Europejski kontekst kultury bałkańskiej

obowiązkowe

bałkanistyka

I stopień

Cele modułu kształcenia:

- zapoznanie z procesami historycznymi, politycznymi, literackimi, kulturowymi i społecznymi na Bałkanach,

- ukazanie europejskiego kontekstu literatury i kultury na Bałkanach w kategoriach wspólnoty i odrębności.

II rok

Wiedza z zakresu geografii, historii i kultury na poziomie podstawowym.

Wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda analizy przypadków, metoda ćwiczeniowa, metoda badawcza (dociekania naukowego), praca w grupach.

2

Treści programowe dla przedmiotu:

- prezentacja na poziomie podstawowym kultury bałkańskiej w ujęciu chronologicznym i typologicznym; ukazanie najważniejszych zjawisk i kierunków rozwoju,

- prezentacja na poziomie podstawowym poszczególnych tradycji budujących kulturę bałkańską; ukazanie najważniejszych elementów tych tradycji,

- prezentacja na poziomie podstawowym lokacji kultury bałkańskiej i jej odniesień wobec europejskiego kręgu cywilizacyjnego, począwszy od dziedzictwa antycznego,

- ukazanie związków kultury bałkańskiej z różnych okresów jej rozwoju z analogicznymi okresami kultury europejskiej, wyeksponowanie płaszczyzn identyfikacji i zróżnicowania,

- przedstawienie omawianych tradycji i kontekstów kulturowych na tle wydarzeń historycznych, politycznych i społecznych na Bałkanach z uwzględnieniem kontekstu europejskiego,

- prezentacja omawianych zjawisk i kontekstów kultury bałkańskiej w interdyscyplinarnych powiązaniach z innymi obszarami kultury i sztuki w kontekście europejskim.

Zalecana literatura:

A. W. Mikołajczak, Antyczne dziedzictwo Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 17-24.

B. Zieliński, Spadkobiercy Aleksandrowego dziedzictwa, [w:] Żeglarze pamięci. Antologia współczesnej literatury macedońskiej, red. B. Zieliński, L. Miodyński, Poznań 2009, s. 15-32.

A. W. Mikołajczak, Z. Stamatoski, Antyczna tożsamość Macedonii – między nacjonalizmem a uniwersalizmem, [w:] Wokół Macedonii: siła kultury – kultura siły, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 107 – 116.

L. Moroz-Grzelak, Mit Aleksandra Wielkiego we współczesnej literaturze macedońskiej, [w:] Wokół Macedonii: siła kultury – kultura siły, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 157-171.

B. Zieliński, Europa we współczesnym chorwackim dyskursie etnokulturowym, [w:] Nasza środkowoeuropejska ars combinatoria, red. K. Pieniążek-Marković, G. Rem, B. Zieliński, Poznań 2007, s. 385-397.

I. Czamańska, W. Szulc, Pojęcie Macedonii i Macedończyków w ciągu wieków, [w:] Wokół Macedonii: siła kultury – kultura siły, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 21-34.

I. Czamańska, Kultura renesansu i baroku jako element integracji środkowoeuropejskiej, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 25-38.

S. Marijanović, Chorwacka literatura fin de siecle’u w kontekście środkowoeuropejskim. „Młodzi” i literatura europejska w czasopiśmie „Mladost”, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 61-76.

M. Pantić, Wariacje na temat: Danilo Kiš i Europa Środkowa”, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 77-82.

V. Gvozden, Danilo Kiš jako pisarz środkowoeuropejski: przyczynek do pisania i czytania tożsamości, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 83-94.

A. Richter, Europa Środkowa u Danila Kiša, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 95-102.

Z. Djerić, Danilo Kiš – sumienie nieznanej Europy, [w:] Narodowy i ponadnarodowy model kultury. Europa Środkowa i Półwysep Bałkański, red. B. Zieliński, Poznań 2002, s. 103-112.

J. Hatłas, Trakowie, Grecy i Rzymianie na ziemiach bułgarskich oraz europejskiej części Turcji w starożytności w kategoriach swój – obcy, [w:] Swoje i cudze. Kategorie przestrzeni w literaturach i kulturach słowiańskich, tom 3: Słowiańszczyzna Południowa, Poznań 2005, s. 237-244.

M. Dąbrowska-Partyka, Pismo jako znak tożsamości, [w:] Literatura pogranicza. Pogranicza literatury, Kraków 2004, s. 133-145.

I. Stawowy-Kawka, Republika Macedonii na drodze do Unii Europejskiej – rys historyczny, [w:] Żeglarze pamięci. Antologia współczesnej literatury macedońskiej, red. B. Zieliński, L. Miodyński, Poznań 2009, s. 43-67.

B. Zieliński, Obraz Słowiańszczyzny południowej w polskim dyskursie publicznym w III Rzeczpospolitej (po roku 1989), [w:] Tradycje pogranicza i przestrzenie tradycji. Od komunizmu do postkomunizmu i postkolonializmu, red. B. Zieliński, Poznań 2008, s. 35-50.

M. Czerwiński, Postkomunizm jako syndrom – Chorwacja i Polska, [w:] Kultury słowiańskie między postkomunizmem a postmodernizmem, pod red. M. Dąbrowskiej-Partyki, Kraków 2009, s. 169-186.

A. Laignel-Lavastine, Cioran, Eliade, Ionesco: o zapominaniu faszyzmu. Trzech intelektualistów rumuńskich w dziejowej zawierusze, Kraków 2010.

S. P. Huntington, Zderzenie cywilizacji, Warszawa 1997, 2011.

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- potrafi definiować i opisywać podstawowe zjawiska, tradycje i konteksty kultury bałkańskiej; potrafi je zaprezentować i przedstawić w ujęciu typologicznym,

- potrafi w sposób zaawansowany te zjawiska, tradycje i konteksty powiązać, wyjaśnić, i zakwalifikować, opisać i wyróżnić ich podstawowe wyznaczniki, omówić i zinterpretować,

- posiada umiejętność budowania syntezy kulturowej i historycznoliterackiej, odnajdywania zjawisk i odniesień w tekstach kultury, ilustrowania rozważań ogólnych przykładami z literatury i kultury,

- potrafi kategoryzować, kontekstualizować, zaklasyfikować określone zjawiska kultury bałkańskiej i powiązać je z analogicznymi zjawiskami w innych kulturach europejskich,

- potrafi kompilować zdobytą na ćwiczeniach wiedzę, budować ujęcia uogólniające, rozwijać, wyjaśniać i rekonstruować zjawiska kultury w odniesieniu do innych kręgów cywilizacyjnych,

- zyskuje umiejętność porównywania zjawisk kulturowych, formułowania wniosków, wyjaśniania i interpretowania tych zjawisk w kontekście szerokich formacji historycznoliterackich, historycznych, politycznych, kulturowych, ideologicznych,

- potrafi analizować, interpretować i samodzielnie oceniać teksty kultury, literackie i naukowe.

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość najważniejszych tradycji, zjawisk w kulturze (literaturze) bałkańskiej oraz jej europejskiego kontekstu, znakomita umiejętność analizy tekstów, samodzielność myślenia i oceniania faktów.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

dobry (db; 4,0): możliwy szerszy zakres niedociągnięć: słabsza umiejętność analizy i interpretacji, słabsza (bardziej odtwórcza) umiejętność formułowania sądów na temat tradycji, kultury i literatury bałkańskiej oraz jej europejskiego kontekstu.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość najważniejszych tradycji, zjawisk w kulturze (literaturze) bałkańskiej oraz jej europejskiego kontekstu, zadowalająca umiejętność analizy i interpretacji omawianych tekstów, zadowalająca umiejętność formułowania sądów na temat tradycji, kultury i literatury bałkańskiej oraz jej europejskiego kontekstu.

dostateczny (dst; 3,0): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość treści omawianych podczas zajęć, niedostateczny poziom wiedzy w zakresie znajomość najważniejszych tradycji, zjawisk w kulturze (literaturze) bałkańskiej oraz jej europejskiego kontekstu.

Kryteria oceniania:

- aktywność w trakcie zajęć (udział w dyskusjach, prezentacje indywidualne),

- ocena pisemnej pracy semestralnej,

- obecność na zajęciach (dopuszczalna nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch zajęciach w semestrze).