Nauka a ignorancja

Obraz nauki, jej osiągnięć i odkryć, nie są obojętne dla grup społecznych, środowisk politycznych, kościołów. Autorytet nauki, jako zbyt ważny, aby pominąć go w społecznych debatach, stał się zatem obiektem instrumentalizacji w procesie komunikacji społecznej, a kształtowanie mitów na jej temat jednym ze stosowanych narzędzi. Oznacza to renegocjowanie naukowych interpretacji w zainteresowanych społecznościach z perspektywy obowiązujących tam wartości, interesów, realizowanych celów. Owo społecznie ‘renegocjonowanie’ przybiera szereg kształtów od daleko idących uproszczeń, ukazywanie ustaleń w formie odmiennej od prezentowanej przez uczonych lub ich ignorowanie, propagowanie nieaktualnych już ustaleń naukowych poprzez negowanie ustaleń naukowych aż po ich odrzucenie jako społecznie szkodliwych i niewartych publicznej prezentacji. Kryterium postaw wobec nauki, w tym kultywowaniu i kreowaniu mitów naukowych, stanowią kulturowe, społeczne, religijne lub polityczne potrzeby grup społecznych, uczestniczących aktywnie w debatach społecznych. Źródłem kształtu debaty publicznej, bywa zatem zniekształcony wizerunek nauki, jej dorobku w poszczególnych dyscyplinach. Takie ‘negocjowane’ społecznie, choć głównie politycznie, znaczenie nauki stawia jej obraz w krzywym zwierciadle, a autorytet zaś wykorzystywany bywa instrumentalnie. Proces ten dotyczy niemal każdej dyscypliny naukowej zarówno w obszarze nauk przyrodniczych i medycznych, jak i humanistycznych i społecznych. Jest ważny społecznie także z tego powodu, że „mityczna” wersja nauki i jej poszczególnych dyscyplin, kreowana przez wpływowe środowiska (polityczne, religijne itp.) oraz media jest znacznie bardziej znana, niż jej obraz wykształcony w procesie upowszechniania nauki, przy pomocy powołanych do tego gremiów i instytucji. Niekiedy, szczególnie w sytuacji sporów na pograniczach nauk, zmitologizowany społecznie obraz trafia w krąg debat wewnątrz naukowych. W wymienionych przypadkach istotne są właśnie owe zdeformowane obrazy, stanowiące obiekt, niekiedy niezwykle emocjonalnych, dyskursów. Te ich aspekty będą obiektem analiz w trakcie realizacji przedmiotu. Zjawiska te zachodzą w kontekście zmiennej kulturowo i historycznie potocznej ‘wizji świata i człowieka’, odmiennej od przedstawianej przez naukę, oraz oddziałujących na nią procesów upowszechniania nauki. Zaprezentowane zostaną też koncepcje nurtu badającego ten typ zjawisk społecznych, agnotologii. W ramach zaliczenia przedmiotu studenci zaprezentują analizę wybranego przez siebie fragmentu zarysowanych procesów.