Filozofia

obowiązkowe

bałkanistyka

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- przekazanie wiedzy z zakresu filozofii i estetyki,

- zaznajomienie z terminologią filozoficzną i estetyczną,

- rozwijanie zdolności analitycznego i krytycznego myślenia,

- rozwijanie tolerancji i umiejętności rozumienia oraz doceniania różnorodności kulturowej i światopoglądowej,

- rozwijanie zdolności kreatywnego myślenia.

II rok

Ogólna wiedza humanistyczna na poziomie absolwenta liceum.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, pokaz i obserwacja.

3 (1+2)

Wykład wprowadza w problematykę filozofii i estetyki. Pierwszy semestr poświęcony będzie wybranym zagadnieniom i kierunkom z historii filozofii. Omówione będą m. in. ważniejsze szkoły filozofii starożytnej Grecji, a także wpływy filozofii starożytnej na powstanie i zagadnienia filozofii średniowiecznej. W dalszej kolejności podjęte zostaną trzy główne paradygmaty filozofii (ontologiczny, mentalistyczny i lingwistyczny), a także naszkicowana zostanie mapa głównych pojęć filozoficznych i związanych z nimi filozofów. Uwaga zogniskowana będzie również na pojęciach aksjologicznych wywiedzionych od Platona, czyli prawdzie, dobru i pięknie. W drugim semestrze omówione zostaną wybrane pojęcia z estetyki (takie, jak: piękno, harmonia, wartość estetyczna, przeżycie estetyczne, katharsis, mimesis), a także wybrane style estetyczne. Wykłady zakończy omówienie wybranych zagadnień filozoficznych i estetycznych w odniesieniu do szeroko rozumianej współczesności.

Treści programowe dla przedmiotu:

- przedmiot i charakterystyka filozofii,

- filozofia przedsokratejska, cz.1 (poglądy Talesa z Miletu, Anaksymandra, Anaksymenesa, Heraklita z Efezu i Pitagorejczyków),

- filozofia przedsokratejska, cz.2, (poglądy Ksenofanesa, Parmenidesa, Zenona z Elei, Empedoklesa i Demokryta z Abdery),

- okres humanistyczny w filozofii: poglądy sofistów i Sokratesa,

- poglądy filozoficzne Platona,

- metafizyka i etyka Arystotelesa,

- filozofia szkół hellenistycznych: stoicyzm, epikureizm i sceptycyzm,

- filozofia buddyzmu,

- poglądy filozoficzne Augustyna z Hippony i Tomasza z Akwinu,

- racjonalizm Rene Descartesa (Kartezjusza),

- empiryści brytyjscy: John Locke, Georg Berkeley, Dawid Hume,

- etyka i teoria poznania Immanuela Kanta,

- duch absolutny, praca i nauka jako trzy możliwe punkty wyjścia filozofii (G. W. Hegel, K. Marks, A. Comte),

- fenomenologia i egzystencjalizm,

- estetyka – charakterystyka i przedmiot. Pojęcie sytuacji estetycznej,

- człowiek w świecie wartości. Wybrane zagadnienia aksjologiczne,

- podstawowe kategorie estetyczne starożytnej Grecji (piękno, harmonia, kalokaghatia, katharsis, mimesis, trójjedyna choreia),

- estetyka w średniowieczu (poglądy Pseudo Dionizego Areopagity, Jana Szkota Erugieny, Augustyna z Hippony),

- klasycyzm i romantyzm jako dwa wybrane style estetyczne (charakterystyka i porównanie),

- dzieło sztuki – próby definicji,

- estetyczne i pozaestetyczne funkcje sztuki,

- twórca i proces twórczy,

- wybrane koncepcje przeżycia estetycznego (teorie: Arystotelesa, I. Kanta, A. Schopenhauera, R. Ingardena i innych),

- stosunek sztuki do prawdy i rzeczywistości,

- estetyka wobec sztuki współczesnej.

Zalecana literatura:

Kazimierz Ajdukiewicz „Zagadnienia i kierunki filozofii”.

Arno Anzenbacher „Wprowadzenie do filozofii”.

Jostein Gaarder „Świat Zofii”.

Maria Gołaszewska, „Zarys estetyki”.

Leon-Louis Grateloup „Wędrówki po filozofii”.

Diogenes Laertios „Żywoty i poglądy słynnych filozofów”.

Giovanni Reale, „Historia filozofii starożytnej”, T.1-T.5.

Władysław Tatarkiewicz, „Dzieje sześciu pojęć”.

Władysław Tatarkiewicz, „Historia estetyki”, T.1-T.3.

Władysław Tatarkiewicz, „Historia filozofii”, T.1-T.3.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- rozumie rolę refleksji filozoficznej w studiach literaturoznawczych,

- ma podstawową wiedzę z zakresu filozofii i estetyki,

- rozumie odmienne postrzeganie życia społecznego, moralnego i estetycznego przez osoby pochodzące z różnych okresów historycznych, środowisk i kultur,

- jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów,

- ma podstawową wiedzę logiczną oraz stosuje strategie argumentacyjne, retoryczne i erystyczne,

- na podstawie twórczej analizy nowych sytuacji i problemów moralnych samodzielnie formułuje propozycje ich rozwiązania,

- potrafi analizować dzieła literackie i kulturowe pod kątem filozoficznym i estetycznym.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje dotyczące historii filozofii.

dobry plus (+db; 4,5): bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje dotyczące historii filozofii.

dobry (db; 4,0): dobra wiedza, umiejętności i kompetencje dotyczące historii filozofii.

dostateczny plus (+dst; 3,5): przeciętna wiedza, umiejętności i kompetencje dotyczące historii filozofii.

dostateczny (dst; 3,0): dostateczna wiedza, umiejętności i kompetencje dotyczące historii filozofii.

niedostateczny (ndst; 2,0): brak wiedzy, umiejętności i kompetencji dotyczące historii filozofii.

Wykład kończy się zaliczeniem na ocenę. Warunkiem zaliczenia jest otrzymanie pozytywnej oceny z końcowego kolokwium, obejmującego zagadnienia poruszane na wykładzie.