Historia państwa i prawa państw bałkańskich (do 1989 r.)

obowiązkowe

bałkanistyka

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- doskonalenie umiejętności dyskutowania na tematy naukowe, odnoszenia się do różnych opinii, zdolności krytycznych i umiejętności interdyscyplinarnych,

- rozumienie, docenianie różnorodności kulturowej i etniczno-religijnej,

- kształtowanie orientacji na temat czynników determinujących ewolucję tożsamości historycznej narodów na Bałkanach, rozumienia charakteru przemian społeczno-politycznych i gospodarczych na Bałkanach oraz umiejętności historycznej interpretacji tekstów literackich,

- umiejętność kojarzenie faktów z różnorodnych dziedzin humanistyki (historia, kultura, literatura, socjologia, psychologia społeczna), rozumienie różnic i analogii między różnymi kręgami kulturowymi.

III rok

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, pokaz i obserwacja.

4 (2+2)

Treści programowe dla przedmiotu:

- prezentacja na poziomie zaawansowanym pojęć ogólnych z zakresu historii państwa i prawa,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym specyfiki ustroju i prawodawstwa wczesnofeudalnych państw bałkańskich w ujęciu chronologicznym i typologicznym,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym tekstów źródłowych reprezentatywnych dla ustroju i prawodawstwa państw bałkańskich w czasach średniowiecza i wczesnej nowożytności,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym specyfiki ustroju i prawodawstwa Turcji Osmańskiej, przedstawienie ich wpływu na ewolucję mechanizmów ustrojowych i prawnych na terenie Bałkanów,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym specyfiki ustroju i prawodawstwa obszaru pogranicza wojskowego monarchii habsburskiej i jego wpływu na ewolucję społeczności bałkańskich w czasach nowożytnych,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym procesu kształtowania się państwowości bałkańskich w XIX wieku, analiza ich ustroju w kontekście ustawodawstwa zachodnioeuropejskiego,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym mechanizmów ustrojowych i prawodawstwa na Bałkanach w dwudziestoleciu międzywojennym XX wieku, przedstawienie związku między ustawodawstwem krajów bałkańskich, a ustawodawstwem krajów Europy zachodniej,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym mechanizmów ustrojowych i prawodawstwa państw socjalistycznych na Bałkanach w drugiej połowie XX wieku, przedstawienie związków między ustrojem tych państw a ustrojem ZSRR,

- prezentacja na poziomie zaawansowanym przemian ustrojowo-prawnych które zaszły na Bałkanach w ostatniej dekadzie XX wieku ze szczególnym uwzględnieniem krajów byłej Jugosławii,

- przedstawienie omawianych zagadnień z zakresu historii państwa i prawa na tle zagadnień politycznych, społecznych, gospodarczych i kulturowych.

Zalecana literatura:

Źródła:

Cronici turceşti privind tărilec Romane : extrase. Vol. 1, Sec. XV-mijlocul sec. XVII, M. Guboglu (oprac.), Bucureşti 1966.

Diplomatički zbornik Kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije. Sv. 1, Listine godina 743-1100, M. Kostrenčić (red.), Zagreb 1967.

J. Broz-Tito, Artykuły i przemówienia 1969-1975, J. Chmielewski (tłum.), Warszawa 1977.

Kanuni i Lekë Dukagjinit, S. Gjeçov (oprac.), New York 1989.

Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 r., T. Wójcik (tłum.), Warszawa 1995.

Konstytucja Republiki Macedonii, T. Wójcik (tłum.), Warszawa 1999.

Materiały do ćwiczeń seminaryjnych z historii prawodawstw słowiańskich. 1, Statuty cara Stefana Duszana z lat 1349 i 1354, S. Borowski(tłum.), Warszawa 1934.

Materiały do ćwiczeń seminaryjnych z historii prawodawstw słowiańskich. 2, Statut wino dolski z roku 1288, S. Borowski(tłum.), Warszawa 1935.

Statuta Valachorum, Z. Blažević (tłum.), Zagreb 1999.

Zakonski spomenici srpskich drżava srednjega veka, S. Novaković (red.), Beograd 1912.

Opracowania:

H. Batowski,  Rozpad Austro-Węgier 1914-1918, Kraków 1982.

I. Božilov, Car Simeon Veliki (893-927): zlatnijat vek na Srednevekovna Bălgarija, Sofia 1983.

W. Brodziński, Wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą a wykonawczą : Białoruś, Czechy, Litwa, Rumunia, Słowacja, Węgry, Łódź 1996.

R. Browning: Cesarstwo bizantyjskie. Warszawa 1997.

B. Czapik-Lityńska, Przestępstwa przeciwko mieniu w "Statucie winodolskim" (1288 rok) : z dziejów prawa chorwackiego, [w:] Z dziejów prawa, Katowice 1999, t. 2, s. 25-44.

B. Czapik-Lityńska, A. Lityński, Przestępstwo i kara w statucie Policy. Z dziejów prawa chorwackiego, w: „Z dziejów prawa, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego” 1996, nr 1581, s. 24-37.

D. V. Firoiu, Istoria statuli si dreptali romanesc, Bucuresti 1976.

Dzieje gospodarcze i społeczne Imperium Osmańskiego, Inalcik H., Quataert D. (red.), Kraków 2008.

A. Gulczyński, B. Lesiński, J. Walachowicz, J. Wiewiórkowski, Historia państwa i prawa – wybór tekstów źródłowych, Poznań 1995.

I. Hussain, The Tanzimat: Secular Reforms in the Ottoman Empire, Faith matters 2011.

H. Inalcik, Imperium osmańskie Epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006.

Istorija država i prava jugoslovenskih naroda, D. Jevtić, D. Popović (red.), Beograd 1972.

How to construct a border society ? The Triplex Confinium c. 1700–1750 (Graz, December 9–12, 1998), D. Roksandić, N. Štefanić (red), Budapest 2000.

B. Jelavich, Romania at the Congress of Berlin : problems of peacemaking, Mainz 1979.

K. Krasowski, M. Krzymkowski, K. Sikorska-Dzięgielewska, J. Walachowicz, Historia ustroju państwa, Poznań 1995.

K. Maly, F. Sivak, Dejiny statuta a prava v cesko do roku 1918, Bratislava 1992.

A. Mijatović, Zrinsko-frankopanska urota, Zagreb 1999.

W. Namysłowski, Serbskie prawo sądowe w wiekach średnich, Warszawa 1926.

Państwa bałkańskie w polityce imperializmu niemieckiego w latach 1871-1945, A. Czubiński (red.), Poznań 1982.

Z. Radelić, Hrvatska u Jugoslaviji 1945-1991. Od zajednjistva do rozpada, Zagreb 2006.

J. Rapacka, Rzeczpospolita Dubrownicka, Warszawa 1977.

F. Šanjek, Povijest Hrvata. Srednji vijek, Zagreb 2003.

N. Štefanec, Država ili ne : Ustroj Vojne krajine 1578. godine i hrvatsko-slavonski staleži u regionalnoj obrani i politici, Zagreb 2011.

W. Szulc,  Przemiany gospodarcze i społeczne w Jugosławii w okresie międzywojennym : (1918-1941), Poznań 1980.

W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997.

M. Valentić, L. Čoralić, Povijest Hrvata. od kraja 15.stoljeća do kraja Prvog svjetskog rata, Zagreb 2008.

Vojna krajina. Povjesni pregled – Historiografija –Rasprave, A. Mijatović (red.), Zagreb 1984.

Zasady zmiany konstytucji w państwach europejskich, R. Grabowski, S. Grabowska, red., Warszawa 2008.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- potrafi na poziomie podstawowym definiować pojęcia związane z historią państwa i prawa na Bałkanach, potrafi umiejscowić je w kontekście chronologicznym, społecznym, kulturowym religijnym i tożsamościowym,

- potrafi przedstawić ewolucję organizmów państwowych na terenie Bałkanów, jest w stanie wskazać związki przyczynowo-skutkowe zachodzące pomiędzy poszczególnymi mechanizmami ustrojowymi i prawnymi a przemianami tożsamości wspólnotowej oraz przemianami dyskursów memorialnych,

- wyjaśnia przebieg ewolucji prawnoustrojowej państwowości funkcjonujących na Bałkanach, jest w stanie przedstawić najważniejsze systemy prawne i państwowe, jakie funkcjonowały na terenie Bałkanów na przestrzeni wieków i określić ich wpływ na kształtowanie się dyskursów tożsamościowych,

- potrafi dokonać analizy tekstu źródłowego o charakterze politycznym, prawnym, literackim w kontekście ich stosowanych w nich strategii tożsamościotwórczych; potrafi umieścić go w szerszym kontekście tożsamościowych projektów Bałkanów i Europy, stosując przy tym ujęcie porównawcze,

- potrafi wskazać związki i zależności występujące między ustrojami i wynikającymi z nich systemami prawnymi poszczególnych państw bałkańskich a kształtowaniem się dominujących i alternatywnych projektów tożsamościowych,

- potrafi stosując ujęcie interdyscyplinarne wykorzystywać informacje wywodzące się z dziedziny historii i prawa i wykorzystywać je w analizie materiałów źródłowych związanych z literaturą i kulturą Bałkanów,

- potrafi wykazać związki między folklorem i religiami półwyspu Bałkańskiego a kształtowaniem się norm tożsamościowych i prawnych w tym regionie,

- rozumie wpływ przemian ustrojowo-prawnych zachodzących na Bałkanach na obecny kształt modeli tożsamościowych istniejących na tym obszarze, potrafi umiejscowić owe przemiany we współczesnym kontekście geopolitycznym.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita umiejętność dyskutowania na tematy naukowe, odnoszenia się do różnych opinii. Doskonałe zdolności krytyczne i umiejętności interdyscyplinarne oraz zdolność do rozumienia i doceniania różnorodności kulturowej oraz etniczno-religijnej Bałkanów. Znakomita zdolność krytycznej analizy i interpretacji dziejów narodów oraz państw Bałkańskich. Wyśmienita orientacja na temat czynników determinujących ewolucję tożsamości historycznej narodów na Bałkanach. Znakomita orientacja w charakterze przemian społeczno-politycznych i gospodarczych na Bałkanach. Doskonała umiejętność historycznej interpretacji tekstów literackich.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca umiejętność dyskutowania na tematy naukowe, odnoszenia się do różnych opinii. Dostateczne zdolności krytyczne i umiejętności interdyscyplinarne oraz zdolność do rozumienia i doceniania różnorodności kulturowej oraz etniczno-religijnej Bałkanów. Zadowalająca zdolność krytycznej analizy i interpretacji dziejów narodów oraz państw Bałkańskich. Orientacja na temat czynników determinujących ewolucję tożsamości historycznej narodów na Bałkanach. Zadowalająca wiedza o charakterze przemian społeczno-politycznych i gospodarczych na Bałkanach. Umiejętność historycznej interpretacji tekstów literackich.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca umiejętność dyskutowania na tematy naukowe, odnoszenia się do różnych opinii. Dostateczne zdolności krytyczne i umiejętności interdyscyplinarne oraz zdolność do rozumienia i doceniania różnorodności kulturowej oraz etniczno-religijnej Bałkanów. Zadowalająca zdolność krytycznej analizy i interpretacji dziejów narodów oraz państw Bałkańskich. Słaba orientacja na temat czynników determinujących ewolucję tożsamości historycznej narodów na Bałkanach. Wyrywkowa wiedza o charakterze przemian społeczno-politycznych i gospodarczych na Bałkanach. Słaba umiejętność historycznej interpretacji tekstów literackich.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca umiejętność dyskutowania na tematy naukowe, odnoszenia się do różnych opinii. Niedostateczne zdolności krytyczne i umiejętności interdyscyplinarne oraz zdolność do rozumienia i doceniania różnorodności kulturowej oraz etniczno-religijnej Bałkanów. Niezadowalająca zdolność krytycznej analizy i interpretacji dziejów narodów oraz państw Bałkańskich. Brak orientacji na temat czynników determinujących ewolucję tożsamości historycznej narodów na Bałkanach. Niezadowalająca wiedza o charakterze przemian społeczno-politycznych i gospodarczych na Bałkanach. Brak umiejętność historycznej interpretacji tekstów literackich.

Kryteria oceniania:

- przedstawienie prezentacji wybranego tematu, zredagowanie jej w formie pisemnej,

- aktywność na zajęciach,

- dodatkowo: obecność na zajęciach (dopuszczalna jest nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach w semestrze).