Historia Bałkanów

obowiązkowe

studia slawistyczne, specjalność: studia kroatystyczne

II stopień

Cele modułu kształcenia:

a) interpersonalne:

- zrozumienie skomplikowanego kontekstu kulturowego państw i narodów bałkańskich.

b) instrumentalne:

- opanowanie terminologii historycznej,

- umiejętność zarządzania informacją (zdobywanie i interpretacja danych z różnych źródeł, krytyka źródeł i literatury),

- umiejętność rozwiązywania problemów historycznych.

c) systemowe:

- umiejętności badawcze,

- umiejętność zastosowania wiedzy z zakresu historii w różnego rodzaju pracach związanych z Bałkanami.

II rok

Podstawowe wiadomości na temat przednowożytnych dziejów państw Europy Południowo- Wschodniej oraz dziejów Bizancjum.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład problemowy, demonstracje dźwiękowe i/lub video.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- rozwój terytorialny i znaczenie polityczne Imperium Osmańskiego w Europie w XVI i XVII wieku,

- organizacja i system społeczny państwa osmańskiego; funkcjonowanie narodowości bałkańskich w ramach państwa tureckiego,

- państwa lenne wobec Turcji Osmańskiej w Europie: Wołoszczyzna, Mołdawia i Siedmiogród w XVI i XVII wieku,

- wojny „Świętej Ligi” 1684 (83)-1699 i 1715-1718 oraz ich skutki polityczne, demograficzne i społeczne,

- „Kwestia Wschodnia”; Rosja, Cesarstwo i inne mocarstwa europejskie wobec Turcji Osmańskiej w XVIII wieku; Grecy w Imperium Osmańskim,

- przemiany polityczne w Europie Południowo-Wschodniej w końcu XVIII i w 1 połowie XIX wieku (kształtowanie się państwowości Czarnogóry, upadek Wenecji i jego skutki, idee iliryjskie i dackie, kształtowanie się autonomii serbskiej, powstanie niepodległego państwa greckiego),

- wzrost znaczenia Rosji na Bałkanach,

- „Wiosna Ludów” a narodowości bałkańskie,

- walka o reformy w Turcji Osmańskiej,

- walka państw i narodów bałkańskich o niepodległość; wojna rosyjsko-turecka i traktat w San Stefano; Kongres Berliński i jego skutki,

- dążenia państw bałkańskich na przełomie XIX i XX wieku; wielkie idee małych narodów; wojny bałkańskie i ich skutki,

- rozwiązania polityczne i terytorialne po I wojnie światowej; „Kocioł bałkański” w okresie międzywojennym,

- państwa Europy Południowo-Wschodniej w czasie II wojny światowej,

- państwa „demokracji ludowej” na Bałkanach i ich problemy po II wojnie światowej; przewroty polityczne w Grecji i ich skutki,

- współczesne państwa bałkańskie i ich dziedzictwo historyczno-kulturowe.

Zalecana literatura:

Angold M., Cesarstwo Bizantyńskie. 1025-1204. Historia polityczna, Wrocław-Warszawa 1993.

Angyal Endre, Świat słowiańskiego baroku, Warszawa 1972.

Bałkany. Etnokulturowe podłoże konfliktów, red. W. Konarski, A. Koseski, Pułtusk 2006.

Batowski Henryk, Problem bośniacki – podstawy historyczne, „Prace Komisji Środkowoeuropejskiej PAU, Kraków 1994, t. II.

Batowski Henryk, Rozpad Austro-Węgier 1914-1918, Warszawa 1982.

Batowski Henryk, Rozpad Austro-Węgier 1914-1918, Warszawa 1982.

Bieniek K., Polityka zagraniczna Turcji wobec państw bałkańskich, Toruń 2008.

Bilski R., Kocioł bałkański, Warszawa 2000.

Boia Lucian, Rumuni: świadomość, mity, historia, Kraków 2003.

Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S., Historia Grecji, Kraków 2005.

Browning R. , Cesarstwo Bizantyńskie, Warszawa 1977.

Bujwid-Kurek Ewa, Państwa pojugosłowiańskie. Szkice politologiczne, Kraków 2008.

Burakowski Adam, Geniusz Karpat. Dyktatura Nicolae Ceaușescu 1965-1989, Warszawa 2008.

Buszko J., Słowiańskie państwa bałkańskie w latach 1870-1914, Warszawa 1957.

Cetnarowicz Antoni, Odrodzenie narodowe w Dalmacji. Od "slavenstva" do nowoczesnej chorwackiej i serbskiej idei narodowej, Kraków 2001.

Czamańska Ilona, Drakula. Wampir, tyran czy bohater, Poznań 2003.

Czamańska Ilona, Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV-XV wieku, Poznań 1996.

Czekalski Tadeusz, Albania 1920-1939 : państwo, gospodarka, kultura, Kraków 1996.

Czekalski Tadeusz, Albania, Warszawa 2003.

Ćirković S., Istorija srednjovekovne bosanske države, Beograd 1964.

Ćorović Vladimir, Istorija Srba, Beograd 1999.

Ćorović Vladimir, Velika Srbija: ujedinjenje, Beograd 1990.

de Diversis Filip, Opis Dubrownika, tłum., wstęp, przypisy Piotr Wróbel, Jacek Bonarek, Kraków 2004.

Deletant Denis, Rumunia. Zapomniany sojusznik Hitlera, Warszawa 2010.

Demel Juliusz, Historia Rumunii, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, 1986.

Deretić Jovan, Zapadna Srbija: kratak pregled istorijě Srba od 3 veka s.e. do nasih dana, Beograd 2003.

Durković – Jaksić L, Z dziejów stosunków jugosłowiańsko - polskich 1772 - 1840, W-w 1977.

Dymarski Mirosław, Konflikty na Bałkanach w okresie kształtowania się państw narodowych w XIX i na początku XX wieku, Wrocław 2010.

Eberhardt P., Przemiany demograficzno-etniczne na obszarze Jugosławii w XX wieku, Lublin 2005.

Europejski protektorat? Bośnia i Hercegowina w perspektywie środkowoeuropejskiej, red. M. Gniazdowski, Warszawa 2008.

Fallon S., Hellander P., Oliver J., Chorwacja oraz Jugosławia, Słowenia, Macedonia, Bośnia i Hercegowina, Bielsko-Biała 1998.

Felczak Wacław, Historia Węgier. W-w 1966, 1983.

Felczak Wacław, Wasilewski Tadeusz, Historia Jugosławii, Wrocław 1985.

Florea Vasile, Sztuka rumuńska, W-wa 1989.

Giza Antoni, Bośnia i Hercegowina w dobie tureckiego i austriackiego panowania, Szczecin 2002.

Giza Antoni, Idea jugoslawizmu w latach 1800-1918, Szczecin 1992.

Giza Antoni, Narodowe i polityczne dążenia Chorwatów w XIX i na początku XX wieku, Szczecin 2001.

Giza Antoni, Narodziny i rozpad Jugosławii, Szczecin 1994.

Giza Antoni, Tajne raporty z Jugosławii, Warszawa 2002.

Haussig H. W., Historia kultury bizantyńskiej, Wrocław 1984.

Hauziński Jerzy, Leśny Jan, Czekalski Tadeusz Historia Albanii, Wrocław-Warszawa-Kraków 2008.

Inalcik Halil, Imperium osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Kraków 2006.

Jackowicz Jerzy, Bułgaria od rządów komunistycznych do demokracji parlamentarnej 1988-1991, Warszawa 1992.

Jelavich Barbara, Historia Bałkanów, t. 1-2, Kraków 2005.

Jezernik Božidar, Dzika Europa, Kraków 2009.

Kaczmarczyk Zdzisław, Miasta dalmatyńskie do początku XV wieku, Warszawa – Poznań 1976.

Kiselinovski S., Mniejszości narodowe w Bułgarii, „Prace Komisji Środkowoeuropejskiej PAU”, J. Machnik, I. Stawowy-Kawka (red.), Kraków 2005, t. XIII.

Korzeniewska-Wiszniewska Mirella, Serbia pod rządami Slobodana Miloševicia. Serbska polityka wobec rozpadu Jugosławii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, Kraków 2008.

Koseski A., Albania. Krótki zarys dziejów, (pierwsze rozdziały), W-wa 1988.

Leśny Jan, Studia nad początkami serbskiej monarchii Nemaniczów (połowa XI - koniec XII wieku), Wrocław 1989.

Lewis Bernard, Narodziny nowoczesnej Turcji, Warszawa 1972.

Lewis R., Życie codzienne w Turcji Osmańskiej, W-wa 1984.

Lusić Rados, Istorija srpske državnosti, Novi Sad, 2001.

Mango Cyryl, Historia Bizancjum, przekł. M. Dąbrowska, Gdańsk 1997.

Maticki Miodrag, Letopis srpskog naroda: tri veka almanaha i kalendara, Beograd-Novi Sad 1997.

Molé Vojslav, Sztuka Słowian południowych, Wrocław - Warszawa - Kraków 1962.

Obywatelski protest i karnawał uliczny : Serbia, 17 listopada 1996 - 20 marca 1997, pod red. Juliusza Tyszki, Poznań 1998.

Olkiewicz Joanna, Najjaśniejsza Rzeczpospolita Wenecka, Warszawa 1972.

Ostrogorski Georg, Dzieje Bizancjum, przekład pod red. H. Evert-Kappesowej, Warszawa 1967, 2008.

Pajewski J., Buńczuk i koncerz, W-wa 1983.

Pavliciević Dragutin, Historia Chorwacji, Poznań 2004 (korzystać ostrożnie i krytycznie!).

Podhorodecki Leszek, Historia Jugosławii, Warszawa 2001 .

Popov N, Serbski dramat, Warszawa 1995.

Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii po 1991 r., pod. Red. E. Szczęśniak-Kajzak, Kraków 1999.

Rapacka Joanna, Godzina Herdera. O Serbach, Chorwatach i idei jugosłowiańskiej, Warszawa 1995.

Rapacka J., Tropami poetów polskiego i chorwackiego baroku, W: Polska - Jugosławia, Prace Slawistyczne Instytutu Słowianoznawstwa PAN, 61.

Rapacka Joanna, „Osman” Ivana Gundulicia, Wrocław 1975.

Rapacka Joanna, Leksykon tradycji chorwackich, Warszawa 1997.

Rapacka Joanna, Rzeczpospolita Dubrownicka, Warszawa 1977.

Runciman S., Wielki kościół w niewoli, W-wa 1973.

Runciman S., Średniowieczny manicheizm, Gdańsk 1996.

Runciman S., Upadek Konstantynopola 1453, W-wa 1968.

Runciman Steven, Średniowieczny manicheizm, Gdańsk 1996.

Samardžić R., Mehmed Sokolović, Łódź 1982.

Simiczijew K., Pieśń hajducka Słowian południowych, Wrocław 1985.

Simić Pero, Tito. Zagadka stulecia, Wrocław 2011.

Skowronek Jerzy, Tanty Mieczysław, Wasilewski Tadeusz, Słowianie Południowi i Zachodni, Lublin 2005.

Skowronek Jerzy, Tanty Mieczysław, Wasilewski Tadeusz, Historia Słowian południowych i zachodnich, Warszawa 1977, 1988.

Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 r., W-wa 1962.

Stachoń B, Polska wobec Turcji i akcji antytureckiej w wieku XV do utraty Kilii i Białogrodu (1484), Archiwum Tow. Nauk. we Lwowie, dz. 2, T. VII, z. 2, 1930.

Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław 2002

Szulc W., Przemiany gospodarcze i społeczne w Jugosławii w okresie międzywojennym 1918-1941, Poznań 1980.

Szyszkowski W., Wenecja. Dzieje Republiki 726-1797, Toruń 1994.

Tanty Mieczysław, Bałkany w XX wieku. Dzieje polityczne, Warszawa 2003.

Todorova Maria, Bałkany wyobrażone, Wołowiec 2008.

Tyszkiewicz J., Tatarzy na Litwie i w Polsce, W-wa 1989.

Vademecum Bałkanisty, red. I. Czamańska, Z. Pentek, Poznań 2009.

Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii. Jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki: t. I 1991-2002, t. II: 2002-2004, Warszawa 2005.

Walkiewicz W., Jugosławia, Warszawa 2000.

Wasilewski T., Bizancjum i Słowianie w IX w., Warszawa 1972.

Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, W-w 1978, 1990.

Wereszycki H, Historia Austrii, W-w 1972, 1985.

Widerszal L., Ruchy wolnościowe na Bałkanach, Warszawa 1947.

Willaume Małgorzata, Rumunia, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2004.

Wituch Tomasz, Tureckie przemiany. Dzieje Turcji 1878-1923, Warszawa 1980.

Wojciechowski S., Integracja i dezintegracja Jugosławii na przełomie XX i XXI wieku, Poznań 2002.

Wojnicki J., Przeobrażenia ustrojowe państw postjugosłowiańskich 1990-2003, Pułtusk 2003.

Wróbel Piotr, Krzyż i półksiężyc. Zachodnie Bałkany wobec Turcji w latach 1444-1463, Kraków 2000.

Wybranowski Dariusz, Działalność fundamentalistów i ugrupowań islamu radykalnego na obszarze Bałkanów Zachodnich (Bośnia i Hercegowina, Albania, Kosowo, Macedonia) w końcu XX i w pierwszych latach XXI wieku, [w:] Wybrane problemy bezpieczeństwa, red. J. Piątek, R. Podgórzańska, Szczecin 2007, t. 2.

Zacharias J. M., Komunizm – federacja – nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943-1991: powstanie – przekształcenia – rozwój, Warszawa 2004.

Zacharias M. J., Wewnętrzne i międzynarodowe aspekty zwycięstwa komunistów w Jugosławii. U źródeł jugosłowiańskiej odmiany systemu komunistycznego, w: Czy Europa Środkowo-Wschodnia mogła się wybić na wolność? Materiały z sesji naukowej: Olsztyn 26 października 1995, pod red. T. Kisielewskiego i N. Kasparka, Olsztyn 1996, s. 95-111.

Zacharias Michał J., Narodowościowe uwarunkowania rozpadu Jugosławii, w: Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, red. A. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński, Poznań 2004, s. 183-198.

Zadužbine Kosova: spomenici i znamena srpskog naroda, odgovorni ured. Atanasie Jevtić, Beograd-Prizren 1987.

Znamierowska-Rakk Elżbieta, Sprawa przesiedlenia obywateli bułgarskich tureckiego pochodzenia do Turcji po drugiej wojnie światowej, [w:] Z dziejów stosunków polsko-radzieckich. Materiały i dokumenty, Warszawa 1977, t. XV.

Znamierowska-Rakk Elżbieta, Sprawa Tracji zachodniej w polityce bułgarskiej (1919-1947), Warszawa 1991.

Żurek Piotr, Czarnogórcy i Serbowie w rosyjskiej polityce księcia Adama Jerzego Czartoryskiego (1802-1806), Kraków 2009.

Żurek Piotr, Raguzańczycy i Sarmaci, Zagrzeb 2001.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- potrafi wymienić najważniejsze państwa funkcjonujące na Bałkanach i określić okres ich istnienia, potrafi wymienić najważniejsze grupy etniczne na Bałkanach, określić czas ich przybycia i lokalizację,

- potrafi pokazać przyczyny nakładania się tradycji historycznych różnych narodowości bałkańskich,

- potrafi rozwiązywać problemy związane z historią Europy Południowo-Wschodniej,

- potrafi zanalizować przebieg procesu dziejowego na obszarze Bałkanów,

- potrafi wyjaśnić historyczne uwarunkowania rozwoju poszczególnych narodów bałkańskich,

- rozumie przyczyny skomplikowanej sytuacji politycznej i kulturowej na Bałkanach,

- opanował terminologię historyczną związaną z obszarem Europy Południowo-Wschodniej.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne.

dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne.

dobry (db; 4,0): dobra wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne ze znacznymi niedociągnięciami.

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne z licznymi błędami.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza z zakresu historii państw bałkańskich, niezadowalające umiejętności i kompetencje personalne i społeczne.

Kryteria oceniania:

- egzamin ustny (obowiązuje wiedza zdobyta podczas wykładów oraz uzyskana na podstawie lektury podręczników),

- dodatkowo: obecność na zajęciach (dopuszczalna jest nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach).