Badania językoznawcze

obowiązkowe

filologia polska

II stopień

Cele modułu kształcenia:

- przygotowanie studentek/studentów do samodzielnego prowadzenia prac badawczych w zakresie językoznawstwa na poziomie podstawowym, niezbędnym do napisania pracy magisterskiej (definiowanie przedmiotu i celu własnych badań językoznawczych, dobór metod do przedmiotu i celu badań), - wykształcenie umiejętności korzystania z wiedzy o języku w praktyce zawodowej oraz jej przekazywania,

- wykształcenie umiejętności krytycznej lektury tekstów z zakresu badań językoznawczych.

I rok

Ukończone studia I stopnia.

Wykład z prezentacją multimedialną wybranych zagadnień, wykład konwersatoryjny, dyskusja, praca z tekstem, metoda ćwiczeniowa, metoda projektu.

3

Treści programowe dla przedmiotu:

1. Wprowadzenie w istotę badań językoznawczych:

- interpretacja i wartościowanie jako cechy nauk humanistycznych,

- pojęcie i typy paradygmatu badawczego językoznawstwa,

- językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne,

- podejście diachroniczne, synchroniczne, panchroniczne.

2. Pragmatyka językoznawczego postępowania badawczego:

- hipoteza (uzasadnianie trafności sformułowania hipotezy, weryfikacja i falsyfikacja hipotez naukowych),

- twierdzenie (dowodzenie twierdzenia),

- procedury dedukcyjne,

- procedury indukcyjne,

- definiowanie, klasyfikowanie,

- podejście idiograficzne i nomotetyczne,

- analogia i anomalia,

- pojęcie prawa językowego, jego bezwyjątkowośc.

3. Metody kwantytatywne w badaniach językoznawczych.

4. Metody językoznawstwa korpusowego.

5. Prakseologia językoznawczej pracy naukowej:

- formułowanie tematu, stawianie hipotezy, polemika z alternatywnymi hipotezami (ekscerpty bibliograficzne),

- kompletowanie (wiarygodnych) danych empirycznych,

- konsultowanie źródeł materiału; ekscerpty leksykograficzne, tekstowe, zapisy języka mówionego, ankiety,

- internetowe źródła informacji naukowej (korpusy tekstowe, słowniki, portale),

- dobór procedury badawczej; analiza zebranego materiału (podział logiczny, klasyfikacja dychotomiczna, ekwipolentna, wielostopniowa, typologia),

- formułowanie twierdzenia na podstawie wyników analizy,

- uwzględnianie bądź krytyka wcześniejszych twierdzeń innych badaczy.

6. Formy publikacji wyników badań - rozprawa naukowa (np. praca magisterska), artykuł naukowy, abstrakt, wystąpienie konferencyjne (referat) i ich struktura.

Zalecana literatura:

Adamska-Sałaciak A., Wyjaśnianie w językoznawstwie historycznym. "Biuletyn PTJ" 1992, 47-48, s. 27-42.

Bobrowski I., Wiedza historycznojęzykowa a dwudziestowieczne paradygmaty lingwistyczne. W: Synchronia – diachronia. Materiały z konferencji „Problematyka historycznojęzykowa we współczesnym językoznawstwie i jej miejsce w dydaktyce”. Red. M. Wojtyła-Świerzowska. Kielce 1999, s. 29-38.

Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków 1988 (wybrane fragmenty).

Jakubowicz M., Z warsztatu badań etymologicznych – od Pokornego do Borysia. „Poradnik Językowy” 2010, nr 7, s. 38-49.

Językoznawstwo w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju. Red. M. Grochowski. Warszawa 2012 (wybrane fragmenty).

Lyons J., Wstęp do językoznawstwa. Warszawa 1976 (wybrane fragmenty).

Łozowski P., Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia. W: Metodologie językoznawstwa. Od synchronii do panchronii. Red. P. Stalmaszczyk. Łódź 2018, s. 165-177.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne. Podręcznik akademicki . Red. P. Stalmaszczyk. Łódź 2006 (wybrane fragmenty).

Pałka P., Kwaśnicka-Janowicz A., Przewodnik po elektronicznych zasobach językowych dla polonistów. Kraków 2017.

Pawłowski A., Empiryczne i ilościowe metody badań wobec naukowego statusu współczesnego językoznawstwa. W: Metodologie językoznawstwa. Filozoficzne i empiryczne problemy w analizie języka. Red. P. Stalmaszczyk. Łódź 2010, s. 117-131.

Perlin J., Metodologia językoznawstwa diachronicznego. Warszawa 2004 (wybrane fragmenty).

Podstawy językoznawstwa korpusowego. Red. B. Lewandowska-Tomaszczyk. Łódź 2005 (wybrane fragmenty).

Przepiórkowski A., Górski R. L., Lewandowska-Tomaszczyk B. i Łaziński M., Narodowy Korpus Języka Polskiego. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXV, 2009, s. 47-55.

Sambor J., Słowa i liczby. Zagadnienia językoznawstwa statystycznego. Wrocław 1972 (wybrane fragmenty).

Słowniki dawne i współczesne. Internetowy przewodnik edukacyjny. Red. M. Bańko, M. Majdak, M. Czeszewski, www.leksykografia.uw.edu.pl

Świdziński M., Lingwistyka korpusowa w Polsce – źródła, stan, perspektywy. „LingVaria”, 2006, 1, s. 23-32.

Tabakowska E., Kognitywizm po polsku – wczoraj i dziś. Kraków 2004 (wybrane fragmenty).

Po zakończeniu przedmiotu (modułu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów uczenia się student/ka:

- zna i rozumie przedmiot badań językoznawczych, perspektywy, z jakich jest on ujmowany w opisie naukowym, pragmatykę językoznawczego postępowania badawczego oraz jego metody,

- potrafi zdefiniować przedmiot i cel własnych badań językoznawczych,

- potrafi wyszukiwać i dobrać źródła i informacje, dokonać ich oceny, krytycznej analizy, syntezy i twórczej interpretacji, aby po twórczym przetworzeniu z poszanowaniem zasad własności intelektualnej oraz etyki zawodowej wprowadzać tak pozyskane dane do własnych prac, sformułowanych w stylu funkcjonalnym polszczyzny adekwatnym do wymogów stawianych pracom naukowym,

- jest gotów do samodzielnej, krytycznej lektury tekstów naukowych i dyskusji z proponowanymi w niej badawczymi rozwiązaniami,

- potrafi przygotować konspekt własnej pracy badawczej z zakresu językoznawstwa (np. artykułu naukowego, wystąpienia konferencyjnego, pracy magisterskiej).

Skala ocen:

bardzo dobry (bdb; 5,0): bardzo dobra znajomość problematyki poruszanej podczas zajęć, bardzo dobra umiejętność posługiwania się terminologią, bardzo dobra umiejętność samodzielnego komentowania problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych.

dobry plus (+db; 4,5): jak wyżej, z nieznacznymi niedociągnięciami zwłaszcza w zakresie wyrażania samodzielnych opinii dotyczących problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych.

dobry (db; 4,0): dobra znajomość problematyki poruszanej podczas zajęć, dobra umiejętność posługiwania się terminologią, dobra umiejętność samodzielnego komentowania problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych, wykazująca jednak szerszy niż wyżej zakres niedociągnięć.

dostateczny plus (+dst; 3,5): zadowalająca znajomość problematyki poruszanej podczas zajęć, zadowalająca umiejętność posługiwania się terminologią, wyróżniająca się stosunkowo dużym stopniem niesamodzielności wypowiadanie się na temat problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych.

dostateczny (dst; 3,0): ogólna znajomość problematyki poruszanej podczas zajęć, zadowalająca umiejętność posługiwania się podstawową terminologią, wyróżniająca się bardzo dużym stopniem niesamodzielności wypowiadanie się na temat problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych.

niedostateczny (ndst; 2,0): niezadowalająca znajomość problematyki poruszanej podczas zajęć, niezadowalająca umiejętność posługiwania się terminologią, brak umiejętności wypowiadania się na temat problemów i dylematów związanych z tematyką badań językoznawczych.