowy i komunikacji osób z ASD,

- strategie pracy nad komunikacją z wykorzystaniem AAC,

- budowanie Indywidualnego Systemu Porozumiewania się dziecka z ASD z wykorzystaniem AAC,

- zespół Aspergera – problemy diagnostyczne,

- zespół Aspergera – charakterystyka funkcjonowania poznawczego i językowego. Metody terapii z osobami z ZA,

- rodzina dziecka z ASD – zasady współpracy.

Zalecana literatura:

T. Atwood, Zespół Aspergera, Poznań 2006.

Autyzm. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. B.B. Kaczmarek, A. Wojciechowska, Kraków 2015.

Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. B.B. Kaczmarek, A. Wojciechowska, Impuls, Kraków 2015.

Autyzm. Na granicy zrozumienia, red. B. Winczura, Kraków 2010.

C. Baron-Cohen, P. Bolton, Autyzm. Fakty, Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Krakowie, Kraków 1999.

M. Bogdanowicz, Dostosowanie metody dobrego startu do potrzeb dzieci autystycznych – efektywność tej metody, w: W. Dykcik (red.): Autyzm. Kontrowersje i wyzwania, „Eruditus”, Poznań 1994.

M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M. Przasnyska, Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP, Warszawa 1996.

L. Bobkowicz-Lewartowska, Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, Kraków 2014.

J. Cieszyńska, Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych, Kraków 2011.

J. Cieszyńska, M. Korendo, Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka, Kraków 2008.

C.H. Delacato, Dziwne, niepojęte. Autystyczne dziecko, Fundacja Synapsis, Warszawa 1995.

T. Fields-Meyer, B.M. Prizant, Niezwyczajni ludzie. Nowe spojrzenie na autyzm, Wydawnictwo UJ, Kraków 2017.

U. Frith, Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, Gdańsk 2008.

T. Grandin, R. Panek, Mózg autystyczny. Podróż w głąb niezwykłych umysłów, Copernicus Center Press Sp. z o.o., 2016.

S. Gutstein, Księga RDI – wytyczanie nowych ścieżek w autyzmie, zespole Aspergera i PDD z Programem Rozwoju Relacji, Wydawnictwo Fundacja Rozwiązać Autyzm, Warszawa 2010.

H. Jaklewicz, Edukacja osób autystycznych w praktyce i badaniach naukowych SPOA, red. H. Jaklewicz, Gdańsk 1998.

Autyzm i AAC. Alternatywne i wspomagające sposoby porozumiewania się w edukacji osób z autyzmem, red. B.B. Kaczmarek, A. Wojciechowska, Impuls, Kraków 2015.

B. Kaja, Zarys terapii dziecka, wyd. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2001.

M. Korendo, Językowa interpretacja świata w wypowiedziach osób z zespołem Aspergera, Kraków 2013.

J. Kruk-Lasocka, Autyzm a oligofrenia, w: Szkoła Specjalna 1994 r., nr 4.

O.J. Lovaas, Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo, WSiP, Warszawa 1993.

B. Nason, Porozmawiajmy o autyzmie. Przewodnik dla rodziców i specjalistów, Wydawnictwo UJ, Kraków 2017.

Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej – metoda krakowska, red. J. Cieszyńska, Z. Orłowska-Popek, M. Korendo, Kraków 2010.

E. Pisula, Autyzm, Sopot 2015.

E. Pisula, Autyzm, przyczyny, symptomy, terapia, Gdańsk 2010.

P. Schmidt, Chłopiec z Saturna. Jak dziecko autystyczne widzi świat, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2016.

E. Schopler, M. Lansing, L. Waters, Zindywidualizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju, T. I, II i III., SPOA, Gdańsk 1995.

W. Show, Autyzm: więcej niż podstawy. Leczenie zaburzeń ze spektrum autyzmu, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2016.

W. Show, Biologiczne leczenie autyzmu i PPD, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2016.

M. Spitzer, Jak uczy się mózg, Warszawa 2008.

G. Temple, R. Panek, Mózg autystyczny, GWP, Gdańsk 2016.

Terapia i edukacja osób z autyzmem. Wybrane zagadnienia, red. D. Danielewicz, E. Pisula, wyd. APS, Warszawa 2003.

Terapie wspomagające rozwój osób z autyzmem, red. J.J. Błeszyński, Kraków 2013.

E. Wianecka, Słucham i uczę się mówić, Kraków 2007.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka potrafi:

- ocenić system komunikacyjny dziecka z zaburzeniami komunikacji lub dziecka zagrożonego autyzmem z uwzględnieniem poszczególnych pięter systemu języka naturalnego,

- scharakteryzować funkcjonowanie poznawcze osób z autyzmem,

- wymienić podstawowe narzędzia diagnozowania zagrożenia autyzmem i brakiem teorii umysłu, zaprezentować podstawowe zagadnienia językoznawstwa w rodzaju: gramatyka umysłu i teoria umysłu,

- omówić charakterystyczne metody (dyrektywne i niedyrektywne) wykorzystywane w terapii osób z ASD,

- omówić podstawy programowania systemu językowego, zgodnie z etapami nabywania języka,

- przedstawić strategie rozwoju mowy i komunikacji osób z ASD (zarówno mówiących, jak też niemówiących),

- zbudować Indywidualny System porozumiewania się dziecka z ASD z wykorzystaniem strategii i technik AAC,

- scharakteryzować objawy diagnostyczne Zespołu Aspergera, różnice i podobieństwa między ZA a autyzmem; współpracować z przedstawicielami innych dyscyplin badawczych zajmujących się zaburzeniami komunikacji,

- samodzielnie zaprojektować zestaw odpowiednich ćwiczeń dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu,

- określić zasady współpracy z rodziną dziecka z ASD.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość zagadnień z zakresu poruszanej tematyki, umiejętność oceniania zagrożenia autyzmem i różnicowania autyzm – Zespół Aspergera – alalia; bardzo dobre umiejętności charakterystyki poziomu funkcjonowania poznawczego oraz językowego osób z ASD, bardzo dobre umiejętności budowania Indywidualnego Systemu do Porozumiewania się dziecka z ASD, bardzo dobre przygotowanie prezentacji.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z niewielkimi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość literatury przedmiotu, dobra orientacja w treściach przedmiotu, projekt świadczący o zaangażowaniu studenta.

dostateczny plus (+dst; 3,5): słaba znajomość literatury przedmiotu, projekt zawierający wiele niedociągnięć.

dostateczny (dst; 3,0): znaczne braki w podstawowej wiedzy z zakresu omawianych zagadnień, liczne błędy w projekcie.

niedostateczny (ndst; 2,0): brak znajomości omawianych zagadnień i nabycia nowych umiejętności.

Kryteria oceniania:

- wartość merytoryczna prezentacji na wskazany temat,

- test zaliczeniowy sprawdzający wiedzę teoretyczną.

Tak - 80 godz.