Historia kultury

obowiązkowe

projektowanie kultury

I stopień

‒ zapoznanie uczestników zajęć z dorobkiem kulturowym ludzkości, ze szczególnym uwzględnieniem kontynentu europejskiego, na przykładzie wybranych faktów, procesów i zjawisk,

‒ ukazanie wpływu poszczególnych postaci, idei oraz wydarzeń na współczesną kulturę,

‒ wykształcenie wśród studentów postawy krytycznej wobec przyswajanej wiedzy oraz umiejętności dokonywania samodzielnej oceny poznawanych faktów, procesów i zjawisk.

I rok

Nie

Brak wymagań wstępnych.

Z materiałami do zajęć można zapoznać się w Bibliotece Instytutu Kultury Europejskiej UAM.

Część materiałów jest dostępna w wersji cyfrowej.

Wykład:

a) metody podające: wykład informacyjny, pogadanka;

b) metody aktywizujące: dyskusja dydaktyczna (związana z wykładem);

c) metody eksponujące: film;

d) metody programowane: z użyciem komputera (prezentacja multimedialna).

Ćwiczenia:

a) metody podające: pogadanka;

b) metody problemowe: wykład konwersatoryjny;

c) metody aktywizujące: dyskusja, burza mózgów, debata, praca w grupach;

c) metody eksponujące: film;

d) metody programowane: z użyciem komputera (prezentacja multimedialna).

1. Wykład:

Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela: 30 godz.

Praca własna studenta:

- przygotowanie do zajęć: 10 godz.

- czytanie wskazanej literatury: 30 godz.

- przygotowanie do egzaminu / zaliczenia: 20 godz.

Suma godzin: 90

Punkty ECTS: 3

2. Ćwiczenia:

Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela: 30 godz.

Praca własna studenta:

- przygotowanie do zajęć: 10 godz.

- czytanie wskazanej literatury: 10 godz.

- przygotowanie pracy pisemnej, raportu, prezentacji itp.: 5 godz.

- przygotowanie do egzaminu / zaliczenia: 5 godz.

Suma godzin: 60

Punkty ECTS: 2

---

Przedmiot poświęcony historii kultury. Uczestnik zajęć będzie miał okazję do zapoznania się z następującymi zagadnieniami:

1. Historia, kultura, cywilizacja. Wprowadzenie do głównych problemów teoretycznych, metodologicznych i terminologicznych:

• definicje kultury,

• kultura a cywilizacja,

• badania kultury,

• zderzenie kultur i problem asymilacji kulturowej.

2. Wpływ kapłanów na zjawiska kulturowe:

• kapłani starożytni,

• kapłani w chrześcijaństwie i ich oddziaływanie na kulturę masową:

Jan Paweł II (pokolenie JP2), papież Franciszek (efekt Franciszka), Tadeusz Rydzyk (imperium ojca Rydzyka).

3. Artyści jako twórcy:

• kultury antycznej Grecji i Rzymu,

• kultury dworskiej w średniowiecznej Europie,

• kultury nowożytnej,

• kultury popularnej.

4. Wojownicy w służbie Boga:

• wojna sprawiedliwa i dżihad,

• zakony rycerskie.

5. Wpływ wierzeń i mitów na popkulturę:

• wierzenia i legendy słowiańskie,

• demony,

• wampiry,

• Święty Graal.

6. Opowieści niestworzone. Kultury świata

7. Nieugięte. Kobiety w historii i kulturze:

• pozycja społeczna kobiet w starożytności,

• kobieta w chrześcijaństwie,

• kobieta w islamie,

• współczesna sytuacja kobiet.

8. Wbrew prawu. Oddziaływanie zjawisk przestępczych na kulturę:

• rozbójnicy,

• piraci.

• mordercy.

9. Kultura ludowa na ziemiach polskich. Historia i tradycje:

• kultura ludowa, folklor, folkloryzm – problemy terminologiczne,

• obrzędy, zwyczaje i tradycje ludowe w Europie,

• disco polo a kultura ludowa.

Wykłady:

Benedict R., Wzory kultury, tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 2008.

Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI,

Warszawa 2005.

Chwalba A., Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2008.

Flis A., Chrześcijaństwo i Europa. Studia z dziejów cywilizacji Zachodu, Kraków

2003.

Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, tłum. H. Szumańska-Grossowa,

Warszawa 1995.

Holt J.C., Robin Hood. W poszukiwaniu legendarnego banity, tłum. F. Tryl,

Kraków 2017.

Mikulski K., Wijaczka J., Historia powszechna. Wiek XVI-XVIII, Warszawa

2012.

Michałowski R., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2012.

Pott H.G., Krótka historia kultury europejskiej, tłum. J. Dąbrowski, Wrocław

2007.

Reinhard W., Życie po europejsku. Od czasów najdawniejszych do

współczesności, tłum. J. Antkowiak, Warszawa 2009.

Riddel P.G., Smith Riddel B., Anioły i demony w różnych religiach świata, tłum.

M. Chojnacki, Kraków 2009.

Seward D., Mnisi wojny. Krótka historia zakonów rycerskich, tłum. M. Wyrwas-

Wiśniewska, Poznań 2005.

Sroka S.A., Janosik. Prawdziwa historia karpackiego zbójnika, Kraków 2004.

Stabryła S., Historia kultury europejskiej, t. I: Starożytność, Kraków 2012.

Tyszkiewicz J., Czapiewski E., Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2012.

Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009.

Ćwiczenia:

a) literatura obowiązkowa:

Baldwin E., Longhurst B., McCracken i in., Wstęp do kulturoznawstwa, Poznań

2007.

Borutka T., Pokolenie Jana Pawła II. Kim są ci ludzie i jaka jest ich rola w

Kościele? „Studia Socialia Cracoviensia”, 2016, 8, 1 (14), s. 11-25.

Cebula M., Kobieta a seksualność w kulturze muzułmańskiej i w dyskursie o

islamie, [w:] Ciało, seksualność, pornografia w perspektywie historycznej,

red. P. Jędrzejewski, K. Szlęzak, G. Szuster, Kraków 2015, s. 21-35.

Depta A., Cieśliński Sz., Wolski M. (red.), Oblicza wampiryzmu, Wrocław 2018.

Dziel B., Baba Jaga – bogini czy wiejska znachorka? O różnych spojrzeniach na

wierzenia Słowian, [w:] Echa Słowiańszczyzny. Na tropie przodków, red. A.

Suchy, M. Jeżewski, Katowice 2015.

Głuchowski P., Hołub J., Imperator. Wszystkie tajemnice o. Tadeusza

Rydzyka, Warszawa 2013.

Górski D., Kobieta w starożytnym Rzymie: podmiot… czy przedmiot prawa?,

„Studenckie Zeszyty Naukowe”, 2002, 5/8, s. 67-73.

Grzebyk P., Idea wojny sprawiedliwej – od starożytności po czasy nowożytne,

„Forum Prawnicze”, 2010, 2, s. 56–73.

Hawthorne J., Argumenty na rzecz ateizmu, [w:] Teizm, ateizm i religia.

Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, red. P. Gutowski, M.

Iwanicki, Lublin 2019, s. 29-48.

Janion M., Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2002.

Kawecki J., Prawda o „Imperium Ojca Rydzyka”, Kraków-Warszawa 2019.

Kościelniak J., Motywy słowiańskie w grach cyfrowych. Omówienie na

wybranych przykładach, [w:] Słowiańskie inspiracje. Język, literatura,

kultura, red. A. Gostomska, E. Lechocka, Gdańsk 2018, s. 26-36.

Kościelniak K., Rozumienie wojny w źródłowych tekstach islamu, [w:] Kościół i

dar pokoju, red. M. Chojnacki, J. Morawa, A. Napiórkowski, Kraków 2016, s.

147-172.

Krzyżak T., Efekt Franciszka w zakonach, „Rzeczpospolita”, 12.11.2013.

Łuszczyńska M., Łuszczyński A., Wojna sprawiedliwa a nie święta.

Średniowieczne koncepcje konfliktów zbrojnych, „Studia nad

Autorytaryzmem i Totalitaryzmem”, 2019, 41, 4, s. 7-20.

Makowski M., Słowiańszczyzna 2.0, czyli jak konwergencja mediów,

nowatorstwo form i kultura przeżywania wpływają na odrodzenie

zainteresowania kulturą Słowian, [w:] Słowiańskie inspiracje. Język,

literatura, kultura, red. A. Gostomska, E. Lechocka, Gdańsk 2018, s. 15-25.

Musiał D., „Bona Matrona”. O znaczeniu przykładu w konstruowaniu wizerunku

idealnej Rzymianki, „Ethos”, 2016, 2 (114), s. 129-141.

Pawlus T., Pokolenie JP2 – byt rzeczywisty czy medialny? „Warmińsko-

Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne”, 2014, 4, s. 35-52.

Plantinga A., Argumenty za istnieniem Boga, [w:] Teizm, ateizm i religia.

Najnowsze spory w anglosaskiej filozofii analitycznej, red. P. Gutowski, M.

Iwanicki, Lublin 2019, s. 15-28.

Ruszel M.E., Psychologiczne aspekty zamykania się młodzieży na religię,

„Studia Gdańskie”, 2016, 39, s. 245-255.

Sadowa K., Sytuacja kobiet w islamie, „Acta Erasmiana”, 2013, 5, s. 223-245.

Sadowski M., Dżihad – święta wojna w islamie, „Przegląd Bezpieczeństwa

Wewnętrznego”, 2013, 8 (5), s. 29–47.

Slawik J., O rolach kobiet w Starym Testamencie (Biblii Hebrajskiej), „Rocznik

Teologiczny”, 2012, 54, 1-2, s. 9-31.

Sosnowski J., Efekt Franciszka, „Tygodnik Powszechny”, 13.05.2013. Styś M., Status prawny kobiet w islamie, dostępny na: https://docplayer.pl/9971305-Status-prawny-kobiet-w-islamie.html [dostęp 2020-10-07].

Terlikowski T., Antypapieski ruch oporu, „Do Rzeczy”, 2016, 4, s. 62-63.

Terlikowski T., Niechciany efekt Franciszka, „Do Rzeczy”, 2017, 7, s. 68-69.

Wojtukiewicz M., Realizacja motywów słowiańskiej mitologii we współczesnej

kulturze masowej na przykładzie filmu Wij, [w:] Słowiańskie inspiracje.

Język, literatura, kultura, red. A. Gostomska, E. Lechocka, Gdańsk 2018, s.

37-45.

b) uzupełniająca:

Abu-Rub H., Zabża B., Status kobiety w islamie, Wrocław 2002.

Bieżuńska-Małowist I., Kobiety antyku. Talenty, ambicje, namiętności,

Warszawa 1993.

Bogucka M., Kultura, naród, trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do

1989 r., Warszawa 2008.

Bucci C., Wczesny renesans, Warszawa 2010 (Wielka historia sztuki, t. 3).

Bukowska-Pastwa A., Być poganką. Być poganinem. Odrodzenie neopogańskie

we współczesnej Polsce, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne”, 2011,

5, s. 58-86.

Buricchi S., Dojrzały renesans i manieryzm, Warszawa 2011 (Wielka historia

sztuki, t. 4).

Burke P., Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech, Warszawa

1991.

Ciesielski M., O Bogu, który był. Nowa interpretacja Jezusa nauki o Bogu,

Warszawa 2016.

Dawkins R., Bóg urojony, Warszawa 2007.

Dziamski G., Kulturoznawstwo czyli wprowadzenie do kultury ponowoczesnej,

Gdańsk 2016.

Gieysztor A., Mitologia Słowian, Warszawa 2006.

Gwizdalanka D., Historia muzyki, cz. 1-2, Kraków 2005-2006.

Hick J., Argumenty za istnieniem Boga, Kraków 1994.

Hinz E., Zarys historii muzyki kościelnej, Pelplin 2000.

Lachi Ch., Sztuka baroku, Warszawa 2011 (Wielka historia sztuki, t. 5).

McCarten A., Papież. Franciszek, Benedykt i decyzja, która wstrząsnęła

światem, Warszawa 2019.

Meyer P., Historia sztuki europejskiej, t. 2: Od renesansu po czasy

współczesne, Warszawa 1973.

Moskwa J., Droga Karola Wojtyły, t. I-IV, Warszawa 2010-2011.

Partner P., Wojownicy Boga. Święte wojny chrześcijaństwa i islamu, Warszawa

2000.

Petoia E., Wampiry i wilkołaki. Źródła, historia, legendy od antyku do

współczesności, Kraków 2012.

Podgórscy A. i B., Wielka Księga Demonów Polskich – leksykon i antologia

demonologii ludowej, Katowice 2005.

Pokrywka M., Osoba, uczestnictwo, wspólnota. Refleksje nad nauczaniem

społecznym Jana Pawła II, Lublin 2000.

Rietbergen P., Europa. Dzieje kultury, Warszawa 2001.

Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 2008.

Szawiel T. (red.), Pokolenie JP2. Przeszłość i przyszłość zjawiska religijnego,

Warszawa 2008.

Wiebke W., Kobieta w islamie, Warszawa 1982.

Zych P., Vargas W., Bestiariusz słowiański. Rzecz o skrzatach, wodnikach i

rusałkach, Olszanica 2012.

Zyzik M., Małżeństwo w prawie muzułmańskim, Warszawa 2003.

Po zakończeniu modułu (przedmiotu) i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student/studentka:

- zna podstawową terminologię opisującą praktyki, relacje i procesy zachodzące w kulturze,

- zna najważniejsze fakty z zakresu historii kultury, rozumie procesy kształtujące wybrane systemy wierzeń, religie i obyczaje,

- ma podstawową wiedzę na temat współczesnej popkultury, zna czynniki, które przyczyniły się do jej powstania,

- potrafi wskazać i zinterpretować momenty przełomowe w kulturze na przestrzeni dziejów (szczególnie w kulturze europejskiej),

- potrafi wyszukać, zanalizować i wyjaśniać podstawowe zjawiska kulturowe oraz stawiać na ich temat hipotezy badawcze,

- potrafi prowadzić dyskusję na temat poznanych zagadnień, faktów oraz procesów, swoje poglądy w sposób klarowny potrafi wyrazić w formie ustnej i pisemnej,

- jest gotów/gotowa do przyjmowania postawy krytycznej wobec przyswajanej wiedzy i opinii, które poznaje, jest otwarty/a na nowe idee i rozwiązania,

- jest gotów/gotowa do wykorzystywania zdobytej wiedzy w celu poszerzania własnych horyzontów poznawczych, jest gotowy/a do ciągłego rozwoju.

Ćwiczenia:

Studenci są oceniani za przygotowanie i aktywne uczestnictwo w zajęciach. Są zobligowani do przygotowania prezentacji multimedialnych oraz pracy pisemnej w formie eseju. Ich wiedza, umiejętności i kompetencje w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu, zostaną zweryfikowane poprzez kolokwium.

Elementy oceny końcowej:

• przygotowanie i aktywne uczestnictwo w zajęciach – 20%

• prezentacja multimedialna – 10%

• praca pisemna (esej) – 20%

• kolokwium – 50%

Wykład:

Wiedza, umiejętności i kompetencje studentów w zakresie treści kształcenia, zawartych w programie przedmiotu, zostaną zweryfikowane poprzez egzamin ustny.

Elementy oceny końcowej:

• ocena z egzaminu – 100%

Kryteria oceniania według skali stosowanej na UAM:

bardzo dobry (bdb; 5,0):

dobry plus (+db; 4,5):

dobry (db; 4,0):

dostateczny plus (+dst; 3,5):

dostateczny (dst; 3,0):

niedostateczny (ndst; 2,0):

Nie dotyczy.