Gramatyka historyczna języka bułgarskiego z elementami dialektologii

obowiązkowe

studia slawistyczne, specjalność: studia bułgarystyczne

I stopień

Cele modułu kształcenia:

Celem przedmiotu jest przedstawienie studentom założeń językoznawstwa historycznego oraz pokazanie procesów i zjawisk w rozwoju systemu fonetycznego, morfologicznego, składniowego i semantycznego języka bułgarskiego ze szczególnym uwzględnieniem zmiany systemu językowego z syntetycznego w analityczny. Dodatkowo zajęcia w ramach przedmiotu dostarczają wiedzy z zakresu podziału dialektalnego bułgarskiego obszaru językowego z uwzględnieniem zwłaszcza cech fonetycznych i morfologicznych.

III rok

Podstawowe wiadomości z gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego oraz z gramatyki opisowej języka bułgarskiego.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, dyskusja, praca z tekstem, uczenie problemowe (problem-based learning), metoda ćwiczeniowa, metoda badawcza (dociekania naukowego), metoda warsztatowa, demonstracje dźwiękowe i/lub video, praca w grupach.

1,5

Treści programowe dla przedmiotu:

- metody badań językoznawstwa historycznego - zarys,

- historyczny rozwój struktury gramatycznej języka z uwzględnieniem podziału dialektalnego - najważniejsze zagadnienia z zakresu historycznej fonetyki (zmiany w systemie fonetycznym, rozwój akcentu); praca na tekstach,

- historyczny rozwój struktury gramatycznej języka z uwzględnieniem podziału dialektalnego – najważniejsze zagadnie z zakresu morfologii oraz rozwoju morfosyntaktycznej struktury języka bułgarskiego (zmiany w odmianie rzeczownika; sposoby kompensacji zaniku fleksji w języku bułgarskim); praca na tekstach,

- historyczny rozwój struktury gramatycznej języka z uwzględnieniem podziału dialektalnego – najważniejsze zagadnie z zakresu morfologii oraz rozwoju morfosyntaktycznej struktury języka bułgarskiego (przymiotnik – neutralizacja form przymiotnika ze względu na rodzaj w liczbie mnogiej, pozostałości złożonych form przymiotnika w języku nowobułgarskim, nowy sposób stopniowania przymiotnika); praca na tekstach,

- historyczny rozwój struktury gramatycznej języka z uwzględnieniem podziału dialektalnego – najważniejsze zagadnie z zakresu morfologii oraz rozwoju morfosyntaktycznej struktury języka bułgarskiego (czasownik – zanik supinum i bezokolicznika, rozwój systemu temporalnego w języku bułgarskim, geneza trybu nieświadka, rozwój imiesłowów); praca na tekstach,

- historyczny rozwój struktury gramatycznej języka z uwzględnieniem podziału dialektalnego – najważniejsze zagadnie z zakresu morfologii oraz rozwoju morfosyntaktycznej struktury języka bułgarskiego (zaimek - krótkie formy zaimków osobowych, podwójne dopełnienie, zmiany w systemie zaimków pytajnych, względnych, nieokreślonych; relacje syntaktyczne – konstrukcje przyimkowe, rodzajnik postpozycyjny i in.),

- ewolucja bułgarszczyzny w stronę analityzmu – historyczne uwarunkowania przynależności języka do bałkańskiej ligii językowej,

- wybrane zagadnienia z leksykologii historycznej.

Zalecana literatura:

К. Мирчев. Историческа граматика на българския език. София 1958.

И. Харалампиев. Историческа граматика на българския език. София 2002.

Sławski F., Język bułgarski, [w:] Języki indoeuropejskie, 2, Warszawa 1988.

Ст. Стойков. Българска диалектология. София 2002.

Български диалектен атлас. Обобщаващ том. Изработен в Секцията за българска диалектология и лингвистична география към Института за български език при БАН, първо издание София 2001.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- identyfikuje i omawia w sposób szczegółowy zmiany, jakie zaszły w systemie fonetycznym, morfologicznym, składniowym i częściowo leksykalnym języka bułgarskiego od momentu wyodrębnienia tego języka jako oddzielnego dialektu słowiańskiego po dzień dzisiejszy,

- dokonuje podziału dialektalnego bułgarskiego obszaru językowego ze względu na cechy fonetyczne i morfologiczne,

- wyjaśnia przyczyny i dostrzega następstwa procesów rozwojowych (kierunki zmian, powiązania między nimi i przyczyny), jakie zaszły w języku bułgarskim na przełomie wieków i które zdecydowały o dzisiejszym kształcie języka bułgarskiego,

- docenia znaczenie dialektów jako ważnego źródła wiedzy o historycznym rozwoju języka,

- posługuje się aparatem terminologicznym z zakresu gramatyki historycznej i dialektologii,

- pracuje na bułgarskich zabytkach językowych różnych okresów, dokonując ich kompleksowej analizy i tłumaczenia.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza (95–100%).

dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza (90–95%).

dobry (db; 4,0): dobra wiedza (80–90%).

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca wiedza, ale ze znacznymi niedociągnięciami (70–80%).

dostateczny (dst; 3,0): zadowalająca wiedza, ale z licznymi błędami (60–70%).

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca wiedza (poniżej 60%).

Kryteria oceniania:

- aktywność w trakcie zajęć,

- umiejętność przeprowadzenia prawidłowej analizy tekstu i interpretacji zjawisk językowych poświadczonych w zapisie,

- rozumienie i sprawność translatorska (w zakresie tłumaczenia analizowanych tekstów),

- umiejętność zaprezentowania na kolokwium zaliczeniowym i egzaminie wiedzy nabytej w ramach przedmiotu oraz poziom tej wiedzy.